4
De heer Kingma: Het lijkt mij eigenlijk zinloos en
wel wat laat om een plein ongeveer 18 jaar na de be
vrijding nog Vrijheidsplein te noemen. Dat zegt me
niets. Ik meen, dat het zinvoller is dit plein in de Gro
ningerstraatweg bij het 100-jarig bestaan van het
Roode Kruis naar de stichter van deze organisatie
Henri Dunantplein te noemen. Dat vind ik een veel
mooiere, veel pakkender naam. (De Voorzitter: Dat is
100 jaar geleden.)
De hear BoomgaardtIt is altyd wol plesierich oer
nammejowing to diskussiearjen, omdat de bioardieling
dêrfan yn it subjektive flak leit. Men kin in namme
moai of minder aerdich fine. Ik mei lykwols sizze, dat
wy yn üs Kommisje, dy't polityk nochal tige hetero
geen is, yn dy sin, dat de greate fraksjes der praktysk
allegearre yn fortsjintwurdige binne, dochs ta in üt-
stel komme binne, dêr't ider fan üs efter stiet. Ik mei
dus wol ut har namme sizze, dat wy dit it béste fine
fan hwat wy bitinke koene. De hear Heidinga seit:
Siz mar ,,het Viaduct", mar wy moatte der rekken mei
hélde, dat der mear fiadukten yn Ljouwert komme
sille en om dy reden is it al better, dat dit fiadukt in
namme krijt, dy't it yn de takomst ünderskiede kin
fan oare. Itselde lid hat dan noch leaver de namme
Julianaviaduct as Stephensonviaduct, dat is wer in
kwesje fan appresiaesje. Wy fine, dat it fiadukt mei
dizze namme goed oanslüt by de hiele groep fan strjit-
ten mei de nammen fan ütfiners, lyk as James Watt
en Edison. Wy tochten dus, dat in namme üt de sfear
fan de spoarwegen foar dit fiadukt passend wêze soe.
De klank sil miskien wol hwat wenne moatte. Wy fine
it sinfoller om dizze namme to jaen as om forbining
to sykjen mei de Julianaleane.
Hwat de namme Aldlansdyk bitreft, soe it, nou't de
namme fan Prins Bernhard ienkear forboun is oan in
strjitte yn it Nijlan, dochs wol frjemd en fortizend
wêze om dy ek to jaen oan in dyk, dy't oan'e oare kant
fan'e greate strjitwei leit. Dat is dus om praktyske
biswieren net oan to bifeljen. En nou't ienkear it hiele
plan oan'e eastkant fan'e strjitwei de namme 't Aldlan
krige hat, liket it üs gaedlik de namme Aldlansdyk to
jaen oan'e wei, dy't dat hiele plan iepenet. En datselde
jildt ek foar de brêge, dy't dér leit. Natuerlik kin men
dêroan wol de namme P. Stuyvesantbrêge of noch in
oarenien jaen, mar, sjoen üs ütgongspunt: Aldlansdyk,
founen wy it passend de brêge, dy't dêrby oanslüt, Ald-
lansbrêge to neamen.
De hear Kingma fynt de namme Vrijheidsplein sin-
leas en hy hie dan leaver de namme fan'e stifter fan
it Reade Krüs, Henri Dunant, tapast. De argumin-
taesje fan de Kommisje is, dat op dit punt yn 1945 de
Kanadezen yn Ljouwert kommen binne. As men oer-
skeakelje wol op oare nammen, lyk as Henri Dunant,
dan hat men in hiel greate kar fan nammen, dy't alle
gearre wol moai en aerdich wêze soene. Mar hjir leit
op dit punt foar üs gefoel in düdlike oanwizing. It feit
mei dan 18 jier lyn wêze, nammerstomear reden om
dan nou mar dizze namme to jaen.
De heer Tiekstra (weth.): Ik heb me zoëven niet
goed gerealiseerd, dat de Wethouders bij dit voorstel
ook doodgewoon als raadsleden kunnen praten, maar
nu zou ik graag van deze gelegenheid gebruik willen
maken. (De Voorzitter: Dus in tweede instantie.) In
tweede instantie.
Doe't niis de hear Boomgaardt oan it wurd wie en
minoftomear politike skögingen halde, tocht ik: Haw-
we wy joun to meitsjen mei de „bouwstenen" fan
Taylor Parkins, Boomgaardt, Van Balen Walter, W.
de Vries en Heetla? En soene wy dan foar dizze hearen
in soarte fan Wassenaar ütfine moatte, hwer't hja har
ren op'e nij oer de ynhald fan de ütstellen biriede moat
te om mei hwat oars ik wol net sizze: hwat betters
üt'e bus to kommen? Dat soe yn myn forgeliking
min passé.
Wel zou ik aan de Commissie willen vragen, waar
om zij, aansluitend op de benaming van de Mr. P. J.
Troelstraweg, heeft afgezien van een volledige aan
vaarding van de naam bij de Prof. Gerbrandyweg. Het
zou m.i. juist en correct zijn hier ook te spreken van de
Prof. P. S. Gerbrandyweg, ook ter vermijding van mis
verstanden in de toekomst met het oog op eventuele
nabestaanden van die naam.
Ik ben het eens met de bezwaren van de heer Hei
dinga tegen de naam Stephensonviaduct. Vandaag of
morgen verbastert men die en dan krijgt men mis
schien een verschijnsel, dat men aan de andere kant
van de oceaan zoekt, wat ook niet zo plezierig zou
zijn. niet in de zin van „niet ldoppen", maar toch wel
in verband met de bedoeling van de naam. Ik ben met
de heer Heidinga van mening, dat dit viaduct in het
spraakgebruik bepaald „het viaduct" zal blijven, zoals
het ook „het Condensfabriek" is gebleven.
Ik heb wel bepaald bezwaar tegen de benaming Vrij
heidsplein. Niet, dat ik het met de heer Kingma eens
ben, dat het zinloos zou zijn dit plein naar de vrijheid
te noemen. Het zou veeleer bijzonder zinvol zijn de be
vrijding" op deze plaats, die er zich geografisch zo goed
voor leent immers van die kant kwamen de Cana
dezen in april 1945 onze goede stad binnen naam
te geven. Ik hoop wel, dat het onze laatste bevrijding"
zal zijn, maar niet, dat die hoop een desillusie zal
blijken te zijn. Wel acht ik hier het begrip vrijheid te
algemeen gehanteerd en ik zou de Commissie met na
druk willen verzoeken een poging te doen om het ver
band tussen onze Canadese bevrijders in april 1945 en
dit plein duidelijker en concreter te maken dan met
deze naam het geval is.
Ook ik wil herinneren aan de discussie die hier is
gevoerd in een wat emotioneler situatie, toen het ging
over de straatnaamgeving als zodanig. In die vergade
ring is ook ter sprake geweest de omstandigheid, dat
de naamgeving in 't Nijlan, in zoverre daarvoor de
namen van leden van het Koninklijk gezin zijn geko
zen, eigenlijk niet in alle delen waardig uit de verf is
gekomen. Ondanks de bezwaren van een Prins Bern-
hardlaan tegenover de Julianalaan, meen ik, dat deze
toch een waardiger pendant zou zijn dan nu de Prins
Bernhardstraat. Ik ben het met de heer Heidinga eens,
dat we die gedachte moeten vasthouden.
Zou de Commissie echter willen kiezen voor de Prins
Bernhardbrug of de P. Stuyvesantbrug, dan is dat voor
mij niet direct een zaak, waar ik een uur slaap om zou
willen missen.
Ik zou dus wel graag willen, dat de Commissie zich
nog eens beraadt op de bezwaren, die hier geuit wer
den. Ik zou het ook op prijs stellen te vernemen, hoe
de Raad als zodanig over deze bezwaren denkt, want
dan zou de Commissie zich, zoals ook B. en W. bij
herhaling moeten doen, rekenschap moeten geven van
de bezwaren van de Raad. Ik doe dus geen andere
voorstellen. Ik heb mijn gedachten hopelijk zo duide
lijk mogelijk, ook voor de Commissie, geformuleerd en
ik hoop, dat we inderdaad tot een goede naamgeving,
zowel voor het plein als voor de rondweg, kunnen ge
raken.
De heer Van der Schaaf (weth.): Ik vind de naam
Aldlansdyk niet een juiste pendant van de Nijlansdyk.
Dit laatste is niet een ader, maar een weg ten zuiden
van de hoofdader. Hier wordt de Aldlansdyk gepromo
veerd tot hoofdader en daarom ondersteun ik van harte
de hier geopperde suggestie om de naam Aldlansdyk te
vervangen door de naam Prins Bernhardlaan. Boven
dien sluit de Aldlansdyk niet aan bij een historisch
gegeven. In 't Nijlan is het Nijlansdykje teruggekomen
in de vorm van de naam Nijlansdyk, maar in 't Aldlan
is geen „dykje" van die naam geweest. Dit is dus een
gemaakte naam en bijgevolg is de naam van de brug
dat ook. Natuurlijk kan iets wat gemaakt is, wel goed
zijn en er op den duur misschien ook wel ingaan, maar
de hier aangevoerde bezwaren zijn van dien aard, dat
ik gaarne toch nog tot een wijziging zou willen komen.
De hear Santcrna: Wy hawwe it ütstel fan de Kom
misje yn üs fraksje oannommen. It is miskien goed,
dat de riedsleden hearre, dat de C.H.-ers it wol ris
iens binne (Laitsjen).
Ik kin spitigernöch net de mieningen, dy't hjir nei
foaren brocht binne, diele. Byg. bin ik it der net mei
iens, dat de namme Vrijheidsplein, sjoen de omstan-
nichheden yn 1945, net oan de bitingsten fan in treflike
nammejowing foldwaen soe. It Vrijheidsplein is dochs
wol in namme, dy't in machtige ynhald hat. Hwa't yn
1945 dêr oan dy wei stien hat, sil sikerwier de idé fan
de frijheit hiel sterk bilibbe hawwe en, as men it yn syn
gedachten nochris bilibbet, dan sil men it wer neifiele.
5
Ik fyn it ek fan tige bilang, dat, nou't dêr nei safolle
jier ren in nij plein kréearre wurdt dat moatte wy ek
efkes yn oanmerking nimme dizze namme oan dit
plein jown wurdt. Ik bin it dus yn dizzen mei de hear
Tiekstra iens.
Fierder kin ik net de miening diele fan harren, dy't
it greate fiadukt oer it emplasemint net Stephenson
viaduct neame wolle. Plwa't in bytsje de skiednis fan
de spoarwegen kent, komt as fansels by Stephenson
tolanne. En hwêrom sille wy dy namme hjir nou net
ris hinne helje? Tomear ek, omdat it fiadukt leit oer
it earste spoar dat hjir yn Fryslan oanlein is, n.l. fan
Harns oer Ljouwert nei Grins.
Der soe yndied hwat tsjin de namme Aldlansdyk to
sizzen wêze. Hjiryn soe ik Wethalder Van der Schaaf
wol folgje kinnne. Hwant yndied leine der yn it Ald
lan it aide lan büten de Middelsé dus ald-
landiken, maar de namme Aldlansdyk soe bitizing jaen
kinne en is net in goede pendant fan de Nijlansdyk.
Kinne wy dit net ünderfange troch in lytse wiziging
yn dit ütstel oan to bringen en net to sprekken fan
Aldlansdyk, mar fan Aldlansleane Dêrmei soe it bi-
swier hielendal forfallen wêze, want it Aldlan, dat al
ieuwenlang sa hjitten hat, bliuwt it Aldlan, ek nou't
it dan in ütwreidingsplan wurden is en de Kommisje
de goede gedachte hawn hat om dizze namme dêr oan
to bringen, as aensen de stêdswyk réalisearre is.
Oer it algemien dus soe ik my efter dit ütstel fan
de Kommisje stelle kinne, ütsein dan dy inkelde lytse
wiziging.
De heer Ten Brug: Met de heren Tiekstra en San-
tema heb ik er waardering voor, dat de Commissie
getracht heeft de gedachte van de bevrijding op 15
april 1945 vast te leggen in een naam voor het plein
op de plaats, waar onze bevrijders Leeuwarden binnen
trokken. M.i. is de Commissie met de naam Vrijheids-
piein daar niet zo bijzonder in geslaagd, want het be
grip vrijheid kan ook betrekking hebben op 1795 en
1813. Dit houdt nog te weinig verband met de 15e
april 1945. Daarom zou ik de naam Plein 15 april 1945
in overweging willen geven. Dan is het duidelijk. Daar
mee leggen we nog eens goed de datum van onze be
vrijding vast. Doordat wij de 5e mei, die er vlak achter
ligt en die wij ook al niet vieren, toch zo'n beetje ver
liezen, is het m.i. goed, de kans die wij nu bij deze
naamgeving hebben, te benutten.
De heer Spiekhout: Evenals de heer Ten Brug meen
ik, dat de verbinding met de bevrijding door de Cana
dezen meer tot haar recht komt, wanneer we die in
de naam beter tot uitdrukking brengen en de naam
dus niet zo algemeen houden.
Met de suggestie van een paar leden om de Aldlans
dyk Prins Bernhardlaan te noemen, ben ik het hele
maal niet eens. Mèt de heer Boomgaardt vind ik, dat
dit verwarring kan geven. Ik zie ook niet, waarom we
dat zouden doen. Ik heb geen bezwaar de naam Ald
lansdyk te geven, als ik de grootte van de weg ver
gelijk met die van de Nijlansdyk. Ik vind dit wel een
zinvolle naamgeving. Ik zou dus, wat dit punt betreft,
graag met de Commissie mee willen gaan.
Met wat de heer Tiekstra voorstelde: Prof. P. S.
Gerbrandyweg, ben ik het, bij wijze van compromis,
wel eens. Mijn persoonlijke voorkeur gaat nog meer uit
naar de naam Pieter Sjoerds Gerbrandyweg, maar dat
is erg lang voor de praktijk. Ik zou er dan ook bij de
Commissie voor willen pleiten het amendement van de
heer Tiekstra over te nemen.
De hear Miedema: Persoanlik kin ik mei de namme
Vrijheidsplein wol akkoart gean, mar as men in ster
kere bining mei 1945 wol, dan soe ik de nammen Cana-
dezenplein of Canadaplein ütstelle wolle. Dan hawwe
al üs pleinen in ierdrykskundige bineaming: oan de
westkant it Europaplein, oan'e eastkant it Canadaplein
en yn it suden it Oostergoplein.
De heer Kingma: Ik heb mij in eerste instantie mis
schien wat ongelukkig uitgedrukt. De heer Tiekstra
heeft het beter gezegd en ook de heer Ten Brug is wat
duidelijker geweest. Ik kon niet een betere naam vin
den, die in verband stond met de bevrijding. Het woord
„vrijheid" is een zo ruim en algemeen begrip, dat de
naam Vrijheidsplein mij niets zegt. Neemt men echter
een naam, die ermee in verband staat, dan wil ik mij
er zeker niet tegen keren. Als men iets niet juist
vindt, dan zoekt men een alternatief en ik vond Henri
Dunant, de naam van de stichter van het Roode Kruis,
een waardig alternatief. Vooral de jongeren, die 1945
niet hebben meegemaakt, zegt de naam Vrijheidsplein
al helemaal niets. Daarom voel ik mèt de heer Ten
Brug, wanneer men toch in die richting zoekt, veel
meer voor Plein 1945.
De heer K. J. de Jong: Wij hebben zeer veel menin
gen gehoord en dan nu zomaar dit voorstel straks aan
vaarden of verwerpen, is nog niet zo heel eenvoudig.
Ik zou willen vragen: Is het ook mogelijk, dat de Raad
met de punten, waarover we geen kritiek gehoord heb
ben: de Veriaatsbrug en de Ritsumastraat, akkoord
gaat en dat de andere punten stuk voor stuk in stem
ming worden gebracht? Dan weet de Commissie het
beste, waar ze aan toe is. Wanneer wc het gehele ge
val zouden verwerpen, moet zij weer van voren af aan
beginnen en ik zou haar toch ook wel graag een klein
succesje gunnen i.z. de punten, waarover nog niet ge
sproken is. En misschien kunnen Commissie en Raad
ook akkoord gaan met het door de heer Tiekstra
voorgestelde Prof. Mr. P. S. Gerbrandyweg. Dan
kunnen in ieder geval drie punten aanvaard worden.
De heer di. de Jong: Nu het Ritsumastraatje ver
dwijnt en een Ritsumastraat wordt voorgesteld, zou
ik de Commissie willen vragen, naar wie deze ge
noemd wordt. Naar de heer Ritzema van Ikema kan
het niet zijn, want het Ritsumastraatje was er veel
eerder dan hij.
De heer Kavnstra: Dat ik hier het woord vraag,
is eigenlijk n.a.v. wat door de heer K. J. de Jong is
gezegd, want ik zou, vóór we over de verschillende pun
ten gaan stemmen, toch wel willen weten, hoe de Com
missie zelf over deze naamgeving denkt.
In onze fractie vonden wij de naam Vrijheidsplein
werkelijk een prachtnaam, echt een vinding. Ik zou er
persoonlijk echter voor kunnen zijn, dat men dit plein
noemt Plein 1945. Met het aanvullen van de naam
Prof. Gerbrandyweg met de voorletters P. S. ben ik
het persoonlijk ook volkomen eens. Ik zou alleen nog
wel dit willen zeggen: Laat men voorzichtig zijn met
het noemen van andere namen, want dit is een heel
moeilijke zaak. Dan komen er natuurlijk vragen: waar
om deze wel en die niet? De benaming Stephenson
viaduct naar de uitvinder van de stoomlocomotief werd
in onze fractie nu echt het ei van Columbus genoemd
(Gelach). Dit leek ons een prachtnaam voor een over
gang over het spoor. Wij zullen daar beslist geen be
zwaar tegen maken.
De heer Van der Veen: Aangezien de Raad zijn ver
trouwen heeft geschonken aan een Commissie, die nu
naar beste weten en kunnen en dat mag dan be
perkt zijn (Gelach) met een voorstel komt, vind ik,
dat de Raad daar verder geen woorden aan moet wij
den, maar moet zeggen, dat hij al dan niet goede
leden in die Commissie heeft gekozen. Ik zou me een
oplossing kunnen voorstellen in dier voege, dat we,
als we weer een Commissie benoemen, dit doen voor
de tijd tot aan de eerstvolgende keer, dat ze met een
voorstel komt; de nieuwe leden, die daarna komen en
die het zoveel beter weten, kunnen dan hun krachten
inzetten. Maar ik voel er niets voor om elke keer dat
hier straatnaamgeving aan de orde is, ditzelfde ge
sprek te hebben. Ik vind, dat onze tijd daar te kost
baar voor is.
De heer KiijnstraIk zou willen voorstellen, dat de
Commissie dit agendapunt terugneemt en het uitstelt
tot de volgende keer, want het houden van verschillen
de stemmingen neemt onnodig veel tijd.
De Voorzitter: Mag ik de Commissie vragen, of zij
zich heeft verzekerd van de toestemming van de fa
milie Gerbrandy om deze naam te gebruiken? Want
het lijkt mij in elk geval correct tegenover de familie
om dat eerst te vragen. Ik heb dus nu, als ik de heer
Boomgaardt het woord geef om de verschillende pun
ten te beantwoorden, wel graag antwoord op deze
vraag.
