4
5
waartegen mijns inziens geen grote onderwijskundige be
zwaren zijn. Ik meen zelfs te weten, dat er wel paeda-
gogen zijn, die aan een dergelijke constructie zelfs on
derwijskundige voordelen verbonden achten. Wanneer
dit in onze binnenstad mogelijk zou zijn, dan bood een
dergelijke oplossing toch beslist voordelen.
In de eerste plaats zou het aantal leerkrachten, dat
nu werkzaam is aan openbare scholen in onze binnen
stad (2x5 plus 2x4, dat is tezamen 18 leerkrachten)
niet behoeven te worden teruggebracht tot 12 (2 x 6),
maar dan zou dat teruggebracht kunnen worden tot 15,
n.l. 2x6 plus 3. De ingreep zou in dit geval dus niet
zo krachtig aankomen, dan nu wordt voorgesteld.
Er is nog een voordeel aan deze constructie verbon
den, n.l. dat men niet twee scholen behoeft op te hef
fen, maar één. Er blijft dus een steunpunt; er blijft
dus een school en het is denkbaar, dat het aantal leer
lingen, dat de openbare scholen in de binnenstad weer
bezoekt, groter zal worden. Het is ook denkbaar, dat
de leerlingenschaal in het algemeen gunstiger zal wor
den, waardoor meer leerkrachten voor hetzelfde aantal
leerlingen nodig zijn. Wanneer er dan een keer een
derde school is, dan zal die derde school meteen weer
in staat zijn om tot een grotere school uit te groeien.
Dit gaat dunkt mij beter dan wanneer er een school
gesticht zal moeten worden.
Er is nog een voordeel aan deze constructie verbon
den. Het aantal leerlingen voor een driemansschool is
gunstiger dan voor een zesmansschool. Ik bedoel er
mee, dat de leerlingenschaal gunstiger is. Er zijn dus
gemiddeld per leerkracht aan een driemansschool min
der leerlingen nodig, dan aan een zesmansschool. Van
deze gelukkige omstandigheid zou dus ook geprofiteerd
kunnen worden.
Het gehele voorstel heeft mij aanleiding gegeven tot
nog een opmerking. Elke school heeft nu een keer een
bepaalde sfeer om zich heen. Mij dunkt, dat we kunnen
constateren, dat deze sfeer bij de genoemde vier scholen
zeer gunstig is. Het doet mij tenminste zeer sympathiek
aan, wanneer men zo eens zijn oor te luisteren legt en
men hoort de oudercommissies en de leerkrachten van
die 4 scholen hun school verdedigen. Ik vind dit een
zeer warm aandoend verschijnsel en het is daarom met
de grootste bedenkingen, dat ik dit voorstel ga beoor
delen. Het is wel heel duidelijk, dat alle 4 scholen niet
kunnen bestaan. Er moet dus iets op dit terrein kapot
gemaakt worden. Ieder zal zich natuurlijk kunnen voor
stellen, dat we het aantal diggelen graag zoveel moge
lijk willen beperken. Mijn vraag aan het college is deze.
Heeft het college ook dit in zijn oordeel overwogen en
acht het college met de voorgestelde oplossing de St.
Anthonyschool en de Eeschool in staat om ook deze
functie van de Arendstuinscholen in korte tijd over te
nemen Ik bedoel daar dus duidelijk mee het overnemen
van de cultuurdragende functie, de functie van cul
tuurcentrum te zijn in een bepaalde stadswijk. Dat
moge voor dorpen sterker gelden dan voor de stad,
maar het geldt hier toch ook wel in behoorlijke mate.
Recapitulerende dus zou ik graag het volgende van
het college willen vernemen.
In de eerste plaats: Is er een duidelijk beeld over de
vervanging van de St. Anthonyschool? Er zijn bereids
stappen ondernomen; mag ik weten welke stappen dat
zijn? En is dat beeld zodanig, dat de nieuwe St.An
thonyschool de centrumfunctie van de tegenwoordige
St. Anthonyschool kan overnemen?
De tweede vraag is deze: Welke ernstige redenen
zijn er geweest om de oplossing 2x6 leerkrachten
plus 1x3 (dat zijn 2 volledige scholen van zes leer
krachten en één school van 3 leerkrachten) te verwer
pen
In de derde plaats: Worden de St. Anthonyschool
en de Eeschool in staat geacht om ook de functie, die
zopas genoemd werd, van de Arendstuinschool vlot over
te nemen? Met andere woorden, zullen de ouders van
de leerlingen van de Arendstuinscholen zich vlot kun
nen aanpassen bij de bevolking van de andere scholen?
Dan wil ik nog graag een vierde vraag hier aan toe
voegen: Is de aangifte voor de eerste klassen van onze
stadsscholen, die nu met september geopend zullen wor
den, zodanig, dat ook deze cijfers wijzen in de richting
van het voorstel van b. en w., of wijzen die cijfers mis
schien in een andere richting?
De hear Boonigaardt: Ik kin my yntinke, dat it slu-
ten fan twa iepenbiere skoallen yn in frij brede kring
fan lis stêd in pynlike saek is. Seis bin ik gjin foar-
stander fan iepenbier ünderwiis en ik wol derom mei
greate foarsichtichheit oer dizze saek prate. Mar ik
wol dochs bigjinne mei to forklearjen, dat ik der alhiel
ynkomme kin, dat men dit yn kringen fan foarstanders
fan iepenbier ünderwiis en ek yn de kringen fan alder-
kommisjes en personiel in slim gefal achtet en in pyn
like saek. Dit is fierder in gefolch fan de Ontwikkeling,
dat de binnenstêd üntfolket; dat is hiel düdlik. Mar
hjir moatte maetregels troffen wurde.
By it lézen fan de stikken haw ik ek wurdearring
krige foar it bileid, dat de wethalder yn dizzen fierd
hat en dat hy dat oerliz ek yn sa'n brede kring halden
hat. Hjirbij spyt it my lykwols, dat ik dochs ta in oare
konklüzje komme moat as de wethalder en hwer't men
foar in hiel great diel yn de rounte fan dat oerliz ein-
liks ek wol hwat ta kommen is. Ik leau dat it elemint
fan de geografyske sprieding in to great plak ynnom-
men hat yn de oerwegingen, dy't ta dit ütstel laet haw-
we. Men seit dat stiet ek yn it stik, dat üs tastjürd
is dat yn elts stêdsdiel genóch gelegenheit bistean
moat foar iepenbier gewoan leger ünderwiis. Op himsels
nommen is dat in rekber bigryp. Yn de hiele binnenstêd
is, hwat de Kristlik Nasjonale skoallen bitreft, net ien
skoalle. De skoalle, dy't it tichtste by is, is yn de Mar-
garetha de Heerstrjitte. Der is ien Herfoarme skoalle,
dy't jierren lang foar hiel Ljouwert de learlingen lut-
sen hat. Pas inkelde jierren forlyn binne der mear Her
foarme skoallen kommen. Mar dy iene Herfoarme
skoalle hat dus in funksje hawn foar in folie greater
gebiet as de binnenstêd allinnich. Is it nou wol wier,
dat men sizze moat, dat der in sa danige sprieding wêze
moat, dat de St. Anthonyskoalle der bliuwe moat? En
nou kom ik by hwat de hear Drent je ek seit: de oplos
sing, dy't üteinlik üt de bus komt, is winliks averjochts.
Utsteld wurdt de beide béste skoallen to sluten, ergo
de beide minsten bliuwe en ja, dêr moatte foarsjennin-
gen komme. Dat is dochs net logysk! Mei dy konklüzje
kin ik my bislist net forienigje. En ik leau ek net, dat
it, as men de saek wrychtich goed trochtinkt,
forantwurde is om it sa to dwaen. As men seit, dat der
yn it sintrum fan de stêd per se in iepenbiere skoalle
komme moat, is dat nei myn miening net to fordigen-
jen. Ek sjoen de hiele situaesje fan it ünderwiis yn
Ljouwert kin men sizze: as de beide skoallen yn de
Arendstün bliuwe, dan is der, hwat de binnenstêd oan-
bilanget, genóch gelegenheit fan ünderwiis oanwêzich.
En is dan dy oare opfetting net folie akseptabeler
Dy beide skoallen binne yn in goede tastan, dy kinne
alles opfange. De St. Anthonyskoalle stiet yn in idyl-
lysk oard fan de stêd; it is ien fan de moaiste hoekjes
fan Ljouwert. Ik haw der hjoed noch west en as Jo
dan dy moaije beam sjogge! It is dêr prachtich, mar
it is in freeslik aide skoalle en dy forfanging dat
bin ik mei de hear Drentje iens dêr stiet tinkt my
net folie fan fêst. Mar as it oars is, dan wol ik graech.
dat de wethalder dat posityf seit. Hjirmei stiet en fait
de St. Anthonyskoalle. Lit men dy los, dan komt men
by de beide Arendstünskoallen torjochte, hwant de
Ieskoalle dat rédt him wol; dêr komme yn dat gebiet
dochs oare skoallen. As de Ieskoalle weinommen wurdt
hinderet dat neat. Dan komme dêr miskien wol mear
as ien nije. Wol haw ik efkes de yndruk krige, dat de
wethülder yn ien fan de stikken seit, dat dêr mar ien
skoalle komt. Dat wol ik sa op gesach fan de wethal
der net oannimme. Ik stel my foar, dat yn it hiele ge
biet fan it Ieian mear as ien iepenbiere skoalle komme
sil. En dan siz ik: it is net slim, as dy iene skoalle op-
haidt, hwant dêr komme dochs nije skoallen.
Ik wol mar efkes sizze, dat myn miening finael tsjin-
oersteld is oan dy fan de wethalder. Fierder is hwat ik
dan nou bipleitsje, tinkt my, presiis gelyk oan it yn-
sjoch fan de wethalder fan in goed jier forlyn, hwant
doe hat de wethalder yn'e holle hawn om de St. Antho
nyskoalle to sluten. Doe gie it mar oer it sluten fan
ien skoalle, mar dat is it earste punt, hwer't men mei
bigjinne moat. En dat hat de wethalder doe ek yn'e
holle hawn. Dêr is forset tsjin kommen; dat is ek lo
gysk, dat komt altyd wol op ien of oare manear. Dat
hat doe de gedachte fan de wethalder west en dat hie
goed west. Hy stiet nou op in forkeard spoar. Wy
dogge, tinkt my, it béste om de beide skoallen oan de
Arendstün to bihaiden. Mar subsidiair soe ik dan noch
sizze: as Jo per se de St. Anthonyskoalle biwarje wolle,
is der dan gjin mooglikheit om to sizzen: de St. An
thonyskoalle bliuwt en der bliuwt ien fan de skoal
len oan de Arendstün En is der net in sadanige op
lossing to meitsjen, dat men op in gaedlike wize dy beide
skoallen splist Dat men dus it oerbliuwende gebou
frij makket foar in oar doel? Dat men dus gjin yn-
wenning krijt?
In oare fraech dy't ik noch haw, is dizze: der is yn
it oerliz min of mear fêststeld, dat men der wol mei
akkoart gean kin, dat de beide skoallen oan de Arends
tün tichtgeane, mar ünder bitingst, dat dizze skoallen
har bistimming bihalde foar it iepenbier ünderwiis. Nou
wit ik net, hoe't dat nou leit. Ik bin noch mar krekt
riedslid, mar as nou in iepenbiere skoalle sletten wurdt,
hwat is dat dan foar in gebou? Is dat dan in gebou,
dat domwei eigendom fan de gemeente is, sa dat dy
sizze kin: nou sille wy ris sjen, hokker bistimming it
kriget? As dat sa is, dan leau ik, dat fan de kant fan
de gemeente ek sein wurde moat: wy sille dy skoalle
in bistimming jaen, dy't foar de gemeente de béste is.
De heer Tiekstra weth.Ik geloof, dat ik goed doe
bij de beantwoording van de betogen van de heer Dren
tje en de heer Boomgaardt eerst eens even de voorge
schiedenis te vertellen. Ik neem aan, dat dan de zaak
bii de heren wel iets duidelijker geworden zal zijn.
Laat ik voorop stellen, dat de maatregelen, die hier
nu worden voorgesteld onder alle omstandigheden uiter
mate pijnlijk zijn. Het is op het ogenblik in onze pro
vincie een normaal verschijnsel, dat er in verschillende
gemeenteraden zeer uitvoerige en misschien wel hef
tige discussies worden gevoerd over de handhaving van
bepaalde scholen in bepaalde dorpen, of over de samen
voeging van twee scholen tot één school en dat men
wel eens overweegt bij de Kroon in beroep te gaan,
wanneer de plaats van die school niet helemaal con
form de mening van de raad is. Ik wil daarmee zeggen,
dat dit verschijnsel dus bepaald niet uitsluitend een
verschijnsel is voor de stad Leeuwarden, maar dat het
zich in andere gebieden van onze provincie ook voor
doet. Ook blijkt het onder alle omstandigheden, zowel
wat de menselijke aspecten betreft, als wat de onder
wijskundige aspecten betreft, een pijnlijke operatie.
De ontwikkeling van de schoolbevolking en dus eigen
lijk de afwikkeling van de ontwikkeling van deze scho
len het is een wat vreemde aanduiding spreekt
hier zeer duidelijk in de cijfers, die aan de raad zijn
voorgelegd. Wij zien, dat in een tijdsverloop van 10 jaar
de schoolbevolking praktisch gehalveerd is geworden.
Het is zonder meer duidelijk, dat zo'n ontwikkeling het
treffen van maatregelen noodzakelijk maakt.
Nu geloof ik, dat het goed is, dat ik de situatie even
duidelijk aan de raad voor ogen stel. Het spijt mij, dat
ik hier geen stadskaart heb, want er wordt hier naar
mijn mening volkomen ten onrechte voortdurend ge
sproken over het vraagstuk van de binnenstadscholen.
Men zou kunnen zeggen, dat als er sprake is van het
vraagstuk van de binnenstadscholen, wij over drie
scholen zitten te praten en niet over vier. Ik zal u dat
zo meteen nader aantonen. Het is n.l. zo, dat het ge
bied, waar deze scholen haar schoolbevolking vandaan
halen (en ik vraag nu iets van de fantasie van de raads
leden) uiteraard het gebied binnen de stadsgrachten
omvat, maar ook het gebied tussen de spoorlijn en de
Willemskade, de Stationswijk dus. Bovendien omvat dit
gebied de Houtstraten, waarvan wij allen weten, dat
het daar gevestigde aantal gezinnen voortdurend ver
mindert en dat dit proces zich de eerstkomende jaren
zal voortzetten. In de stukken is verder aangeduid, dat
een groot deel van de Transvaalbuurt en tevens het
gebied, gelegen tussen de Dokkumer Ee en de Gronin
gerstraatweg tot het gebied van deze scholen behoren.
Ik geloof dus, dat men, hoewel het zeer begrijpelijk is,
altijd op een volstrekt onjuiste wijze heeft gesproken
over het vraagstuk van de binnenstadscholen. Het is
alleen maar zo, dat hier de positie van vier scholen
aan de orde is, die zekere relaties ten opzichte van el
kaar vertonen. Ook dat zal ik u duidelijk maken..
De raad heeft bij de stukken een gedetailleerd over
zicht gezien van de afkomst van de bevolking van de
verschillende scholen. Bij het totaal van de schoolbe
volking, afkomstig uit het gebied binnen de stads
grachten, van 194, waren er 132 gehuisvest op de St.
Anthonyschool. Ik geloof, dat hiermee wel zeer sterk
de centrumfunctie van deze school tot uitdrukking
komt. Ik neem de tegenpool. Uit het gebied tussen de
Groningerstraatweg en de Dokkumer Ee met in totaal
178 leerlingen, waarvan een deel nog ten zuiden van
de Groningerstraatweg woont, waren er 127 bestemd
voor de Eeschool. Ik geloof, dat we daarmee toch wel
zeer duidelijk de zeer verschillende functies van deze
twee scholen hebben aangetoond. Als de raadsleden zich
nu nog eens de werkelijkheid voor ogen willen plaat
sen, dan zien zij de St. Anthonyschool hier achter het
Raadhuisplein, aan de St. Anthonystraat en achter de
Westerkerk en aan de overzijde van de Noorderweg de
dubbele Arendstuinschool, met op zeer korte afstand
daarvan de Eeschool.
Ik behoef de toestand, waarin deze gebouwen ver
keren op dit ogenblik niet nader aan te duiden, dat is
bekend genoeg; daar zal ik ook ter wille van de tijd
niet over spreken.
Wanneer de raad zou besluiten om het aantal scho
len terug te brengen tot 2 en ik geloof, dat dat de
enige mogelijkheid is dan zal dat betekenen, dat
in een zo uitgebreid schoolgebied, d.w.z. vanaf het sta
tion tot aan de Pasteurweg, de scholen voor deze beide
gebieden niet centraal gelegen zijn, maar uitgerekend
in de periferie van hun eigen gebied liggen. Dat houdt
dus in, dat de leerlingen van elke school (maar dat
geldt in het bijzonder voor de leerlingen, afkomstig uit
de Stationswijk) de hele afstand door de stad moeten
gaan afleggen. Ik kom nu met opzet op deze afstand,
omdat uiteraard langer over dit vraagstuk gesproken
is geworden. Ik heb altijd nog de indruk gehad, dat
iemand, die van anderen iets wil leren, toont dat hij
van nature al een zekere wijsheid bezit. Toen deze aan
gelegenheid tegen het einde van 1958 door mij voor het
eerst aan de orde werd gesteld, was het ook niet mak
kelijk van de betreffende schoolhoofden een unanieme
opvatting te verkrijgen. Ik geloof, dat u voor dat feit
begrip moet tonen. Hoe dat ook zij, toen gingen de ge
dachten dus over de opheffing van één school. Wij meen
den allemaal, dat het zich in die situatie daar wel toe
kon beperken. Toen is inderdaad van mijn kant
uiteraard na overleg met het college een voorstel
gedaan om de St. Anthonyschool op te heffen. Ik wil
daarvan kortheidshalve alleen dit zeggen. In het over
leg was over dat voorstel van mijn kant geen goed
woord te verwerven. En de argumentatie was duidelijk;
de argumentatie was categorisch, laat ik het zo zeg
gen. Ik heb een jaar lang de tijd gehad om er over na
te denken. Toen heerste dus de gedachte, dat bij op
heffing van de St. Anthonyschool in ieder geval drie
scholen bleven gehandhaafd en dat dus die drie scholen
bevolkt konden worden. Die gedachte moest nu wor
den losgelaten. Het ging nu dus om het handhaven van
twee scholen. Ik geloof, dat ik mag zeggen, dat er
tussen eind 1958, begin 1959, en nu toch wel een dui
delijk verschil is, n.l., dat er nu meer waardering voor
dit voorstel is verkregen dan toen voor het andere
voorstel. Dat mag de raad ook wel iets zeggen.
Dan moeten we nog wel even praten over de vraag:
Moeten wij terug tot 2 scholen, of moeten wij terug
tot, laat ik het huiselijk zeggen, 2'A De heer Drentje
heeft in zijn betoog daar nogal wat woorden aan ge
wijd. Het spijt me alleen voor de heer Drentje en
ik zal hem dat ook met cijfers aantonen dat zijn
voorstel niet haalbaar is. Daar zitten natuurlijk wel
andere bezwaren aan verbonden; de heer Drentje heeft
die niet geëtaleerd en ik zal met die etalering sober zijn.
Maar zij zijn er natuurlijk wel. Alleen de aantallen be
letten ons al deze oplossing te kiezen. In de ter inzage
gelegde stukken komt dit gegeven ook voor. De cijfers
voor 2% school zouden inhouden, dat wij 2 scholen ma
ken met elk 6 leerkrachten en een gezamenlijke school
bevolking van 428 leerlingen. D.w.z. voor 6 leerkrach
ten 214 leerlingen. Het is nuttig dit aantal even te
noteren. We zouden dan bij een totaal van 512 leer
lingen nog een school van totaal 84 leerlingen krijgen
en dat is dan inderdaad de onvolledige school, die de
heer Drentje ook niet wil. De oplossing geef ik u ver
der niet, want die wil de heer Drentje ook niet. Maar
ik attendeer u op dit ogenblik dus op dat aantal van
428 gedeeld door 2 is 214. Voor 6 leerkrachten is op
dit ogenblik het minimum-aantal leerlingen 211. Het
is dus vrijwel uitgesloten om van die 2 scholen van 6
