gevoerde gesprek heb ik niets gehoord over het daar
bij te volgen systeem. Wij hebben in het verleden ge
zegd, dat voor de bewoners t.z.t. wel een oplossing ge
vonden wordt. In de eerste plaats moeten de woning
toestanden worden verbeterd. Door sanering wordt het
woonpeil in Leeuwarden omhoog gebracht en daarom
moeten we doorgaan met onbewoonbaar verklaren on
danks het bestaan van woningnood. Dat is de regel
geweest, die de Raad gevolgd heeft. Ik begrijp niet
goed, waarom er nu bezwaren worden gemaakt. Na
tuurlijk moet de menselijke kant niet vergeten worden,
maar die zit er altijd aan. Nu er een actie ontketend
wordt door een groep van mensen, komt de Raad min
of meer unaniem tot een ander standpunt dan hij tot
nog toe heeft ingenomen. Ik hoor daarbij niet, hoe de
Raad zich dan voorstelt in de toekomst te handelen.
Ik hoor alleen, dat de zaak teruggedraaid zal moeten
worden, waar we niets mee opschieten. B. en W. kun
nen haar nog eens bekijken, maar wat moet het
College er nu eigenlijk precies in veranderen Wilt U,
zolang er woningnood is, totaal niet onbewoonbaar ver
klaren of wilt U, dat de normen nog soepeler worden
gehanteerd? Ik zou graag willen, dat in deze discussie
min of meer exact wordt aangegeven wat verkeerd is
en hoe of het in de toekomst dan wel moet.
De hear Boomgaardt: Ik mien foaral efkes yn-
heakje to moatten op dat hwat sein is troch de hear
Van der Veen. Hy seit: As der biswieren binne, dan
moat men ek komme mei in alternatyf. Ik wol daelks
erkenne, dat dat net sa ienfaldich is. Hy freget ek:
Hwerom hat de Rie ynienen biswier? Komt dat nou
fan dat skriuwen fan de hüseigeners en biwenners
Achter de Hoven? Ik leau net, dat dat it gefal is. Hjir is
de léste jierren gauris sein: Lit üs uterst foarsich-
tich wêze mei it ünbiwenber forklearjen fan huzen.
Binammen üt dit motyf en feitlik allinnch üt dit mo-
tyf wei: Wy hawwe gjin forfanging. Ik leau, dat it
noch sa leit. As ik it riedsbrief sjoch, dan leau ik, dat
der in pear eleminten oan to dragen binne om oan de
biswieren, dy't de hear Van der Veen neamt, tomjitte
to kommen. Yn dizze sin: it Kolleezje seit: Wy binne
dwaende mei in oplossing foar forfangende wenromte.
It Kolleezje erkent, dat it net sa'n ienfaldige saek is,
mar dochs stiet hjir ütdruklik, dat forwachte wurde
mei, dat ek yn de neiste takomst troch it rékommen
fan wenningen, resultaten birikt wurde sille. Dan soe
ik sizze: Lit üs dan ófwachtsje oant it hwat fierder is
en hwat konkreter foar üs leit. Ik leau, dat wy dan
ek folie düdliker oer dizze saken prate kinne. Der
is net ien yn dizze Rie, dy't üntstriden hat, dat dizze
wenningen net oan kant moatte. Mar it is wol de
fraech, oft it opportün is om op dit momint de ünbi-
wenberforklearring üt to sprekken en ik leau, dat wy
dat net earder dwaen meije als dat wy düdlik sizze
kinne: Nou is der dan in proses oan 'e gong, dat it
mooglik makket om dizze minsken in oar ünderdak to
jaen. Dogge wy dizze ütspraek, dan sjogge wy de bi-
kende buordtsjes forskinen. Ik fyn it soasiael in frees-
like saek dat wol ik wol earlik sizze dat der
aensen mear as 100 hüshaldingen yn in hüs sitte moatte
dêr't dat forflokte buordtsje oan komt. Ik fyn dat in
a.soasiale saek, mar it is de wet dy't it foarskriuwt.
(De Voorzitter: Het is a-sociaal, dat men in derge
lijke woningen zit, mijnheer Boomgaardt.) Dat kinne
wy dy minsken, tinkt my, min forwite dy wenje
dér faek, omdat se gjin better hüs krije kinne mar
dy wenningen krije nochris in ekstra stimpel mei, ek
oan de bütenkant, as dat plakkaet der op set wurdt.
Mar dér doch ik noch it Kolleezje noch dizze Rie in
forwyt fan; ik konstatearje it feit, dat dat in maet-
regel is, dy't de minsken wierlik sear docht. Foar de
hüshaldingen, ek foar de bern dy't yn dy huzen sitte,
bitsjut it hwat dat dat stimpel der op set wurdt. En
ik soe it fan bilang achtsje, as wy der üntheffing fan
jaen of fan krije koene. (De heer Van der Veen: Daar
worden die woningen niet bewoonbaar door.) Lit dan
dy huzen om my mar offisieel öfkard wêze, sadat der
gjin oare minsken wer yn komme, as de tsjintwurdige
der üt geane. Oan dy buordtsjes sil miskien wol neat
to dwaen wêze; as dat wol koe, dan waerd de saek
foar myn gefoel al hiel hwat rommer. Ik mien lykwols
ek, dat men dan noch net trochgean moat om dizze
forklearringen mar oan de rinnende ban üt to sprek
ken. Ik leau, dat earst de mooglikheit fan for
fanging, fan opskouwing, dy't troch it Kolleezje seis
ek ütdruklik neamd wurdt, yn in fierdergeand stadium
wêze moat, foardat wy wer yn konkreto ütspraken
dwaen moatte oer ünDiwenberforklearring. Ik reali.
searje my, dat hwat ik nou siz fierder giet as hwat
hjir yn dizze diskusje troch de measten nei foaren
broch: is. De measten hawwe dus foar myn gefoel
mear sein: Meitsje de noarmen yn konkreto noch hwat
lichter, hwant wy fiele üs biswierd troch dat oantal
fan mear as 100. Der is in diel fan de riedsleden dy't
it biswier taspitst op de huzen Achter de Hoven. De nuan-
searringen iizze net allegearre presiis gelyk. Ik gean dus
yn it algemien noch fierder. Ik mien dus mar dat is
myn yndruk dan ek mar dat de Rie inkel mar feiten
oantöget om it oantal lytsei to meitsjen en de noarmen
dus to forsêftsjen. Mar ik fyn, dat wy yn dit stadium
hielendal gjm wenningen ünbiwenber forklearje moatte.
De heer KiynstraIk ben het helemaal niet met
de heer Boomgaardt eens, geen woningen onbewoon
baar te verklaren. Het is een moeilijke zaak, maar ik
geloof dat het belangrijk is dat de Gemeente een op
lossing vindt, waardoor mensen die afgekeurde wo
ningen moeten veriaten, vervangende woonruimte krij
gen toegewezen. De Voorzitter heeft gezegd: dat krij
gen ze wel, tenminste een deel van hen, maar ik ben
toch wel belangstellend te vernemen hoe dat dan
eigenlijk in zijn werk gaat. Krijgen deze mensen, die
f 4,per week verwonen, hetzij aan rente en aflos
sing hetzij aan huur en nu misschien een woning moe
ten betrekken met een huur van f 17,50 of f 20,per
week, een financiële tegemoetkoming van de Gemeen,
te? Overigens geloof ik, dat het voorstel-De Jong
toch wel van grote waarde is. Als de Gemeente niet
in staat is de bewoners een goed bewoonbaar pand
tegen betaalbare huur of rente en aflossing aan te
bieden, moeten wij misschien wel iets voorzichtiger
zijn met het afkeuren van woningen. Ik geloof echter,
dat geen enkel raadslid de mening is toegedaan, dat
deze woningen nog wel heel goed bewoonbaar zijn.
De heer Spiekhout: Eén opmerking, eigenlijk meer
een antwoord op hetgeen de heer van der Veen heeft
gezegd. Niemand heeft in de Raad gezegd, dat wij niet
moeten doorgaan met het onbewoonbaar verklaren van
woningen. De Raad heeft wel altijd op voorzichtigheid
aangedrongen. Mijn fractiegenoot De Vries heeft het
gedaan, de heer De Jong heeft eraan herinnerd dat het
door zijn fractie gedaan is en er zijn meerderen geweest.
Ik heb het gevoel, dat het accent deze keer toch iets
anders ligt. Men heeft in dit geval niet alle woningen,
die basisgebreken vertonen, afgekeurd. Men heeft zelfs,
het staat in de raadsbrief geloof ik, een aantal wo
ningen, die in het adres genoemd worden en ook basis
gebreken vertoonden, vanwege de betere onderhouds-
toestand niet onbewoonbaar verklaard. Het College
heeft dus in dit geval ook reeds woningen, die basis
gebreken vertoonden, niet afgekeurd, omdat men vond,
dat ze zo opgeknapt waren, en er zo netjes uitzagen,
dat afkeuring nog niet urgent was. Dat is nu juigt
het punt, dat wij niet helemaal begrijpen. De woningen
die in de motie genoemd worden, zijn stuk voor stuk
behoorlijk opgeknapt. Het ene pand was op het mo
ment van opname inderdaad slecht, maar is blijkbaar
sindsdien opgeknapt. Bovendien begrijpen wij er niets
van, dat de huur-woningen, die aan de overkant staan
(de nummers 161 en 167), die allerlei basisgebreken
vertonen, maar ook in een slechte onderhoudstoestand
verkeren, niet zijn afgekeurd. Als men er nu eenmaal
het element van de onderhoudstoestand bij betrekt,
afgezien dus van de basisgebreken, willen wij graag,
dat ook dit blokje niet onbewoonbaar verklaard wordt.
Ik geloof, dat we dan geheel in de lijn van het voor
stel handelen.
De heer Kingma: Er wordt hier helemaal niet be
toogd, dat we niet moeten onbewoonbaarverklaren, dat
moeten we wel. Ik zou alleen willen zeggen: het moet
wat radicaler gebeuren. Niet in die zin, dat we meer
gaan afbreken en onbewoonbaar verklaren, maar in
die zin, dat, wanneer we gaan onbewoonbaar verkla
ren en saneren, er ook plannen gereed zijn om die wij
ken, of een gedeelte ervan, zo spoedig mogelijk weer
te herbouwen, hetzij met woningen, hetzij met andere
gebouwen. Anders wordt de chhos in al die gesaneerde
gebieden steeds groter. Ik vind het ook onjuist, om
huizen „om het andere" onbewoonbaar te verklaren.
Laat men dan maar een hele wijk saneren en deze her
bouwen. Dat was beter dan dit systeem. Daardoor
maakt men van een buurt, die tot dusverre ondanks de
oude woningen, een behoorlijk peil had, een achter
buurt. Dat vind ik wel heel erg en het is ook een ge
volg van het systeem van saneren en onbewoonbaar-
verklaren, dat men hier volgt. Men moet consequent
zijn en op tijd die wijken weer volbouwen, anders heb
ben we straks nieuwe buitenwijken, maar is van de
binnenstad niet veel meer over.
De Voorzitter: Ik zal kort zijn, want ik geloof niet,
dat er in tweede instantie veel nieuwe gezichtspunten
zijn geopend. De heren hebben herhaald wat ze in
eerste instantie hebben gezegd. Er is alleen het voor
stel ter tafel gekomen van de heren Bootsma en Spiek
hout. De heren hebben wel hun aanvankelijk standpunt
iets nader toegelicht, maar ik geloof niet, dat er veel
nieuwe gezichtspunten geopend zijn. Ik zou van mijn
kant en dan geloof ik ook niet, dat ik nieuwe pun
ten noem wel graag willen herhalen, dat de
praktijk heeft uitgewezen, dat er, ondanks de woning
nood, toch doorlopend een opschuiving heeft plaats
gevonden. Ik kan U nogmaals wijzen op die 1420 wo
ningen, die onbewoonbaar zijn verklaard en waarvan er
nu nog maar 239 bewoond zijn. De gezinnen uit al
die kleine 1200 woningen hebben in de afgelopen ja
ren inderdaad een andere woning kunnen vinden. Ook
zonder enige uitdrukkelijke constructie terzake van op
schuiving heeft deze in de praktijk in feite doorlopend
plaats gehad. Er is geen enkele reden om aan te ne
men, dat die opschuiving, zoals ze zich tot dusverre in
de praktijk in ruime mate heeft afgewikkeld, nu in
eens tot staan zou zijn gekomen. Dat valt niet te ver
wachten. Te verwachten valt integendeel, dat het pro
ces van regelmatig opschuiven naar andere woningen
zal doorgaan. Daarom is het ook volstrekt juist, dat
de heer Van der Veen zich afvraagt, waarom er thans,
n.a.v. dit voorstel, afgeweken zal moeten worden van
het beleid, dat tot dusverre is gevoerd. Hier is n.l.
sprake van een groot aantal bijzonder slechte woningen.
Ze zijn zo slecht, dat ze niet meer voor bewoning in
aanmerking behoren te komen. Wij gaan dus aan de
hand van de Woningwet tot onbewoonbaarverklaring
over. Ik zie, met de heer Van der Veen, bepaald niet
in, waarom nu ineens iets veranderd zou zijn, integen
deel, het perspectief is beter dan het vroeger was. Nu
is er zelfs het perspectief, dat die opschuiving, die zich
in de praktijk voltrekt, door bepaalde regelingen met de
woningbouwverenigingen kan worden versneld. Wij
hebben een selectie toegepast onder de woningen, die
voor onbewoonbaarverklaring in aanmerking kwamen
en we hebben ons daarbij zeer beperkt. T.a.v. dat be
perkte aantal is er wat de opschuiving betreft een beter
perspectief dan er tot dusverre was. Daarom acht ik
geen enkele reden aanwezig om nu nog verder terug
te treden dan al gebeurd is. Want in feite is de conse
quentie van het standpunt van de heren De Jong en
anderen, dat er dan voorlopig geen onbewoonbaarver
klaringen zouden mogen worden uitgesproken. Dat lijkt
mij toch een consequentie die momenteel niet aanvaard
baar is in een stad als Leeuwarden waar nog honderden
woningen niet aan vrij lage normen voldoen. Er moet,
dat is de enige mogelijkheid om deze kwaal te genezen,
met de wet in de hand opgetreden worden en de op
schuiving moet worden gestimuleerd. Het College moet,
zo nodig, die woningen krachtens de wet ook kunnen
ontruimen. Daarom is het noodzakelijk om thans met
de onbewoonbaarverklaringen door te gaan.
Nu ligt hier het voorstel ter tafel van de heren
Bootsma en Spiekhout om vier pandjes uit te zonde
ren. Ten eerste Achter de Hoven 137. Ik heb hier het
formulier voor me. De huur bedraagt geen f 4,maar
f 6,45 per week en het inkomen van het gezinshoofd
bedraagt f 110,Ik mag dus wel stellen dat dit in
komen een betaling van een hogere huur mogelijk
maakt. (De heer Klijnstra: Is dat bruto?) Dat staat
er niet bij. Maar het gezin bestaat uit man en vrouw
en er zijn geen kinderen. Wat mankeert er aan
die woning Het is een éénkamerwoning met
keuken. Geen open achtererf. Ventilatiemogelijkheden
over het algemeen onvoldoende. De oppervlakte van de
woning is te gering. De gangvloer is slecht. De buiten
muren zijn slecht; gescheurd en vochtig. De binnen
muren zijn gescheurd. Het trasraam is verwaterd. Ra
men van de kajuit op zolder zijn slecht. De kelder is
muf en lek. De ladder is slap en steil. Het dakbeschot
bestaat uit boardmateriaal. De pannen zijn verwaterd,
plaatselijk lek. De afvoer van het regenwater is ge
brekkig. De afsluitpijp op de schoorsteen is gescheurd.
De afvoer van het huishoudwater is gebrekkig. Het
privaat bevindt zich in de keuken. De voordeur is uit
haar verband, kan niet meer open, het vloerpeil is gelijk
aan het maaiveld. Het rapport is gedateerd op 17 sep
tember 1964. Op 27 oktober 1964 heeft de hoofdinge
nieur-directeur het advies gegeven deze woningen on
bewoonbaar te verklaren. Er wordt door de heer Boot
sma gesteld, dat er na de datum van rapportering wel
enig onderhoud kan hebben plaatsgevonden. Dat on
derhoud kan natuurlijk niet hebben veranderd dat er
sprake is van een éénkamerwoning, dat er geen open
achtererf is, dat de oppervlakte van de woning te
klein is, dat de buitenmuren gescheurd en vochtig zijn,
dat de binnenmuren gescheurd zijn en dat het tras
raam is verwaterd, dat de kelder muf en lek is, dat de
pannen plaatselijk zijn verwaterd, het privaat zich in
de keuken bevindt en het vloerpeil gelijk is aan het
maaiveld. Door het kwastje verf dat er misschien na
die tijd op gestreken is, zijn al die dingen natuurlijk
niet veranderd. Als de Raad een woning van deze
kwaliteit niet onbewoonbaar wil verklaren, dan hoeft hij
verder geen enkele woning onbewoonbaar te verkla
ren. Laat de wet de wet dan maar. We leven in een tijd
van verbetering van de kwaliteit van het bestaan. De
Raad gaat dan ten aanzien van die kwaliteitsverbete
ring een grote stap terug. Dan maken we ons tot een
risé van het gehele land. Zo zijn de feiten die ik U
heb voorgelezen en zo is het met andere woningen ook.
(De heer Spiekhout: Hebt U ook een formulier van de
woningen 161 en 167 Dat formulier heb ik er niet
bij. Bij de stukken zijn alleen de formulieren van de
woningen die hier voorgedragen worden. Wat die adres
santen betreft, herhaal ik, dat er van de 27
maar 6 genoemd worden. Die adressanten stel
len uitdrukkelijk in hun adres, dat deze woningen
in het saneringsgebied staan. Dat weten zij niet achter
af. Dat wisten ze al van tevoren. Er is naar onze me
ning bij een zo gematigd voorstel geen enkele reden
nog verder terug te treden en het College is dus van
mening, dat dit voorstel gehandhaafd moet worden.
Wanneer de Raad er anders over denkt, dan laten wij
graag de verantwoordelijkheid daarvoor aan de Raad.
over.
De Voorzitter: Ik schors nu de vergadering voor
de koffiepauze.
De Voorzitter: Ik heropen de vergadering.
De heer Spiekhout: Ik heb in twee instanties ge
sproken. Zou ik nog één keer kort het woord mogen
hebben
De Voorzitter: U zegt terecht: Er is in twee in
stanties gesproken. Nu bestaat het gevaar natuurlijk als
U het woord krijgt, dat ook de andere fracties daarop
aanspraak maken.
De heer Spiekhout: Het blijkt, dat wat ik gezegd
heb niet duidelijk gezegd is en misschien vloeien daar
misverstanden uit voort.
De Voorzitter: U heeft een voorstel ingediend en
dat ligt ter tafel.
De heer Spiekhout: Ik heb dus het recht om daar
over nog te spreken.
De Voorzitter: Dat durf ik niet te zeggen. Maar
goed, op goed geluk zal ik aan U het woord laten, mijn
heer Spiekhout.
De heer Spiekhout: Er bestaan blijkbaar misver
standen over wat ik bedoeld heb. Met dit voorstel om
deze vier woningen voorlopig af te voeren, hebben wij
