30
meer mensen nodig, maar we kunnen ze niet krijgen.
Ik had gehoopt, dat hier gestaan zou hebben: „Door
een modernisering" van de dienst, ook door de aan
schaffing van de boekhoudmachines van de laatste ja
ren, is het ons mogelijk gebleken met minder perso
neel meer te doen". Het spijt mij, dat dit niet het ge
val is.
De heer Vellenga (weth.)De heer Spiekhout heeft
gelijk, wanneer hij zegt: Je zou mogen aannemen, dat
de werkzaamheden zich uitbreiden. Dat is ook zo; de
taken breiden zich uit. Er komen ook steeds meer ad
ministratieve voorschriften af. Tot nog toe zijn die
deels opgevangen door de mechanisatie waarop de
heer Spiekhout al doelde, deels door het feit, dat een
deel van onze mensen extra werk verricht of hier op
het Stadhuis blijft om langer te werken of werk mee
naar huis neemt. Wij zullen er dus niet meer voor weg
kunnen, het personeel uit te breiden. Wij zijn daar deels
al mee bezig en dat gelukt ons voor een deel in de
lagere regionen. De moeilijkheden liggen natuurlijk bij
het aantrekken van hoger personeel; de arbeidsmarkt
daarvoor is erg krap. Je behoeft de vakbladen op dit
punt maar te lezen om te zien, wat er wordt gevraagd
en waar het vaak wordt gevraagd. Wij ontkomen er dus
niet aan er naar te streven het personeelsbestand uit
te breiden en wij zullen daartoe ook alle pogingen aan
wenden om een goede en efficiënte taakvervulling van
de gemeente tot realiteit te maken.
Volgno. 52. Bevolkingsregisters en burgerlijke stand
f 207.605,—.
De hear Boomgaardt: Ik soc by hwat stiet yn it
forslach fan de rapporteurs under no. 52 op bis. 14 in
inkelde opmerking meitsje wolle, dy't forban haldt
mei it brüken fan de namme Huzum yn üs Gemeente.
As ik it goed haw, dan brükt op it stuit de Gemeente-
administraesje, yn öfwiking fan de feitlike tastan,
foar in great diel fan üs Gemeente „Ljouwert", wylst
dat it dochs histoarysk-juridysk en feitlik Huzum is.
Ik leau, dat it goed is, dat dizze saek ynsafier düdlik
steld wurdt, dat ek de ynwenners fan dat diel fan üs
Gemeente krekt witte, hwer't se oan ta binne, hwant
dat is op it stuit nei myn gefoel altyd net it gefal.
De gemeente Ljouwerteradiel hat sa lang as dat diel
by de gemeente Ljouwerteradiel hearde, mar ek nou
noch, dizze namme folop yn gebrük. It Gemeentebistjür
fan Ljouwerteradiel, hwer't it gemeentehüs fan yn 'e
Skrans stiet, set noch boppe syn brieven: „Huizum".
Dat hat ek altyd sa west, dus ek it hiele westlike stik,
de kant üt fan it spoar, Ruysdaelstrjitte, Aert van der
Neerstrjitte en sa hat by de gemeente Ljouwerteradiel
altyd de oantsjutting fan Huzum hawn. Ik soe der foar
pleitsje wolle om dat gebrük, sa dat altyd wie, troeh
to setten en foarsafier de Gemeente hjir dan mei to
meitsjen hat, dat dit ek ynfierd waerd yn de gemeent-
like administraesje. Der binne tsjerken yn Huzum dy't
har teffens mei dizze namme oantsjutte. Ek in tsjerke,
dy't yn it nije diel kommen is, de Parktsjerke, dy't
oan de Jan van Scorelstrjitte stiet, in Grifformearde
tsjerke, wurdt oantsjut as Grifformearde tsjerke Hu
zum. Der binne ek tal fan forienings en organisaesjes,
ek op polityk gebiet, dy't hielendal, yn ünderskied mei
Ljouwert, dat rekkene wurdt to lizzen oan de noardkant
fan de spoarbaen, har Huzunrer kiesforiening ensfh.
neame. En datselde jildt ek foar de skoallen. Itselde
kinne wy ek sjen, as de artsen yn de stêd Ljouwert
yn syn gehiel nommen, har oanwizingen jowe foar de
sneinstsjinst. De Ljouwerter artsen wurde mei harren
plaknamme oantsjut, mar dêründer tsjutte de Huzu-
mer artsen harren oan mei „artsen in Huizum" en dan
wit elts hwer't er oan ta is. Ik leau dus, dat de ge
meente Ljouwert yn dat opsicht hwat in ütsünderlike
posysje ynnimt. Nei myn smaek is it ek de taek fan
de Gemeente om yn dit soarte fan dingen net foar to
gean, mar to folgjen hwat yn de maetskippij libbet en
dan lizze der hjir foar my arguminten genöch om to
sizzen: Lit ek de gemeente Ljouwert yn har gemeent-
like administraesje dizze namme wer ynfiere.
De hear Santema: Ik soe ek noch wol in pear
dingen oer dit punt sizze wolle. It is in bikend feit,
dat de stêd Ljouwert en it doarp Huzum eigentlik al
sünt ieuwen neist elkoar bisteane, en dat de üntjo-
wing fan de bibouwing derta laet hat, dat sa njonken-
lytsen neffens de bibouwing, dizze samling fan huzen,
winkels, tsjerken en sa al mear, yn elkoar groeid is.
As men de histoary kent fan Huzum, dan wit men,
dat dy ek syn eigen territoarium hie. Dy grinzen binne
ek noch hiel krekt oan to wizen, mar binne in bytsje
foroare, doe't it Van Harinxmakanael der kommen is.
Doe hat dizze selde Gemeenterie in bislüt nommen, dat
in diel fan hwat eartiids ta it doarpsgebiet fan Goutum
hearde, tonei by Huzum komme soe. Yn alle gefallen
de histoary leart hiel düdlik, dat wy troch de tiden
hinne hjir mei in üntjowing to dwaen hawwe, dy't oan-
lieding jown hat foar grinswiziging, de greate grins-
wiziging fan de hiele gemeente Ljouwert, dy't troch in
bleate potleadstreek fan de Dütske bisetting bard is.
Yn it lest fan '43 is troch de bisetter bisluten, dat hiele
plattelansdiel fan de eardere gemeente Ljouwertera
diel mar to foegjen by de gemeente Ljouwert en dat
bislüt fan de bisetter hat de gemeente Ljouwert him
oan't hjoed-de-dei ta mar oanleune litten. Wy hawwe
oer it algemien net sa botte foar de maetregelen fan
de bisetter west en as it koe, dan hawwe wy se letter
wer sa folie mooglik desavouearre en wolle wy dei-
net mear fan witte, mar de gemeente Ljouwert hat
sünder mear yn dit gefal birêsten; hja hat fan de ge-
legenheit graech gebrük makke, doe't de bisetter sei:
Dit diel heart tonei ta de gemeente Ljouwert. Dat jowt
oan dizze hiele saek in ünplezierige bysmaek. Ik haw
al faker biweard, dat wy, hwannear't wy it doarp
Goutum in oare gemeentegrins jowe en seis de doarps-
grins bipale foar Wytgaerd, Wurdum, Himpens en
Swichum, der dan mar net klear mei binne, as wy de
saek fan Huzum ynienen hielendal as nivellearre for-
klearje. Kinne wy de histoary sa mar mei ien feech
oan de kant reagje? Dat is it, hwer't ik tsjin op kom.
(De heer Van der Schaaf (weth.),,De historie gaat
door het eigen dorp!") Wy hawwe hjoed-de-dei noch
mei it gefal to dwaen, dat in great diel fan de bifol-
king rekkenet mei it bistean fan it eardere doarp
Huzum. Dat sjogge wy de hear Boomgaardt hat it
ek al sein op tsjerklik, polityk en maetskiplik ter
rein. It tsjerklik en polityk forieningslibben uteret him
en biweecht him noch altyd apart fan it oare diel fan
de stêd Ljouwert.
As der ris guon üt 'e Gemeente (de tsjerklike) fuort
geane, dan wurdt der yn Huzum fan de preekstoel öf-
lêzen: „Met attestatie vertrokken naar Leeuwarden"
ensfh. Dit is eat dat noch libbet en ik bin it dus ek
mei de hear Boomgaardt iens, dat hy dêr tsjin opkomt
en dat hy it gemeentebistjür forwyt, dat it mei dizze
bisteande tastan hielendal gjin rekken haldt. Wy witte,
dat it doarp Huzum noch mar in lytse kearn is yn it
formidden fan al dy oanbou, dy't der yn dy kontreien
ta stan kommen is. En nou giet it gemeentebistjür
it Kolleezje fan B. en W. mei ik wol sizze, hwant
der is noch nea in bislüt oer yn de Rie fallen hinne
en neamt dat diel, dat eartiids dus ta it territoarium
fan it doarp hearde, gewoan „Leeuwarden-zuid". Hoe't
hja dêrby komme? Miskien in makliker geografyske
oantsjutting? Mar dat komt dochs net al hielendal foar
de hearen. Wy hawwe yndied to meitsjen mei in tastan,
dy't histoarysk groeid is en dy't net mei in inkelde feech
oan de kant reage wurde kin. Wy meije dus ek net
samar sizze, dat dy namme Huzum yn alle gefallen
noch bistean bliuwe sil allinnich foar de aide doarps-
kearn. Ik soe der folie mear foar fiele it is net
de earste kear, dat ik it hjir siz yn dizze Rie dat
wy it hiele diel, dat eartiids it territoarium wie fan it
doarp, ek noch yn eare halde en dêrfan meitsje in
greate wyk, dy't mei elkoar Huzum hjit. En dat
hoecht hielendal net yn ien forban to wêzen. Wy binne
nou sa gelokkich byg., dat wy witte, dat der al twa
ütwreidingsplannen binne, dy't skaet wurde troch in
aide histoaryske grins: de Hegedyk, it Aldlan en it
Nijlan, mar, dat oerkeppeljende, soe men sizze kinne:
Dat is Huzum. Hokker biswier sit der dochs by B. en
W. foar, dat hja dizze namme net bihalde wolle en
greater territoarium jowe? Wy stribje dochs as ge
meentebistjür nei in stedskonglomeraesje, mei ik wol
sizze, mei op 'en dür sahwat 115.000 sielen. En hwerom
soenen wy üs net oanslute kinne by dy oare steds-
31
gemeenten, hwer't men dochs ek yndielingen hat, dy't
werom geane op aide histoaryske nammen, byg. Grins
en oare stêdden. En sjoch ris nei it bütenlan, hoe as men
dat dêr docht. Dan soe men tagelyk dus noch de kon-
tinuïteit biwarje mei hwat histoarysk groeid is. Dat
docht it Gemeentebistjür foar syn administraesje prak-
tysk ek sahwat neat. It is bleat in namme, dy't wy dus
takenne moatte, dy't ek net öfhinget fan hüsnümering
en soksahwat. It fait dochs allegearre ünder datselde
gemeentebistjür. Men kin dus fan tinken wol hawwe,
dat wy de idé, dy't de hear Boomgaardt hjir nei foa-
ren brocht hat en dy't ek al spile hat yn de earste
strjitnammekommisje, hweroan B. en W. ek al ris
in adfys frege hawwe, en dy't dus nou wer spilet yn de
tsjintwurdige kommisje, nou en dan ris nei foaren
bringe en dan yn it folle foarum fan de Rie üs dêr
in kear oer biriede en as it kin in bislissing nimme.
De Voorzitter: Op mij rust de taak op wat er door
de heren Boomgaardt en Santema gezegd is, enig ant
woord te geven. Dan weet ik haast niet waar ik mee
moet beginnen. Misschien, dat ik het beste doe met te
zeggen, dat, als Leeuwarden er niet geweest was, het
dorp Huizum, dat er dichtbij lag, stellig niet die groei
vertoond zou hebben, die het in feite vertoond heeft.
Dan zou het waarschijnlijk een dorp van de grootte
zijn gebleven als die van de andere dorpen, bijv. als
Goutum of Hempens of iets dergelijks. Eigenlijk is, geo
grafisch gezien, de gehele bebouwing, op een klein stukje
•ia ten zuiden van de oude stad, stadsuitbreiding en de
grenswijziging die in de oorlogsjaren tot stand is ge
komen, had naar onze mening, zowel in het belang van
le stad als in het belang van dat zuidelijk gedeelte
van de stad, minstens enige tientallen jaren eerder
ot stand moeten zijn gebracht. Inderdaad is de grens
wijziging in de oorlog tot stand gekomen, niet door de
Duitse bezetter, maar door de toenmalige Secretaris-
Generaal. De Minister van Binnenlandse Zaken heeft
zich na de oorlog bepaald wel r ekenschap gegeven van
leze maatregel, en na de oorlog heeft deze bewindsman,
dus een volkomen Nederlandse autoriteit, het besluit
genomen niet op deze zaak terug te komen. Ik ben er
rouwens van overtuigd, dat, gegeven de groei van de
tad en het graven van het Van Harinxmakanaal, als
de grenswijziging niet in de oorlog tot stand gekomen
was, zij onmiddellijk na de oorlog wel tot stand geko-
vien zou zijn. Geografisch is dit gebied dus stadsuit
breiding. Er is gesproken over historisch, juridisch en
eitelijk. Juridisch is dit gebied in elk geval na de
grenswijziging gemeente Leeuwarden en alles wat er
na de oorlog gebouwd en tot stand gekomen is, is door
de gemeente Leeuwarden daar bevorderd of toegestaan.
En bovendien was niet het gehele gebied ten zuiden
van de spoorlijn oorspronkelijk Leeuwarderadeel. De
Hollanderdijk met aangelegen straten is vanouds Leeu
warden geweest; de heer Santema heeft al gezegd,
dat het zuidelijke gedeelte vanouds Goutum was, en
het meest westelijke gedeelte, n.l. het gedeelte ten wes
ten van de Zwette, heeft vanouds ook niet bij Huizum
behoord, of, beter gezegd, bij Leeuwarderadeel behoord.
Onze mening is dus, dat hier een normaal stuk stads
uitbreiding is, waarvan een gedeelte vroeger inderdaad
Huizum heeft geheten. Het Gemeentebestuur is volko
men genegen het oude Huizum zijn naam te laten
en doet dat ook maar is van mening, dat het, in
het belang ook in de eerste plaats van de inwoners zelf,
geen nut heeft hun voor hun woonplaats de naam Hui
zum op te dringen. Als we even doordenken, welke
consequenties dat zou hebben, bijv. t.a.v. de zich ge
vestigd hebbende of zich nog vestigende industrieën,
dan zouden bijv. De Oude Delft (al aanwezig), de
Verenigde Stofzuigerfabrieken enz. als zetel moeten
vermelden Huizum, een plaats, die misschien wel bij
ons bekend is, maar die buiten de grenzen van Fries
land al veel minder bekend is en buiten de grenzen van
Nederland het zijn bedrijven die een internationale
positie hebben helemaal niet bekend is. Dat zou
dus zakelijk ook tal van moeilijkheden opleveren. Wij
zijn er van overtuigd in tegenstelling met de heren
Boomgaardt en Santema dat het overgrote deel van
de tegenwoordige bewoners van dit zuidelijk stadsdeel
stellig de voorkeur geven aan de naam Leeuwarden,
de stad, waarin zij wonen, dan aan de naam Huizum,
een dorp, dat, zoals ik zeg, bij betrekkelijk weinigen
bekend is. Mijn bezwaar tegen de redenering van de heer
Boomgaardt en Santema en dat is ook het bezwaar
van het College is, dat de heren, historisch redene
rende, op een ogenblik in deze historie halt houden, de
historie niet doortrekken en dus ook niet rekenen met
het zeer vele, dat er na de grenswijziging door Leeu
warden in dat gebied is gebeurd. Bovendien is een feit,
dat tal van mensen daar zijn gaan wonen, en die zullen,
menende in Leeuwarden te wonen, stellig bezwaar heb
ben zich de naam Huizum te doen opdringen. Wij er
kennen graag, dat de naam Huizum gebruikt wordt.
We hebben ook niet het minste bezwaar, dat men in
dat stadsdeel voor kerken, verenigingen enz. die naam
gebruikt, wanneer men meent dat te moeten doen en
daar zelf geen bezwaren in ziet. Dan zullen wij ook
zelfs geen poging doen dat te verhinderen. Wij menen
alleen en dat mag ik herhalen dat het niet juist
zou zijn nu een belangrijk deel van deze stad, die als
geheel in de historie gegroeid is en die in deze groei
het dorpje Huizum is gaan omvatten, naar dat kleine
deel te gaan noemen. De naam Leeuwarden-zuid is
niet gebruikt door ons, die is niet en die wordt ook
niet door de administratie gebruikt. Het kan dus een
enkele keer voorkomen, dat duidelijkheidshalve dat
„zuid" dan toegevoegd wordt, maar officieel is het in
geen geval zo. Dat is dus het standpunt van het College.
Het oude dorpsgebied kan van onze kant gerust de
naam Huizum blijven dragen. Dat juichen wij ook toe;
wij hebben er ook geen enkel bezwaar tegen, dat parti
culieren die naam Huizum willen gebruiken. Wij heb
ben er echter wel bezwaar tegen, dat een normaal stads
deel een andere naam krijgt dan de gehele stad. Dat
kan niet anders dan moeilijkheden opleveren voor alle
mogelijke administraties, ook voor particulieren, ook
voor bedrijven; daar is zakelijk geen nut mee te be
halen. Ik geloof, dat ik hiermee kan volstaan.
De hear Boomgaardt: De earste helte fan datjinge,
dat Jo yn forban mei de kwesje-Huzum nei foaren
brocht hawwe, kin ik alhielendal ünderskriuwe. Dêr
haw ik dus yn myn speech ek net oer sprutsen. De
kwesje fan de anneksaesje as sadanich haw ik net to
praet brocht en yn de histoary fan doe óf dêr hawwe
Jo folslein gelyk oan hat hwat earder ta de ge
meente Ljouwerteradiel bihearde tsjin de stêd Ljouwert
oanleund. Hwer't it my om giet, binne twa punten:
yn it foarste plak, dat dizze saek net regele is, dat
dus de feitlike tastan optheden noch is, sa't dy altyd
west hat. De oantsjutting fan dat gebiet is yn wêzen
noch Huzum, mar it wurdt yn striid mei de tastan,
sa't dy is, hjir Ljouwert neamd. Ik leau dus, dat men,
as men hwat mear bigryp foar elkoars stanpunt hawwe
soe, miskien ek noch wol hiel ticht by inoar komme
koe, hwant as de Foarsitter wiist op de kwestje fan
de yndustry-fêstiging oan de oare kant fan de spoar
baen, dan kin ik dêr ek wol bigryp foar hawwe. Ik
soe de oplossing sykje wolle yn it lizzen fan de grins
by de spoarlyn; dan lei it hiele yndustry-gebiet dêr-
büten. Dan wie men, hwat de Oude Delft en sahwat-
hinne oangiet, klear. Fierder wie de saek natuerlik ek
dêrmei net hielendal óf, hwant it is my bikend, dat de
Hollanderdyk en noch inkelde strjitten dêr yndied fan
aids al stêd Ljouwert wiene. It soe dus gaedlik wêze
om dat ek to regel jen. It soe praktysk wêze, dat men,
fan de oerwei óf rekkene, hwat süd en east fan de
spoarlyn nei Swol leit, Huzum neame soe. Dat soe yn
it ramt fan in gemeentlike foroardering wol to regel-
jen wêze. Ik kin net ynsjen, dat soks f'uortendaelks sa
folie biswieren jaen soe en einliks net yn it bilang fan
de ynwenners seis wêze soc. Ik leau, dat dat yn de
groun fan de saek sa net leit. Nou kinne der minsken
wêze, dy't de namme Huzum net brüke, mar yn it al
gemien, leau ik, wurdt dy namme wol deeglik brükt,
yn it iepenbier sawol as partikulier. Dus fan it biswier
dat de Foarsitter nei foaren bringt, moat ik earlik
sizze, dat it my yn it minst net oansprekt en ik soe
der dochs wol op oan wolle, dat B. en W. mei in ütstel
kamen om dizze saek yn ider gefal to regeljen. Dat
soe ik dan by dizzen ek wol forsykje wolle. Ik soe der
ek wol, oannimmende, dat it in riedssaek is, in ütstel
fan meitsje wolle om oan it Kolleezje to freegjen mei
in ütstel by de Rie to kommen om de grinzen, hwat it
doarp Huzum oanbilanget, to regeljen en dat to dwaen
