VIII
eendeels dus meewerkt met het plan-Intervam en die
anderdeels werkt voor het plan, dat hier dan als
vervanging op tafel zal moeten komen.
De heer Van der Veen: Wij weten nu iets meer,
maar nog niet voldoende, dacht ik. Het is een vrij
lang en een vrij verward verhaal. Ik moet eerst even
terzijde, aan het adres van de heer Kingma, opmer
ken, dat hij iniet al te veel onder de indruk moet
zijin van de kosten van verwarming, want het pleegt
guldens per week tegen te vallen. Die ervaring heb
ben we inmiddels allen wel opgedaan. (Gelach).
Ik wil de Wethouder niet lastig vallen om het feit,
dat hij niet verder dan zeven treden geteld heeft;
de raadsbrief spreekt over acht. (De heer Van der
Schaaf: (weth.): Op de tekening die ik gezien heb,
waren het er zevein). Het kan natuurlijk ook ver
keerd in de raadsbrief staan. (De heer Van der
Schaaf (weth.): Reken maar acht).
De moeilijkheid is. dat hier twee dingen door elkaar
spelen. Het plan heeft natuurlijk iets aantrekkelijks,
maar heel veel van dat aantrekkelijke gaat weer
verloren. Het wordt hoe langer hoe meer uitgekleed;
het is een soort strip-tease. (Gelach). Er komen
moeilijkheden, alis men aan de gang gaat; dan begint
het minder plezierig te worden.
Ik begrijp wel, dat men de neiging heeft om
omhoog te willen met ons woonpeil en het
er op de een of andere manier door te slepen.
Maar daar verzetten zich twee dingen tegen. Het
ene is, dat het enorm veel tijd kost, en het andere
ook iets wat we moeten bekijken is, dat hier
een plan wordt gepresenteerd met plotseling de heer
Zwolsman als aannemer. En dat is niet voldoende uit
de doeken gekomen. Ik heb nu gehoord, dat de brief
van de Provinciale Directie waarover de Wethouder
in eerste instantie gesproken heeft, niet ter inzage
gelegd kon worden, omdat die eigenlijk te laat bin
nenkwam, maar in eerste instantie heeft hij zich op
die brief beroepen; we hadden die dus moeten ken
nen, wilden we van het voorafgaande iets begrijpen.
Na de bespreking op het Ministerie is de Wethou
der van mening, dat dit plan voorshands in het geheel
niet te verwezenlijken is. Het komt te laat. Wanneer
je in het begin van het jaar probeert je bouwvolume
voor dat jaar onder te brengen, dan kun je je per
mitteren daaraan een aantal maanden of een half
jaar te verdoen, maar als je op het 'nippertje komt,
dan is het onplezierig. Het komt er praktisch gespro
ken op neer, dat wij nu in ieder geval het bouwvolu
me 1963 dit jaar al niet meer kunnen gebruiken en
dat we moeten afwachten, of het het volgend jaar
wèl kan. Het College is als het ware wakker geschrok
ken door een brief van de Provinciale Directie met
de mededeling, dat op 14 november overleg gepleegd
zou worden over het verdelen van het bouwvolume.
Er is gezegd: Als jullie nu niet opschiet, dan wordt
het volume dat Leeuwarden ter beschikking heeft,
verdeeld over de gemeenten in Friesland die wèl
kans zien dat te verwezenlijken. Op een gegeven
moment was er dus een dwangpositie, waarin het
College haastig iets moest doen. Nu is het antwoord
van gisteren wel zo positief geweest, dat de Wethou
der aanneemt, dat wij dit volume niet kwijt raken,
wanneer wij het op de kaart van het Ielan zetten,
maar zekerheid daarover heeft ook hij niet. Het
gaat mij hierom: Als gevolg van de beweging in het
loon- en prijspeil, die er op het ogenblik is of er op
korte termijn zal komen, willen de aannemers thans
niet aannemen, omdat ze niet weten, wat er hun op
korte termijn boven het hoofd hangt. De bezwaren,
die uit deze tijdelijke, deze bijzondere toestand voort
vloeien, zouden aanleiding kunnen. zijn om het contin
gent dat niet opgebruikt kan worden in 1963, in 1964
te mogen gebruiken. Wij weten echter niet, of de
bezwaren, die wij bij dit plan, dat ter tafel ligt, ont
moeten. de bezwaren zijn. voortvloeiende uit deze
bijzondere tijdsomstandigheden, of dat het plan zelf
zoveel duurder is, zodat het dus ook zonder de tegen
woordige beweging in het loon- en prijspeil niet de
curveprijs zou halen. En ik moet nog zien, of het wèl
tot het volgende jaar kan worden uitgesteld. Die
zekerheid, zelfs een garantie, heb ik gevraagd. Die
kunt U echter niet geven. Ik vertrouw het niet hele
maal en ik zou toch niet graag zien, dat we dit
bouwvolume kwijt raken. Ik hoorde Delft zostraks
noemen en ook Den Haag. Ik weet niet, of voor
dergelijke plannen in die steden wel goedkeuring
verleend is, al zie ik U allen wel knikken.
In de aanbiedingsbrief bij de begroting heeft hel
College niet gesproken over Delft en Den Haag, maar
wel over Hengelo, waar hetzelfde gebeuren zou. En
ik meen, dat voor Hengelo die goedkeuring ook n
niet gegeven is. Als die voor Delft en Den Haag wel
gegeven zou zijn op een identiek plan, dan begrijp
ik niet, waarom die hier niet gegeven is, maar dat
horen we misschien straks nog. Als er op dit moment
van een realiseerbaar plan sprake was, zou de Wet
houder zich daar volledig achter stellen. En dat heeft
hij aan het eind van zijn verhaal herhaald, maar de
Voorzitter van deze Vergadering heeft gezegd: Er
ligt niet zo'm plan ter tafel. En dat is waar. Er ligt
maar één. plan ter tafel en er is niet een ander
plan, maar het is misschien voor de behandeling
van het plan toch nuttig, als wij niet op de manke
van kryptogrammen of rebussen over de mogelijk
heid van een ander plan spreken in de trant van:
„Er its een mogelijkheid, dat er een mogelijkheid
zal zijn om een mogelijk ander plan te krijgen." We
moeten concreet weten, welke mogelijkheid ei-
En nu ligt het andere plan wel niet ter tafel, maal
ais ik goed geïnformeerd ben, bestaat positief de
mogelijkheid om tegen curveprijs een aantal woni -
gen te bouwen volgens eein plan, volgens hetwe!k
op het ogenblik elders in de gemeente ook al gebouv 1
is. Ik hoop, dat dat duidelijk genoeg is. Dan weten
we dus, dat er op het ogenblik in concreto realisal 1
is de bouw van woningen tegen een aanvaardbare
prijs. Als ik het verkeerd zeg, dan hoor ik het w.
Het was beter geweest, dat wij dat in de eerste ronde
te horen hadden gekregen; die dingen moeten we
weten om te kunnen oordelen.
Dan krijgen we de kwestie van het uittreden van
Patrimonium. Ik heb niet gehoord, dat dat niet hei -
maal is gegaan, zoals de Wethouder heeft gezegd,
dus ik neem aan, dat het op die manier gegaan is.
Maar enige duistere dingen zijn er nog wel. Op zeker
moment is de relatie verbroken met het bouwb
drijf, dat deel uitmaakte van het bouwteam. Dat was
in een vergadering, waarvan Patrimonium geen deel
uitmaakte. Dat was eind oktober. Ik neem aan, da-
het geweest is op 30 oktober. Dat kan misschien
wel uitkomen. In een brief, die op 31 oktober is uitge
gaan, hebben B. en W. geschreven: „Mijne Heren,
iullie wordt bedankt; we hebben jullie iniet mee
nodig." Dat is geweest namens de woningbouwcor
poraties. Misschien is het inderdaad wel terecht, dat
hier de juiste verhouding tussen Gemeente en
woningbouwcorporaties in tot uitdrukking komt. Maar j
in ieder geval heeft Patrimonium zich daar niet ach
ter gesteld en is er daarom tussenuit -gegaan. Nader
hand heeft Patrimonium ook nog gezegd: „Wij zijn
het met de huurprijs die gevraagd moet worden voo
deze woningen, eigenlijk niet eens, dus wij houden
hiermee op." De anderen zeiden: „Wij -gaan maar
door." Toen het vastliep, zegt de Wethouder, met
het Bouwbedrijf Nijlan, kwam Intervam het meest
i-n aanmei mg volgens de architecten Van den Broek
en Bakema zowel als Witte veen. Daar is later nog
even over gesproken en toen is het zo is er gezegd
„door het bouwteam niet met twee bouwbedrijven
tegelijk onderhandeld". Dat lijkt mij voor de hand te
liggen, want ik neem aan, dat in het bouwteam nog
steeds de Bouwcombinatie Nijlan zat. En die zal niet
gauw mee gaan onderhandelen met een ander. Maai.
zegt de Wethouder, wel heeft een architect (Bakem
of iemand van dat kantoor) informatief gesproken
met een bedrijf en -dat was dan toevallig Intervam
En nu wordt mij verteld, maar ik weet niet, wat er
van waar is, want ik ben er niet bij geweest, dat.
terwijl het bouwteam nog bezig is, op zeker momen
door Bakema plus de man van Ratiobouw het bedrijf
Intervam is uitgespeeld tegen de deelnemer van het
bouwteam de Bouwcombinatie Nijlan. Zelfs met be
dragen is dat gedaan. Er is gezegd: „Mijne heren,
jullie hebben duizend gulden lager te komen, want
anders doet een ander het." En als dat niet waa
is, dan hoor ik het wel. Maar ik vind het vrij
IX
vreemd, dat men achter de rug van een deelnemer
van hetzelfde bouwteam waarmee men het gehele
jaar heeft gewerkt, om, zich tot een ander wendt om
een concurrerende prijs te krijgen en om die uit te
i spelen. Wat er zich daar verder afgespeeld heeft,
l ik niet, maar ik meen te begrijpen, dat deze wijze
van optreden eigenlijk aanleiding is geweest tot het
conflict, waardoor de Bouwcombinatie Nijlan eruit ge
stapt is of er buiten is komen te staan. (Ik wil -nu niet
over een woord vallen). Nu had ik het plezieriger ge
vonden, als wij geïnformeerd waren over de prijsvor
ming, die de aanleiding tot deze merkwaardige gang
van zaken zou zijn geweest, wanneer het College ge
zegd had: „Wij hebben het geprobeerd met het bedrijf,
dat wij aanvankelijk hadden uitgezocht, dat vanaf het
begin deel heeft uitgemaakt van het bouwteam, maar
dat zo hoog in de boom zat, dat wij daar werkelijk niet
aan tegemoet konden komen en we zijn nu in arren
moede met Intervam gekomen." Ik hoor altijd rare
v nalen over Zwolsman van iedereen. Ik heb op
zi; uzelf niets tegen de heer Zwolsman, als hij het
goed doet, maar ik heb ook niets vóór hem. Het gekke
is. dat ik hier in een situatie zit, dat ik iniet zo dol
cp Zwolsman ben, terwijl dat een .geluid is, dat uit
de hoek van de P.v.d.A. pleegt te komen. (Gelach).
.Vit zegt natuurlijk niets tegen Zwolsman. (Gelach).
L had graag van het College gehoord, hoeveel het
dkoper is, nu we Intervam in de arm hebben geno-
men, dan het was toen we de Bouwcombinatie Nijlan
r zelden. Ik heb daarover enige informatie gekregen,
c ik graag aan het College wil voorleggen om dan
l horen, hoe het nu eigenlijk precies zit. Ik heb
een afschrift gekregen van een brief van 5 novem-
ber, die het Bouwbedrijf Nijlan gericht heeft aan de
e woningbouwcorporaties, die hier aanvankelijk aan
meededen, en aan B. en W. Daarin staat, dat in die
bespreking, waarvan, als ik het goed heb, alleen
iemand van Van den Broek en Bakema en iemand van
Ratiobouw deelnamen de rest van het bouwteam
was er dus iniet bij tenslotte de eis is gesteld 400,
per woning lager te komen.
Het staat in de brief die, naar ik aanneem, de
Volhouder op het ogenblik voor zich heeft. Bij die eis
van ƒ400,verlaging is toen al gezegd: U weet,
mijne heren, dat er een reserve voor ons in zat
.au een paar honderd gulden, minimaal 200,Als
we die er dus af zouden doen, wanneer er opdracht
geven zou worden waarom daar blijf ik verder
even buiten dan zou dat het verschil tussen
de prijs, die naar de mening van de architect en
an Ratiobouw goed was, en de prijs, waarvan het
mwbedrijf meende, dat het de juiste was, tot 200,—
reduceren. Die 200,is niet zo'n verschrikkelijk
i uot bedrag per woning (het komt zowat neer op
1 procent). Dit verschil zou, bij vergelijking van de
begrotingen van de bouwcombinatie en van de archi-
ect, zitten in de waardering van de posten arbeids
lonen (hoofdzakelijk in loodgieterswerken). Ook Ratio-
jouw was van mening, zegt de brief, dat de loonpost
v hoog was. Toen hebben deze bouwers, volgens deze
.ief alweer, gezegd: Akkoord, mijne heren, als jul
lie menen, dat dit het geval is en jullie weten
recies wat er verloond en wat er niet verloond
wordt, dan betalen wij 80 procent terug van
het verschil tussen onze loonpost en de werkelijke
loonpost, zoals die zal blijken te zijn. Als de bere
gening van Ratiobouw en van de architect goed
geweest zou zijn, dan zou er dus nog een verschil
van 20 procent overgebleven zijn, na die resterende
ƒ200,verschil.
En dat zou dan naar mijn gevoel eigenlijk toch
nauwelijks een reden zijn om van de een op de ander
over te stappen. Hoeveel prijzen komen er nu uit de
bus? In de raadsbrief zien we, dat de prijs van
Intervam 17.495.050,is, en, als ik juist geïnfor
meerd ben mijn informaties komen rechtstreeks
van de betrokken Bouwcombinatie Nijlan dan was
haar prijs 17.440.980,zodat dus de Bouwcombinatie
Nijlan, oorspronkelijk deelneemster in het bouwteam,
55.000,goedkoper uitkomt dan de prijs van
Intervam. Nu kunnen wij die prijzen misschien niet
helemaal vergelijken. Wij weten, dat er op de dag,
voordat Intervam haar aanbieding gedaan heeft, iets
gewijzigd is. Er moest ook iets .gewijzigd worden,
omdat in dit systeem met andere elementen gewerkt
wordt en de zaak eigenlijk wat anders kwam te lig
gen. Het gaat hier dus om minimale verschillen,
als ik het goed begrepen heb. En als dat zo is, waar
om moest daarover dan zo nodig achter de rug van
het bouwteam om door de architect gesproken wor
den met Intervam en waarom moest toen op zeker
moment de Leeuwarder combinatie het veld ruimen
voor Intervam?
Ik vind dit een duistere geschiedenis. Er zijn
twee dingen, waar het nu over gaat. In de eerste
plaats: Wat moeten we met dit plan? Moeten we dit
voorstel aannemen en dan zeggen: „Goed, woning
bouwverenigingen, jullie hebben tot nog toe de zaak
keurig behandeld en je doet het nu verder maar op
dezelfde manier." Wij zijn voor dit plan, hoewel we
weten, dat het op het ogenblik geen enkele reële
betekenis heeft." Of moeten we zeggen: „Het plan is
op zichzelf wel best, maar de gang van zaken en de
manier waarop Intervam er tussen gekomen is, lig
gen ons toch eigenlijk niet en in deze omstandighe
den bedanken we voorlopig Intervam maar liever
voor de goede diensten die ze bereid was ons te bewij
zen. We kunnen dit plain voorlopig maar beter in de
ijskast leggen en wachten op gunstiger tijden en bren
gen nu eerst maar een wei-reëel plan ter uitvoering,
een plan dat niet de bijsmaak heeft van een niet
helemaal correcte manier van tot stand komen." Ik
geloof, dat het goed is, dat we het antwoord van de
Wethouder en misschien van het College eerst af
wachten, voordat wij de vergadering gaan schorsen,
zodat wij ook op deze punten de informatie heb
ben, die misschien straks gebruikt moet worden.
De heer Jellema: De vraag van de heer Van der
Veen i.z. het prijsverschil had ik zopas ook al ge
steld en daar heeft de Wethouder mij niet op geant
woord; ik verwacht het antwoord dus nu nog wel.
De Voorzitter zegt: Wij moeten deze zaak positief
benaderen. En ik zou zeggen: Hij verwondert zich er,
denk ik, niet over, dat ik zeer positief zeg: „Dit
plan niet aannemen", te meer omdat aanneming
van het voorstel zeer eigenaardig zal zijn. Op blz. 4
van het voorstel staat n.l.: Nadrukkelijk dient hier
bij echter te worden gesteld, dat het in uitvoering
nemen van de onderhavige 835 woningen een eerste
fase betekent van het totale plan, omvattende 2089
woningen. Dus wij zijn niet met dit plan klaar. Dan
zitten we er mooi voor een jaar of zes aan. Daarom
ben ik er sterk op tegen.
De heer Heidinga: Ik vind het zo zachtjes aan
maar een behoorlijk onverkwikkelijke zaak. Dat inder
tijd de Bouwcombinatie Nijlan gekozen is als part
ner in het bouwteam, is volkomen verklaarbaar, ook
voor de andere drie participanten, die toen eveneens
in aanmerking zijn gekomen. Die bouwcombinatie is
dus bewust gekozen en men heeft daarmee een
jaar lang onderhandeld. Dit bedrijf heeft alle moge
lijke moeite gedaan en kosten gemaakt en het wordt
op een bepaald moment praktisch zonder een opga
ve van redenen buiten de deur gezet, terwijl de
andere partner al klaar staat. Verschil in prijs is er
niet, kan dus de oorzaak niet zijn. Bovendien was er
bij Ratiobouw een behoorlijke aversie tegen Inter
vam. Daar komt bij, dat Ratiobouw, wanneer deze
woningen door Intervam zullen worden uitgevoerd,
daar tijdens de bouw generlei bemoeienis meer mee
heeft. Ratiobouw zou echter, wanneer de Bouwcom
binatie Nijlan de woningen bouwde, tijdens de bouw
helemaal in overleg met dit bouwbedrijf de orga
nisatie regelen en dan moest daarvoor, meen ik, per
eenheid 120.000,aan Ratiobouw betaald worden.
Maar Intervam zei heel gewoon: „Wij willen Ratio
bouw er niet bij hebben."
Vroeger is de Raad voorgeschoteld, dat wij Ratio
bouw er bij moesten hebben. En nu is deze helemaal
uitgeschakeld. Bovendien heeft Intervam andere
voorwaarden. Ze heeft het bouwterrein. Ze egaliseert
met zand tot 10 min het trottoir. Ze heeft de gevel
steen gefixeerd op 115,per 1000. Wanneer die
straks 135,kosten, moet ze 20 bijbetaald heb
ben. De buitenriolering vervalt, wordt niet door Inter
vam aangelegd. De cementdekvloeren in de woningen
