6
een plan voor de aanleg van een tunnel werd overge
legd. terwijl dit plan ook in de pers is opgenomen,
voordat de Raad hiervan kennis heeft kunnen nemen."
B. en W. antwurdzje: ,,Wij meenden in de geest van
de Raad te handelen door dit studieplan zowel aan de
gasten als aan de leden van de Raad te tonen. Voor
de foutieve tekening van dit plan in een der plaatse
lijke bladen draagt uiteraard slechts dit blad de ver
antwoordelijkheid." Ik wit net, oft it it Friesch Dag
blad wie. (Laitsjen.) 1956. noch altyd yn datselde jier
it biweecht de leden van de Rie tige freegje hja
earst mar in lytse tunnel en dan letter de greate. Op
koarte termyn moat dit barre, miene hja. En dan ant
wurdzje B. en W.,,Wij zullen ons standpunt eerst de
finitief bepalen, nadat de voorbereiding verder is ge
vorderd." Dus de tarissing is op dat stuit noch net sa
fier foardere. Steane de Nederlandse Spoorwegen"
der dan noch krekt gelyk ünder, dat der gjin kop-
stasjon komt? ,,Ja", sizze B. en W.
1957: „Vele leden" freegje meidielingen oer de stan
fan saken oangeande de tunnel. Dan komt it antwurd
fan B. en W.: „Wij hebben de dienst der Openbare Wer
ken opdracht gegeven het plan voor de bouw van een
tunnel nader te bestuderen en stedebouwkundig uit te
werken. De technische voorbereiding van dit plan zal
nog geruime tijd vorderen, aangezien uitvoering van
het plan een belangrijke wijziging van het desbetref
fende stadsgedeelte tot gevolg zal hebben."
1959: „Houdt de trage gang van zaken met be
trekking tot de plannen voor de tunnel in de Schrans
verband met de mogelijke aanleg van een rondweg
Verlengde SchransPieter Stuyvesantweg?" freget in
lid. „Indien de vorige vraag bevestigend wordt beant
woord", dient naar de mening van dit lid, „althans één
van de beide plannen zo spoedig mogelijk tot uitvoering
te komen." B. en W. folsteane mei dizze koarte wur-
den as antwurd: „Dit is niet het geval." 1959. „Enkele
leden" freegje, hoe't it mei it oerweiprobleem stiet,
spésiael mei it plan foar in tunnel foar fuotgongers.
En dan antwurdzje B. en W.„Omtrent deze aangele
genheid hebben wij ons gewend tot de N.V. Nederlandse
Spoorwegen." Krekt as hiene wy üs dêr al net folie
earder ta keard. „Zodra bericht van de N.S. is ont
vangen, kunnen wij het plan verder voorbereiden."
Hwat is der dan yn de jierren dêrfoar bard? mei ik
my öffreegje.
1960: Der wurdt frege, oft in kopstasjon it ofdwaen-
de middel is om dizze earnstige forsteuring fan it for-
kear op to heffen. En dan léze wy yn it antwurd fan
B. en W.: „Uit de besprekingen met de directie van
de Nederlandse Spoorwegen is duidelijk naar voren
gekomen, dat het maken van een kopstation voor een
lange periode uitgesloten moet worden geacht. Na het
verbreden van de overweg bij het Zuiderplein, gecom
bineerd met een tunnel met beperkte doorrijhoogte tus
sen de overweg en de Potmarge, is het maken van een
tunnel voor alle verkeer op niet al te grote afstand
van de overweg nog in studie."
1961: „Een lid bepleitte nog eens het belang van het
maken van een voetgangerstunnel bij de overweg in
de Schrans en drong aan op verbreding van deze over
weg." Antwurd: „Deze zaak is bij Openbare Werken
in voorbereiding."
1963: „Verschillende leden gaven uiting aan hun ont
stemming over de vertraging die de plannen voor het
verbeteren van spoorwegovergangen telkens ondervin
den doordat de N.V. Nederlandse Spoorwegen een stok
tussen de wielen steken. Zij vroegen, welke mogelijk
heden er voor de gemeenten zijn, om een bespoediging
in de afdoening af te dwingen." B. en W. antwurdzje:
„Wij hebben niet de indruk, dat de Spoorwegen steeds
een stok tussen de wielen steken. In geregeld overleg
wordt gepoogd de voorbereiding van de uit te voeren
werken zo snel mogelijk te doen verlopen." „Enkele
leden vestigen er de aandacht op, dat het plan voor
de tunnel tussen het Zuiderplein en de Schrans niet los
gezien kan worden van het structuurplan voor de bin
nenstad. Als er bij de Kanaalstraat een onderdoorgang
komt, is mogelijk een tunnel bij het Zuiderplein niet
meer nodig. Zij menen, dat de behandeling van het
structuurplan moet worden afgewacht, voor er een
beslissing kan worden genomen. Deelt het College deze
mening?" En dan antwurdzje B. en W.: „Wij ver
wachten, dat de behandeling van het structuurplan voor
de binnenstad zal plaats vinden voordat de plannen
voor de tunnel kunnen worden ingediend." „Andere
leden gaven uiting aan hun ontstemming, dat er zo
weinig schot in de plannen voor de tunnel bij de Schrans
zit." En hja koene wol ris gelyk hawn hawwe. „Deze
leden vroegen inlichtingen, hoe deze zaak er nu voor
staat en drongen met klem aan op het spoedig aanwij
zen van een oplossing, waarbij h.i. geen rekening dient
te worden gehouden met een eventuele tunnel bij de
Kanaalstraat." B. en W. antwurdzje: „Een definitief
plan voor een tunnel kan eerst worden opgesteld, als
er meer bekend is over een mogelijke verhoging van
de spoorbaan. Deze is nog in studie in verband met de
andere projecten tussen het station en de spoorbrug
over de Greuns." En dêrfoar „drong een lid er op aan
ter verbreding van de overweg bij het Zuiderplein een
aldaar staand pand af te breken." B. en W. antwurdzje:
„Wij zijn in deze richting werkzaam." En dan „bepleit
een lid nog het treffen van een noodvoorziening voor
voetgangers en fietsers door middel van een houten
brug over de spoorlijn." „Nee" sizze B. en W.: „In
verband met de noodzakelijke hoogte van een derge
lijke brug en de hieruit voortvloeiende aanzienlijke
kosten lijkt ons deze oplossing niet aanbevelenswaar
dig."
En nou üs léste mem.f.a.: Der is in lid, dat tige for-
hüge is, „dat het er nu eindelijk van zal komen en
sprak de hoop uit, dat de N.V. Nederlandse Spoorwegen
wil meewerken."
Ik haw mei opsetsin dizze blomlêzing ris makke,
omdat ik yn al de tiid, dat ik yn dizze Rie sit, dit ün-
derdiel fan it gemeentebilied as ien fan de bilang-
rykste op it gebiet fan it forkear sjoen haw. En hwan-
near't wy dus nei 15 jier noch altyd like fier binne
op dit stik fan saken nettsjinsteande de fortogen dy't
hjir üt de Rie iderkear oan B. en W. rjochte binne en
nettsjinsteande de publikaesjes, dy't op dit gebiet yn
de pleatslike parse forskynd binne, dan komt by my
de gedachte op: „Sjit it bilied fan B. en W. hjir net
„schromelijk" to koart?" Under it gearstallen en it
bistudearjen fan dizze matery haw ik tocht: Moat ik
nou ek mei in moasje fan öfkarring fan it bilied fan
B. en W. ditoangeande komme? Wy hawwe de for-
skate motivearringen yn dizze mem.f.a. allegearre leze
en hearre kinnen. En as wy sjogge, dat dêrby hiel
forskillende redenen opjown wurde, dan sizze wy, dat
B. en W. ek yn it forline noch nea fan de earnst fan
dit fraechstik oertsjüge west hawwe. Hja hawwe hjir
ek hiel düdlik ütkomme litten, dat de tastan dêr sa
njonkenlytsen tige min wurdt en yn it léste riedsbrief
stiet seis fan „onhoudbaar". Mar, soene B. en W. der
earnstich fan oertsjüge wêze, dat de tastan ünthaldber
is, dan hie ik al forwachte, dat hja yn in tiid, dat de
mooglikheden der noch wiene om dit uterst wichtige
fraechstik fan it forkear fan Ljouwert op to lossen,
dy gelegenheit oangrepen hiene.
Mei opsetsin haw ik foar dit ünderdiel fan it ge
meentebilied hwat lang oandacht frege, oertsjüge as
ik bin fan de earnst en urginsje fan dit gefal.
In oar punt iq it forkear op it iis. Wy hawwe forline
winter mei de alvestêddentocht tüzen kear de klacht
heard, dat de haedstêd fan Fryslan net by steat is om
dyjingen, dy't oankomme fan de Alvesteddentocht, feest-
lik to üntfangen oan de foet fan de Aldehou. Dat is
in saek, dy't wy net allinnich op rekkening skriuwe
kinne fan B. en W., dat wol ik der efkes by sizze
mar dy't ek foaral op rekkening skreaun wurde moat
fan de Provinsje, dy't üs hjir mei it waerme wetter
fan it P.E.B. eilaes geweldich pleaget. It liket üs wol
tige fan bilang ta, dat alles bisocht wurde moat om de
grêft, foar it léste ein oan de finish ta, sa öf to sluten,
dat der gjin gefaer is foar dy massa's minsken, dy't it
meimeitsje. Ik woe yn dizzen der by B. en W. noch
ris earnstich op oanstean en fan harren freegje, dat
datjinge, dat se dêr nou fan plan binne ik mien,
dat dat wie it oanbringen fan in plastic öfskerming by
de „Kipeloop" öfdwaende wêze sil. Yn elts gefal,
de soarch foar de iisbanen en dan slüt ik my fan
herten oan by de hear Van der Veen heart ek ta
de soarch fan de Gemeente. Dy moat dochs wol better
bihertige wurde. Doe't der forline winter sa'n soad
snie kaem, binne de banen dêrtroch totael bidoarn en
'Z
wie it rydforkear hielendal ünmooglik. Hjir en dêr
yn Fryslan wiene der gemeenten, dy't de banen ré
makke hiene en alsa de reedriders noch yn de gele
genheit stelden om yn elts gefal noch fan it iis ge-
brük to meitsjen. Ik foun op de Kanselarij in alder-
aerdichst aid boekje, dat hjit „De bepalingen omtrent
de openbare ijsbanen in de gemeente Leeuwarden". Ik
tink, dat it sa likernoch fan 1910 is. De Ljouwerters,
dy't doe ünder de figeur fan dizze foroardering libben,
wiene aerdich gelokkich, soe ik sizze. Hwant men kin
dêi byg. yn léze, dat by de tarissing foar de winter
ai bipaelde maatregels nommen waerden. Om de iis-
sport en foaral it iisforkear sa goed mooglik pleats
fine kinne to litten, wie bipaeld, dat fan „1 November
af al gelet zal worden op de ligging van schepen, pra
men enz. met het oog op het aanleggen der ijsbanen
in de komende winter." En foar elke dikte fan it iis,
hwêrby it mooglik is, dat de minske him derop wea-
get, binne der bipalingen: „Zodra een ijskorst een dikte
van 6 cm gaaf ijs heeft bereikt, zal op al de buiten
grachten een barte met leuningen gelegd worden met
een waarschuwingsbord, voorzien van het opschrift
„Gevaarlijk ijs". Sa fynt men ek bipalingen foar de
binnengrêften en al sa mear. As ik dit sa lês, dan sjoch
ik. dat Ljouwert doe yn dy aide tiid dochs better yn
de gelegenheit wie om de minsken to üntfangen lyk
as it eigentlik ek in haedstêd foeget. Ik woe dit mar
konkludearje, dat wy dei' wol om tinke moatte, dat
Ljouwert de haedstêd fan Fryslan is en dat fan alle
kanten, üt it suden en it noarden, üt it easten en it
westen de wetterwegen op Ljouwert oanrinne. En dat
der in mooglikheit wêze moat om hjirre de iissport
folslein syn gerak to jaen.
Ik tankje Jo wol, mynhear de Foarsitter, dat ik fan
Jo foar dizze twa dingen, hwer't ik my op spésialisear-
re haw: op it forkear to lan en op it iis, efkes de ge
legenheit krige haw, myn wurdtsje to sizzen.
De heer Kanistra: De heer Santema heeft ons ver
gast op een stuk geschiedenis. Ik zal echter niet zo
veel tijd vragen als hij deed. Toch kan ik niet nalaten
te zeggen, dat 1963 een jaar is geweest, dat voor Leeu
warden geschiedenis hoeft gemaakt. De nieuwe vee
markt, door voorgaande sprekers al genoemd, is ge
reed gekomen en is reeds in gebruik. Dat vervult ons
met vreugde en de manier waarop het is gebeurd,
heeft toch, dunkt mij, ook een ieder goed gedaan. De
aandacht is op waardige wijze op dit belangrijke feit
gevestigd, waardoor er veel belangstelling voor was,
niet alleen uit de eigen stad en provincie, maar ook uit
het gehele land en uit het buitenland. Er worden in
de Aanbiedingsbrief ook nog andere belangrijke objecten
genoemd, die ofwel zijn gereed gekomen, ofwel hun
voltooiing naderen, terwijl weer andere worden aan
gekondigd, waarmee wordt begonnen. Dat de objecten
in die laatste groep nogal van enige betekenis zijn,
kan ons alleen maar genoegen doen, ondanks de las
ten, die ook deze weer met zich zullen meebrengen.
Het is een bewijs, dat Leeuwarden een levende
stad is, in tegenstelling met hetgeen sommige critici
zeggen of schrijven en die het laten voorkomen, alsof
Leeuwarden dood is en geen initiatieven meer opbrengt.
Kritiek is goed en soms nodig, maar dan alleen geuit
met de bedoeling het welzijn van de stad te dienen en
dus eerlijke en gezonde kritiek zonder iemand te kren
ken. Zulke kritiek zal dan ook door ieder welwillend
worden ontvangen en beoordeeld. Dat het op de nieuwe
veemarkt even moest wennen, was begrijpelijk, maar
de wijze waarop de g'euite wensen naar voren werden
gebracht en beantwoord op de vergadering van de
Friese veehandelaren, toonde duidelijk de ernstige wil
om samen alles te doen, om deze markt tot een mooi
en doelmatig geheel te maken.
In de sectie hebben wij ons aangesloten bij anderen,
die hun waardering hebben uitgesproken voor de ver
zorging van de Aanbiedingsbrief en die dank hebben
gebracht aan allen die daaraan hebben meegewerkt.
Ik vind in de Aanbiedingsbrief toch wel enkele ob
jecten, waarvan ik iets wil zeggen, hoewel ik me heb
voorgenomen deze beschouwing zo kort mogelijk te
houden. Ik begin met een vraag. En stap dan eerst
even naar Goutum. De Raad heeft een plan voor een
tuinbouwcentrum aldaar goedgekeurd. Heel begrijpe
lijk heeft dit plan belangstelling gewekt, maar ik vrees,
dat deze niet voldoende is gestimuleerd. Nu begrijp ik
heel goed, dat de problemen ook hier niet afwezig
blijven, maar wat meer openheid van gemeentewege
was toch, dunkt mij, wel verkieslijk. De werkelijk be
langhebbenden worden nog te veel in het onzekere
gelaten. En dat heeft tot gevolg, dat anderen nu beslist
niet staan te dringen om zich als belanghebbenden aan
te melden, ofschoon zij dat wel zijn. De mensen die
straks zullen meedoen, moeten een jaar te voren hun
boompjes kopen, die straks als windkering dienst moe
ten doen. De kassen moeten worden gebouwd, het moet
allemaal worden aanbesteed, kortom, al het voorbe
reidende werk moet worden gedaan en ik meen, dat
met al deze factoren rekening moet worden gehouden.
Er behoort een geregeld overleg plaats te vinden. En
nu weet ik, dat de Wethouder reeds een bespreking
heeft gehad met de belanghebbenden, misschien na die
tijd al gevolgd door nog één. Dat contact is destijds
zeer op prijs gesteld en het heeft ook de Wethouder
zelf voldoening gegeven. Maar dan gebeurt er in te
lange tijd niets. De mensen vragen zich af: Moeten we
nu wat doen of maar weer een jaar wachten? En dat
kan niet. Want men moet zich, vooral wat bestellingen
betreft, zoals ik die zopas heb genoemd, al een lange
tijd vooraf dekken. Het College zegt in de mem.v.a.,
dat er nog niet genoeg tuinders zijn om het plan uit
te voeren en dat men vreest voor de financiële conse
quenties. Ik kan me dat indenken. Wat ik heb gezegd,
was dan ook niet een verwijt, maar was meer bedoeld
als een vingerwijzing: Breng de mensen op de hoogte.
En dan stel ik deze vraag: Als de Gemeente nu alvast
maar eens begon met de werkzaamheden te doen ver
richten, zou dat misschien de boer niet meer animeren?
En nu zit ik toch even in de dorpen. Ik heb mij mèt
de heer Bootsma afgevraagd en ik heb in de sectie
de vraag gesteld: Moet hier niet wat gebeuren ter
zake van bouwplannen in of bij de dorpen, behorende
tot het gebied van de gemeente Leeuwarden? We
geloven, dat het van zeer groot belang is, dat het
College zich hierover gaat beraden. Te Hardegarijp,
Tietjerk, Marssum, Stiens worden woningen gebouwd
en de Leeuwarders trekken er heen. En voor kort
hebben we kunnen lezen, dat er plannen bestaan voor
de bouw van woningen bij Deinum. Er is bij heel wat
Leeuwarders voldoende animo voor buiten wonen en
Leeuwarden heeft de mogelijkheid deze animo te be
vredigen in eigen plattelandsdelen. Dan is het
dus niet nodig, dat deze mensen de gemeente ver
laten. Met belangstelling heb ik kennis genomen van
het antwoord, waaruit blijkt, dat ook het College de
mogelijkheid aanwezig acht, en wel in verband met de
aankondiging, dat de Raad een structuurplan voor de
gehele gemeente zal worden aangeboden. Dat dit door
de Raad op prijs zal worden gesteld, is logisch.
Dan heeft de heer Santema zopas over de overweg
bij de Schrans gesproken. Ik durf daarover hier nu
niets meer te zeggen, want er is na de oorlog
eigenlijk niet één begrotingsvergadering geweest, of
dit punt is aan de orde geweest. Ik hoop alleen maar,
dat het College, zodra er enige mogelijkheid is, de op
lossing van dit ernstige probleem wil bespoedigen.
En dan hoop ik, dat het de medewerking zal krijgen
van de Spoorwegen.
Toen ik in de vergadering van 2 oktober in het ka
der van de rioolwaterzuivering de vraag stelde, of het
juist was wat in de Kamer van Koophandel was mede
gedeeld i.z. de persleiding naar de Waddenzee, was
het antwoord van de Wethouder zodanig, dat, hoewel
hij geen ja zei, er ook geen neen uit kwam. Ik heb toen
de gedachte gekregen, dat het College wel op de hoogte
was, maar dat de bekendmaking door de functionaris
van de Kamer van Koophandel eigenlijk wat ontijdig
was. In de mem.v.a. heeft het College nu meegedeeld,
dat de Minister van Verkeer en Waterstaat geen me
dewerking kan verlenen voor een persleiding naar de
Waddenzee. Dus wil men een persleiding, dan zal die
naar de Noordzee moeten lopen. De gemeente Den
Haag zat met hetzelfde probleem en die heeft nu goed
keuring van de Minister gekregen; daar zal dus ook
geloosd moeten worden op de Noordzee. Ik stel alleen
maar de vraag: Weet U ook, hoeveel kilometer dit uit
de kust zal moeten gebeuren? De heer Van der Veen
heeft eigenlijk ook even willen terugkeren in de ge-
