7
12
tiseher, zinvoller dan de oude namen? En wanneer ik
het zo objectief bekijk en de gehele voorgeschiedenis
voorgeschiedenis laat, dan moet ik u eerlijk zeggen, dat
ik dat zo niet kan zien, dat ik dus louter en alleen
vanuit die objectiviteit moet zeggen: Ik geloof, dat ik
het toch maar houd met de eerste soort namen en dat
ik dus zo meteen en dat zal zo langzamerhand
ook wel duidelijk zijn geworden tegen het voorstel
van deze commissie zal stemmen. (De heer K. J. de
Jong: Dat is subjectief.) Dat zou subjectief kunnen
zijn, maar dat is het niet, mijnheer De Jong. Wanneer
ik dus nog niet in staat geweest ben om het zo voor te
stellen, dat u van mijn objectiviteit overtuigd bent,
kan het aan mij liggen, maar het zou, als ik dat mag
opmerken, misschien ook aan de subjectiviteit van u
kunnen liggen.
De heer Heidinga: De raad weet wel, hoe ik van
den beginne af over de straatnaamgeving gedacht heb.
Toch ben ik het met mijn linker buurman eens, dat
wij hier eens een keer uit moeten komen. Maar is het
nu niet mogelijk, dat we, aangezien aan het hoofd van
de gemeente een raad staat, nu toch eens radicaal af
rekenen met dit verleden, dat we dus zeggen: Voor het
gehele Nijlan handhaven wij de gemeentelijke verorde
ning? Kunnen wij, gezien de voorgeschiedenis en de
herrie die er nu eenmaal geweest is, nu niet alle oude
namen, de West-Indische buurt incluis, afschaffen?
Voorts reserveren wij de naam van Prins Bernhard,
zoals de wethouder van Openbare Weiken dat meer
malen naar voren gebracht heeft, voor de grote rond
weg, die tegenover de Julianalaan ligt, en maken daar
een Prins Bernhardlaan van. Ik heb het meermalen
van de wethouder van Openbare Werken gehoord. (De
heer Van tier Schaaf (weth.): Niet hier!) Ik zeg niet,
dat ik het hier gehoord heb, maar ik wist er van.
nogmaals: is het nu niet mogelijk, dat wij ons ten
slotte van onze verantwoordelijkheid bewust worden en
dat we een punt achter de zaak zetten om voor het
gehele Nijlan tot een nieuwe naamgeving over te gaan
Als hiervoor wordt gevoeld in de raad, wil ik er ook
nog wel een voorstel van maken.
De heer Taylor Parkins: Zoals al gezegd is, één
ding stond vast voor de commissie. Er was geen enkel
voorstel enz. De opdracht „bezien" of „herzien" werd
in tweede instantie door de heer Santema nogmaals
ter tafel gebracht. Als een commissie opgedragen
wordt om iets te bezien en er verder af te blijven, wat
is dan eigenlijk het nut van deze commissie? Als ze en
kele „aanstootgevende" namen er uit gewipt had en
vervangen had door andere, waren we nog verder van
huis gekomen. Er waren reeds vier soorten namen
in dit complex, maar dan hadden we er nog meer bij
gekregen. De heer Keuning zou graag een eenheid wil
len zien in het straatnamencomplex. Toen de commissie
het object in handen kreeg, was deze eenheid al ver
broken, want er was een West-Indische buurt, waar de
commissie niet aan mocht komen, er was een Prins
Bernhardstraat, waar de commissie niet aan dorst te
komen en de Nijlansdyk en Middelzeelaan waren ge
gevens, waar de commissie ook alle respect voor had.
De heer Keuning wees er voorts op, dat aangevraagd
zou moeten worden, of de namen van het Koninklijk
Huis mogen worden gebruikt. De commissie heeft hier
om gedacht; zij heeft een van de eerste ambtenaren
van de gemeente gevraagd, of ook een verklaring van
„geen-bezwaar" aangevraagd moest worden, maar daar
is „neen" op geantwoord; de namen van het Koninklijk
Huis konden zonder verdere toestemming als straat
namen gebruikt worden. De heer Tiekstra vond, dat
deze eventueel voor meer koninklijke straten of wegen
gebruikt zouden moeten worden, maar ik denk, dat er
dan nog een tweede rondweg nodig zou zijn, als men
de koninklijke namen voor betrekkelijk lange delen van
een rondweg, b.v. in een aaneengesloten reeks, zou
willen gebruiken. Dit zou niet mogelijk zijn, want op
de Julianalaan in westelijke richting volgt de Helicon-
weg en op het zuidoostelijke gedeelte van de rondweg,
dat Prins Bernhardlaan zou moeten worden genoemd,
volgt direct de Pieter Stuyvesantweg. Dus ook dat zou
geen fraaie oplossing zijn geweest. Daarom heeft de com
missie op andere wijze getracht de koninklijke namen
bij elkaar te voegen. De heer Vellenga viel meermalen
in herhaling van hetgeen al eerder gezegd is en
waar ook deze commissie zo heel moeilijk iets aan kon
doen, want zij was gebonden aan een opdracht en was
bevangen door de grote vrees voor de „ij-namen". Dat
haar oplossing niet fraai was, de commissie wist het
van te voren.
De hear Boonxgaarclt: Ik sil it hiel koart meitsje,
hwant ik hoech de foarsitter van de kommisje einliks
hielendal net oan to foljen en hielendal net oan to
fallen. De opdracht oan üs kommisje is noch net hielen
dal düdlik steld troch forskillende hearen, dy't dér it
wurd oer fierd hawwe, mar dy leit fêst yn it bislüt
fan 26 oktober 1960. Yn it ütstel fan de forskillende
fraksjefoarsitters dat troch de rie oannommen waerd,
stiet, hwat dit punt bitreft: „Voornoemde commissie te
vei'zoeken om in een volgende vergadering met een
nieuw voorstel inzake de straatnamen in het plan-
Nijlan te komen, uitgezonderd de straten, die West-
Indische namen dragen". Dus dat komt haedsaeklik
wol op itselde del, mar ik leau, dat it formeel goed
is efkes werom to gripen op de offisiéle opdracht, dy't
de kommisje hie. Dy wie lykwols fakultatyf en it wie
de kommisje ek düdlik, dat it net in imperative op
dracht wie om to hersjen.
ïen kompleks fan strjitnammen is hjir, leau 'k, net
mooglik. Dat hat de foarsitter fan üs kommisje ek
sein. Neffens it riedsbislüt moasten yn it hert fan it
Nijlan in tal West-Yndyske nammen wer yn it libben
roppen wurde. It kolleezje hat it doedestiids goed sjoen,
dat men, as men it blokje West-Yndyske strjitten bi-
stean litte soe, tsjin twa strjitten oprint, dy't men der
by ütsünderje moat, n.l. de Surinamestrjitte en de Cu-
ragaostrjitte. Doe hat dus it kolleezje en, sjoen it
stanpunt fan it kolleezje, mei i'jocht sein: Wy sille
ütfiering jaen oan it riedsbislüt fan 22 juny om de
West-Yndyske nammen yn eare to herstellen bihalven
in strjitte dy't lang yn it Nijlan oprint. Dat wie dus dat
stik Curagaostrjitte, dat omdoopt wie yn Lijnbaan,
mar dat stik koe men min wer foroai'je yn Curagao
strjitte, omdat it ien gehiel is. Datselde jildt ek foar
de Surinamestrjitte. Dat hat dus foar üs kommisje
reden west en dat wie kexxlik de bidoeling fan 'e
rie om wol de Surinamestrjitte en de Curagaostrjitte
wer yn it libben to roppen, mar as men dat die, moast
men, sjoen de ienheit fan dizze strjitten, yn alle gefal
in bilangryk stik fan 'e Lijnbaan derby lüke. Dan soe
men dat blokje dus net isolearje moatte yn it gehiel
fan it Nijlan, mar dan moast men de Curagaostrjitte,
soe dy namme yn eare hersteld wurde, trochlüke nei
it westen en, soe de Surinanxestrjitte yn eare hersteld
wux'de dizze beide nammen hie it kolleezje dus net
foroare dan moast men de Surinamestrjitte fierder
it suden yn lüke, it Nijlan yn. Dus men koe, praktysk
sprutsen, soe men it folsleine kompleks fan West-
Yndyske nammen yn eare lxerstelle, it net by it bistean-
de blokje bliuwe litte, hwant dan moast men, sjoen de
strjitten, dy't trochrinne, fierder gean. Dér hat de
kommisje by oex-wogen hwat yn dizze rie sein is, hoe
wol der net in bislissing oer nommen is: ïsolear dat
blokje West-Yndyske strjitten net, mar jow it for-
bining mei de oaxe kompleksen yn it Nijlan. Dat hat dus
it eaxste ütgongspunt fan de kommisje west. Sa-
dwaende binne wy dus ta in ütbou kommen fan West-
Yndyske nammen. Der hat noch ien yn 'e kommisje
sein: Binne der gjin genöch West-Yndyske nammen
om de hiele saek op to foljen? Mar dat hawwe wy
net mei akseptabele en brükbere West-Yxxdyske nam
men birikke kinnen. Dus kaïxien wy ta de konklüzje
om foar in diel fan it middenstik fan it Nijlan West-
Yndyske nammen üt to stellen. Doe gyngen wy fier
der en dat hat üs foarsitter trouwens ek sein dan
komt men ta in logyske konstruksje fan it hiele gefal.
Wy hawwe oan 'e eastkant, hwer't de Prins Bernhard-
strjitte is, de mooglikheit oangrepen, om dér oanslutend
mear keninklike nammen to jaen. Dat is dus de twadde
groep en foar de tredde dy't oerbleau, wiene twa ge
gevens: de Middelzeelaan en de Nijlansdyk; dêrfoar
binne dus nammen socht yn 'e sfear fan Middelzee,
ensfh. Ik leau, dat dy konsti'uksje rjochtens doocht.
De spits fan 'e biswieren rjochtet him tsjin it yn trijen
dielen fan it Nijlan. Mar ik leau, dat dit de konse-
kwinsje is fan it riedsbislüt fan 22 juny.
13
De Voorzitter: Er is dus nu een voorstel ingediend
I door de heer Heidinga; ik zal u dat even voorlezen: De
I raad; van oordeel, dat het gewenst is voor het gehele
I Nijlan tot één soort namen te komen, dx*aagt de vaste
1 commissie op deze nieuwe naamgeving voor het gehele
H gebied voor te bereiden en bij de x-aad met een voorstel
1 daartoe te komen.
De heer Van der Schaaf (weth.)Wordt onder het
I Nijl&n ook begrepexx het stuk ten zuiden van de Juliana-
1 laan, de West-Indische buui't? Wil de heer Heidinga
I ook over die namen de spons hebben?
De heer Heidinga: Ja.
De Voorzitter: Het vooi-stel-Heidinga wordt dus door
I de heer Van der Schaaf ondersteund. Het kan dus nu
ook deel van de bei'aadslagingen uitmaken.
De heer Drentje: Ik kan niet laten een paar tikjes
zo links en rechts uit te delen, voordat ik in positieve
bewoordingen over dit voorstel zal spreken. Ik ga dus
een paar opmerkingen maken n.a.v. wat de vorige
sprekers hebben gezegd.
De heer Bootsma en mevrouw Hiemstra hebben ge
sproken van een ingreep in bestaande namen. Mevi'ouw
Hiemstra noemde het zelfs een rigoureuze ingreep. Ik
geloof echter, dat deze niet zo bar rigoureus is ge-
weest. Het verzet is indei'daad hoofdzakelijk gekomen
tegen het omdopen van namen. Maar dat waren namen,
die, zoals wethouder Vellenga opmerkte, al jai'enlang
ingeburgerd waren. De commissie heeft inderdaad vele
namen gewijzigd, maar die wai'en nog xxiet ingeburgerd.
De tweede opmerking die ik wilde maken, is, dat
het de commissie we hebben wel geen beraad ge
houden, maar ik kan dat rustig zeggen, want ik kan
de gevoelens van de overige commissieleden best peilen
op dit punt wel heel onaangenaam heeft getroffen,
dat zij nu rechts en links al precies heeft gehoord wat
haar overwegingen zijn geweest en ook wat haar over
wegingen in de toekomst zullen zijn. Waar de heer
Tiekstra uit afgeleid heeft, dat de commissie nu op
deze weg zal doorgaan, is> mij ten enenmale niet duide
lijk. De heer Vellenga zegt ook, dat de commissie
blijkbaar op deze weg wil dooi'gaan en nu alvast dat en
dat heeft uitgesloten, maar ik moet u eerlijk vei'tellen
ik wil wel uit de commissie klappen, maar dan kan
ik heel weinig verklappen dat de commissie dat nog
echt niet heeft overwogen. Ik denk dus, dat dit alles
wel aan de fantasie van deze wethouder zal zijn ont
sproten. De oox'zaak zal wel zijn, dat hij journalist is
geweest en journalisten weten altijd veel meer dan de
betrokkenen zelf.
Ovei'igens zou ik dan nog gi'aag enige positieve op
merkingen willen maken. Ik geloof, dat wij daar trou
wens in het algemeen veel verder mee komen dan
eeuwig en altijd met kritiek op anderen. Ik sluit dan
nog even aan bij de opmerking van de heer Vellenga
over de Zeesterstraat en de Kinkhoornstraat: „de
commissie heeft daar wat zeestei'retjes en wat kink
hoorntjes tussen gestrooid". Het klinkt allemaal wel
erg poëtisch, maar het was natuurlijk niet zo bedoeld.
(De heer Vellenga (weth.): Dat weet je nooit.) Ik
wil nu proberen en dat klinkt misschien wel een
klein beetje pedant om de heer wethouder ervan te
overtuigen, dat er toch wel enige poëzie in zit en dan
zou ik zijn rechterbuurman er tegelijkertijd gi'aag van
willen overtuigen, dat er toch ook nog wel enige fan
tasie in het plan zit. Hij heeft zich n.l. laten ontvallen,
dat het absoluut fantasieloos was. (De heer Tiekstra
(weth.): Neen, neen.) Dan is het zopas in de wandel
gangen gezegd, dus daar mag ik eigenlijk niet op in
gaan. Ondertussen weerhoudt dit mij niet, om de
fantasie uit het gehele geval toch nog even naar voren
te brengen, want het is werkelijk over het algemeen
te veel zoals deze wethouder ook al zei een saaie
en trieste vertoning en dat moeten we dus niet hebben.
Ik wil dus nu nog even een lans breken voor deze
nieuwe namen, of neen, laat ik nu niet in deze bloede
rige beeldspraak vervallen. Laten we geen lansen bre
ken en laten we liever niet een saaie ti'ieste dag uit
zoeken, maar een prachtige zonnige dag en laten we in
onze gedachten niet van de Verlengde Schrans (zoals
een van de spi'ekers zei), maar van de Overijsselse
straatweg via het Oostergoplein naar de Nijlansdyk
gaan. De Overijsselsestxaatweg was de oorspronkelijke
begrenzing van de Middelzee. We gaan dus niet de
Middelzee in, maar het „nieuwe land" binnen, vandaar
dus de Nijlansdyk. Er is ook nog gevraagd: Waarom
niet Nieuwlandslaan M.i. is een Nieuwlandslaan in
een plan-Nijlan niet op haar plaats. In een plan-Nijlan
heeft men een Nijlansdyk, vooral ook, omdat deze
naam nu uitgerekend de enige naam is, die in dit plan
reeds aanwezig was. De officiële naam was wel Nieuw-
landsweg, maar het publiek noemt deze Nijlansdyk
oftewel Nijlansdykje. Wanneer wij zo die Nijlansdyk
vervolgen en we geraken in een wat vei'heven stem-
ming, omdat het zulk mooi weer is en we iets nieuws
gaan bezoeken, dan kan ik me toch echt wel voor
stellen, dat we tijdens die wandeling met onze gedach
ten nog even teruggaan naar vroegere tijden. We zijn
ons dus bewust, dat we in de richting van de Middelzee
gaan, want we moeten toch aannemen, dat de aan
slibbing daar bij die dijk is begonnen, dat de Middel
zee steeds vex-der terug is getrokken en dat dus de
resten van het water niet meer hun weg kunnen vin
den. We krijgen dus vanzelf al andere gedachten en
we hebben ook gevonden tenminste als we ter zake
wat georiënteerd zijn dat voor de naam Middelzee
de naam Boi'dine in de plaats kwam en ook, dat de
Mai'ninge een deel van de Middelzee is geweest, niet
pi'ecies ter plaatse van het Nijlan, maar dat vond de
commissie heus niet zo verschrikkelijk erg. We zijn
dan inmiddels aan de buitenkant van het wei'kelijke
land aangekomen en daar zien we op een gegeven
moment de laatste dijk en daarbuiten het buitendijkse
land oftewel het uiterdijkse land. Dat woord komt in
verschillende streken van ons vaderland voor. Het
woord „uterdyk" wordt in Groningen zowel als in
Friesland gebruikt. Vandaar de Uiterdijksterweg. Het
is dus mooi weer en wij gaan het nieuwe terrein, dat
daar voor dat uitei'dijkster land ligt, bekijken en wat
zien wij daar voor ons? De kwelder. Naar de kwelder
moest dus een straat genoemd worden, in ieder geval
was het een heel geschikte naam daar. Tenslotte kom
ik terug en dat is dan ook het slot van het hele ver
haal op de zeesteri'etjes en kinkhoorntjes. Onze com
missie is het met de principes van de heer Vellenga
i.z. de praktische hanteerbaarheid van de namen vol
komen eens, maar ik heb tegelijkertijd ervaren, dat
het toch wel buitengewoon moeilijk is te weten, of zee
sterretjes en kinkhoorntjes nu plantjes of diertjes zijn.
Zelfs de wethouder weet het niet eens en dat is toch
wel heel erg. Wij hebben bij deze namen als volgt ge
dacht: Alles wat daar in dat buitendijkse land te zien
is te benoemen was totaal onmogelijk. De commissie
heeft en dan klap ik weer even uit de school zeker
20 namen overwogen, die daar, wat hun betekenis be
treft, gepast waren. We wai-en echter gebonden aan
slechts twee namen, die daar nog gegeven moesten
worden. Ik zou zeggen, dat we met de zeesterretjes en
kinkhoorntjes een zeer gelukkige greep hebben gedaan.
Wie de moeite neemt om de spade ter hand te nemen
en daar eens even te gaan graven, vindt daar nog in
derdaad kinkhoox-ntjes; zeesteri-en vind je er niet meer,
maar die zullen er wel geweest zijn. Ik stel me het
zo voor: we lopen daar in een kwelder en zien hier en
daar kuilen, waar nog wat vloedwater in achtei'bleef.
Het eex-ste wat ons daai'in opvalt is zo'n zeesterretje
en zo'n kinkhoorntje. We hebben ook de folkloristische
kant nog even bekeken. (Het is jammer, dat de heer
Van der Veen er niet is.) Wanneer we zo'n kink-
hooi'ntje even aan het oor leggen, dan kunnen we zelfs
de zee nog hoi'en ruisen. De fantasie van de commissie
is dus nog wel even naar voren gekomen en er is
werkelijk geen spi'ake van saaie, dooie namen, maar
van namen met inhoud.
Hier kan ik het wel bij laten. U hebt uit dit alles
natuurlijk wel begrepen, dat ik het voorstel van de
commissie minzaam in de welwillende aandacht van
de dames en heren xaadsleden zou willen aanbevelen.
De Voorzitter: Bij een normale gang van zaken had
ik dus nu, omdat er reeds in twee instanties is ge
sproken, willen voorstellen de beraadslagingen te slui
ten, maar nu ondervind ik daarbij deze moeilijkheid,
dat in tweede instantie door de heer Heidinga het voor
stel is gedaan, dat ik zopas aan u heb vooi'gelezen. Ik
zou u dus, waar hier over dit onderwexp al langdurig
