4
De Voorzitter: Ik heb er geen bezwaar tegen, de
Raad te laten stemmen.
Het voorstel van B. en W. wordt aangenomen met
33 tegen 3 stemmen. Tegen stemmen de heren: Sante-
ma, Ir. Rijpma en Visser.
Punten 8 t.e.m. 10 (bijlagen nos. 76, 77 en 74).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Punt 11 (bijlage no. 89).
De Voorzitter: ln het ontwerp-raadsbesluit moet iets
gewijzigd worden. Achtereenvolgens moet onder H, sub
a, Achter de Hoven 126 gewijzigd worden in Gldega-
lileën 179b en Werkmansiust 94 in Werkmanslust 62.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het aldus ge
wijzigde voorstel van B. en W.
Punt 12 (bijlage no. 88).
De heer Heidinga: Ik ben niet enthousiast over die
houten gebouwen. De heer Santema zei eens, toen de
Raad aan het Rijk permissie verleende om het gebouw
voor de belastingen te plaatsen in de Boterhoek: „Dér
sitte wy foar in jier of tsien, tolve oan fêst; wy witte
wol, hwannear't wy it krije, mar wy witte nea, hwan-
near't it wer fuortgiet". (Gelach.) Dat is in zekere zin
ook op dit gebouw van toepassing, maar dat neemt
niet weg, dat ik daarom mijn stem niet aan dit voor
stel zal onthouden, want ik ben met U van mening,
dat het noodzakelijk is, dat de stedebouwbundige dienst
een apart onderkomen heeft.
Ik zou echter willen vragen, of de hulpschool bij de
ambachtsschool daar soms voor kan dienen. Het voor
gestelde gebouw vraagt m.i. een nogal hoog bedrag.
Het behoudt zijn waarde wel en over een aantal jaren
kan het ook nog wel ergens anders staan, maar als de
school bij de ambachtsschool voor de stedebouwkundige
dienst kon worden gebruikt, was dat voor de stad wel
beter.
De heer Faber: Ik kan me voor een belangrijk deel
wel aansluiten bij wat de heer Heidinga zegt over het
feit, dat er weer een houten gebouw komt, dat niet
een mooie aanblik zal geven op de gedachte plaats.
Ik heb mij aanvankelijk afgevraagd, of het misschien
nog net komt te staan in het tracé van een deel van
het wegenvierkant, maar dat blijkt niet het geval te
zijn. Wanneer dat wel gerealiseerd wordt en b.v. bin
nen 10 jaar, dan geeft dat aan drie zijden van het ge
bouw een minder fraaie aanblik. Daarom zou ik wil
len vragen, wat de verwachtingen zijn voor het tracé
voor dat deel van het wegenvierkant binnen de stad.
Zal dit gebouw inderdaad 10 jaar op die plaats gehand
haafd blijven?
De Voorzitter: Ik ben het volledig met de heer Hei
dinga eens, dat het telkens weer verschijnen van dit
soort tijdelijke gebouwen in de stad voor allerhande
doeleinden op zichzelf een vrij trieste aangelegenheid
vormt. Het is enerzijds een aanwijzing, dat we met vol
doende tempo hebben om de passende voorzieningen in
een definitieve vorm tot stand te brengen. Daar staat
tegenover, dat de groei van wat er nu eenmaal in
Leeuwarden gebeurt, zich ook op deze wijze aan ons
manifesteert. We worden geconfronteerd met het vrij
nare verschijnsel, dat, als er iets tijdelijk staat, het ook
blijft staan. Dit slaat m.n. op de door de heer Heidinga
bedoelde houten noodschool.
Anderzijds moet men nu eenmaal voor de eigen
dienstonderdelen voorzieningen treffen, waardoor deze
dienstonderdelen in staat zijn hun werk goed uit te
voeren. B. en W. hebben ook eerst wel gezocht naar
andere oplossingen, want ook de dienst zou liever nu
een definitieve oplossing hebben gehad. Een definitieve
oplossing is helaas echter binnen een afzienbare tijd
niet goed mogelijk. De gehele dienst zal moeten wor
den gehuisvest in het oude militaire hospitaal. Maar
U weet welke problemen daaraan vast zitten.
Het consultatiebureau van „Het Friese Groene Kruis"
en de eigen dienst van de Gemeente-ontvanger moeten
er broodnodig uit. Het „Friese Groene Kruis" is bezig
aan bouwplannen elders in de stad; er is overleg over
terrein etc. Voorts proberen wij voor de Gemeente-ont
vanger dichter bij het Stadhuis, liever erin dan erbui
ten, een oplossing te vinden. Daar kan dit dienstonder
deel echter niet op wachten. Vandaar ook, dat wij,
zij het dan ook met dezelfde bezwaren die de heer
Heidinga heeft, toch gemeend hebben met dit voorstel
te moeten komen.
De heer Faber kan ik zeggen, dat dit gebouw be
paald niet in het tracé van de noordtangent van het
binnenstadswegenvierkant zal staan, zodat de afschrij
vingstermijn van 10 jaar best gehandhaafd kan blijven.
Overigens weten we allemaal wel, dat dit soort grote
voorzieningen voor het verkeer nu eenmaal vrij veel
tijd van voorbereiding vragen en bestuurlijk gezien is
10 jaar een tijd, die vrij vlug omgaat.
In het bedrag der stichtingskosten f 50.000,zitten
de volgende posten: verwarming, vloerbedekking, in
ventaris f 20.UO0,a f 25.000,het gebouwtje zelf
f 15.000,de fundering f 3.000,Daar komt de ver
lichting nog bij. Al met al merkt U wel, dat bij het
College dezelfde bezwaren hebben geleefd als in de
Raad vanavond tot uitdrukking worden gebracht. Maar
het College heeft in overleg met de dienst zelf na naar
stig overleg in deze zaak geen andere oplossing ge
weten op de korte termijn, waarbinnen deze voorziening
tot stand moet komen, omdat de dienst mogelijk straks
ook zelf wordt uitgebreid, waardoor deze zijn taak
beter aan kan.
Wat betreft de houten noodschool bij de ambachts
school, merk ik nog op, dat blijkbaar bij de huurster
van het terrein waarop het gebouw staat, bepaalde be
doelingen leven t.a.v. voortgezet gebruik van de nood
school. Ik ben ervan overtuigd, dat, hoeveel bezwaren
daar overigens ook tegen mogen worden aangevoerd,
het gedachte gebruik voor het onderwijs wel zo be
langrijk is, dat we daar opnieuw, zij het dan met be
zwaard hart, wel weer ja tegen moeten zeggen.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
Punt 13 (bijlage no. 86).
De heer Van der Veen: De waterwegen in onze stad
vormen een stuk van ons stadsbeeld, dat we niet graag
willen missen. Ook de stoffering die de schepen langs
de wal opleveren, niet. Als wij het voorstel van het
College volgen, dan wordt dit stuk gracht een tamelijk
dood stuk. Wanneer wij de kosten van een vaste brug
tegen die van een overkluizing en die van een beweeg
bare brug afwegen, dan kunnen we zien wat het open
houden van die vaarweg zal kosten. Nu geef ik toe,
dat aan de hand van de cijfers die U verschaft, het
beeld niet zo opwekkend is. Aan de andere kant weet
ik niet, of wij mogen zeggen, dat het scheepvaartver
keer met één of twee jaar wel ophoudt. Er is maar
één manier het zeker te doen zijn, dat het in 1968 af
gelopen is, n.l. het volgen van het voorstel van Uw Col
lege. Wij zijn eigenlijk niet goed in de gelegenheid om
te vergelijken. Wij kennen op het ogenblik geen reële
cijfers van een beweegbare brug, en missen toch ook
nog een aantal andere gegevens en we moeten rekening
houden met belangrijk hoger kosten voor baggeren.
Een tweede punt is, dat dit stuk gracht, dat afge
sloten wordt, op het ogenblik in onderhoud is bij de
Provincie. Wanneer wij dit afsluiten, dan heeft de Pro
vincie daar geen belang meer bij en komt het onder
houd ten laste van ons. Ik heb geen idee over de cijfers
die daarmee gemoeid zijn, en ik vind wel, dat wij, voor
dat wij hier een beslissing over kunnen nemen, dat
soort gegevens toch ook moeten hebben.
De hear Boomgaardt: Yndied is de earste fraech: in
fêste brêge, in draeibrêge of in daem? Ik soe sizze:
Der binne folie motiven foar om dochs, forskillende
bilangen tsjin elkoar ófweagende, in fêste brêge to
kiezen. Hoewol, de bilangen fan de skipfeart spylje
sunder mis mei; dy hat fan in fêste brêge mei in bi-
skieden trochfeartlüchte dochs noch ienich foardiel. De
trochfearthichte mocht neffens my noch wolris bi-
sjoen wurde. Yn 1956 hat dy saek oan de oarder west;
doe wie de hichte fan it boppedek op in peil fan 2.70 m
plus F.S.P., yn 1962 2.50 m en yn 1967 2.30 m. Dêr
is in trend yn: 2.70, 2.50, 2.30. Nou gean ik fan dy
2.30 m ut. Mei dizze hichte forliest men 50 sm forge
■jê iixl-
like by de opset fan 1967 en by de léste hald ik my
mar. Dan komt men foar de skipfeart ta in hichte
fan 1.80 m. Dêr sit dus 50 sm foar de brêge tusken.
1.80 m is hwat oan de lege kant; de Beursbrêge is
2.10 m en de Frouwepoartebrêge 2 m tusken F.S.P.
en Onderkant brêge. Dus men soe sizze: Dêr moast
20 a 30 sm by kinne en dat kin, hwant yn 1956 hat it
plan west it ooppedek op 2.70 m to setten. Dat is om
oan de biswieren fan de skipfeart in bytsje tomjitte
to kommen.
In oar punt is de breedte fan de Prins Hendrik-
strjitte. Wy biroppe üs wol faekris op it binnenstêds-
plan en dêr stiet ae Prins Hendrikstrjitte smel op. Mar
ik bin it der mei iens, dat, al seit it Kolleezje it net üt-
druklik, dy Prins Hendrikstrjitte mar oanpast wurde
moat oan de breedte fan de strjitte by it Paleis fan
Justysje en oan de oare kant fynt men üngefear de-
selde breedte oan de Sophialeane. Wy kinne üs dêr
wol yn fine, al is it dan ek yn striid mei it binnen-
stêdsplan.
Dan noch in punt. It wurdt mei it forkear natuerlik
in spul, as wy mei de Prins Hendrikbrêge bigjinne.
Kin dit plan net yn ploegen ütfierd wurde; ek nachts
en sneons trocharbeidzje (sneins net!). Nou is it Kol
leezje fan plan dêr in fuotbrêge neist to lizzen en dat
is goed. B. en W. witte ek wol, dat hja dêrmei ré
wêze moatte, foardat de bisteande brêge ticht komt.
Dat moat fantofoaren hielendal yn it bistek opnom-
men wurde.
Noch in slotfraech. Der stiet sa nijsgjirrich yn it
lést fan it oanbiedingsbrief„De Commissie voor de
Openbare Werken is omtrent deze aangelegenheid ge
hoord". Hwerom is hjir de gewoane formulearring net
brükt? Mei ik witte hwat it biswier fan dizze Kom-
misje wie om hjir net efter stean to gean?
De heer Scliönfeld: Het voorstel tot vervanging van
de Prins Hendrikbrug is een belangrijke stap en een
goede oplossing van de problematiek van onze binnen
stad. Uit de ter inzage gelegde stukken is mij gebleken,
dat er van de zijde van diverse deelnemers van het
verkeer te water bezwaren zijn ingediend. Deze bezwa
ren kan ik wel onderschrijven, doch de grote en vele
belangen welke enerzijds met deze vervanging gemoeid
zijn, wegen dermate op tegen de bezwaren die er tegen
dit plan zijn geopperd, dat ik volledig met dit voorstel
akkoord ga. We moeten deze brug qua breedte aan de
eisen des tijds aanpassen. Bovendien vind ik het kos
tenverschil tussen een beweegbare en een vaste brug,
ongeveer een miljoen, en de hoge onderhouds- en be-
dieningskosten van een beweegbare brug dusdanig, dat
we er goed aan doen dit praktische en kostenbesparen
de plan te realiseren. Ik zou overigens graag vernemen,
welke maatregelen t.b.v. de geleiding van het verkeer
aan de noordzijde van de nieuwe brug genomen zullen
worden zolang het profiel van de Prins Hendrikstraat
nog niet aangepast is aan dat van het enige jaren ge-
Leden gereedgekomen weggedeelte voor het Paleis van
Justitie.
Tot slot van mijn betoog zou ook ik de wens willen
uiten, dat zodra mogelijk met de werkzaamheden een
aanvang zal worden gemaakt, met het oog op de bijna
onhoudbare situatie voor het verkeer en de mooie werk
gelegenheid voor velen juist in deze tijd.
De hear Santema: Wy hawwc yn de ünderskate bi-
greatingssittingen oer dizze brêge gauris praten; yn
1956 is al troch de Rie bisletten in kredyt fan
f 1.150.000,ta to skikken oan B. en W. foar it bou
wen fan in nije Prins Hendrikbrêge. Op 6 juny 1962 is
der wer in kredyt biskikber steld, neidat it oare, fan
f 1.617.000,earst annulearre wie. Nou binne wy
dan 5 jier letter en hat dy brêge der fan 1956 óf hinne-
lein, dat it in skandael wie foar Ljouwert. Op it eagen
blik is it wol sa slim, dat sommigen de brêge gewoan
mije fanwegen syn forwaerleaze steat.
Hwat der nou ütkommen is, stelt my toloar, omdat
dit wer ien fan dy gefallen is, dy't foar de stêd Ljou
wert in totale funksjeforoaring bitsjutte. De mooglik-
heit fan in trochfeart troch de stêd is, hwannear't
dizze brêge fêst wurdt, ütsluten. En krekt as de hear
Van der Veen seit: it moaije gesicht fan de stêd mei
syn grêften is tige fan bilang. Wy sjogge n.l. de skip-
pen op it eagenblik oan de Willemskaei oan de wal
lizzen, in prachtige stoffearring. Dat byld fan de stêd
jowe wy aensen priis. Yndied ünderfynt de skipfeart
in greate tobekfal en dat is net to forwünderjen; dat
is in algemien byld, binammen fan de lytse binnen-
skipfeart yn Fryslan. Mar der binne biswierskriften
ran in pear ündérnimniers dy't byg. noch geregeld
gebrük meitsje fan de gréft by de Willemskaei lans.
ik soe der eigentlik op dit stuit foar pleitsje wolle,
dat wy de bütengrêft fan Ljouwert: de grêft by de Em-
makaei lans, de Sudergrêft en de grêft by de Willems
kaei lans yntakt litte foar de skipfeart. En dat kin net,
as wy hjir in fêste brêge fan meitsje. Hwannear't wy
yn dit trasé mar ien fan de iepen brêgen opheffe, dan
is de skipfeart dêryn yn de takomst foar altyd üt
sluten. B. en W. kinne sizze: Wy hawwe, doe't wy
seine, dat de Oostergowei oanslute sil op de le Ka-
nael brêge, hwer't dan in daem komme sil, al ta in
fêste Prins Hendrikbrêge bisluten, mar der is gjin
bislüt op dit stik fan de Rie, foar safier't ik wit. Der
is allinnich mar in bislüt, dat de Sudergrêft net hielen
dal tichtsmiten wurdt en oer de brêge, dy't dei' komme
sil, is noch gjin ütstel oan de Rie dien. Ik kin my
eigentlik hast net foarstelle, dat Ljouwerter ündernim-
mers, dy't geregeld boaten farre litte nei Grou en
Earnewald, mei in soad wille gebrük makke hawwe
fan de oanbieding fan B. en W. oan de Emmakaei to
lizzen. Is der wol ea in prachtiger startplak to bitin-
ken foar dizze forhierboaten as by de Wurdumerpoarte-
brêge! Dat sille wy dus, hwannear't der in fêste Prins
Hendrikbrêge komme soe, priisjaen. ik foarsjoch dêr
great funksjeforlies foar üs stêd fan en ik moat to'n
earsten dan ek forklearje, dat ik net fiel foar dit plan.
De hear Tjerkstra: Ik woe de aide brêge wol in
wurd fan hulde bringe; dy hat it 100 jier üthalden a
raison fan f 70,yn it jier; ik leau, dat soks wol in
unikum is. It is lykwols ek düdlik, dat de brêge har
tiid hawn hat en eigentlik al forfongen wurde moat-
ten hie. Troch ünderskate tsjinslaggen hat dat net
wêze mocht. Hie it al sa west, dan hiene wy joun al
teast fan ien fraech óf west, hwant dan hie de brêge
biweechber wurden. Nou komt der in ütstel om dizze
brêge fêst to meitsjen. De arguminten derfoar binne,
tinkt my, yn it foarste plak dy fan it flot forrinnen
fan it forkear fan en nei de binnenstêd. Ik hoopje
lykwols, dat it ütstel ynjown is troch de bidoeling ek
omtinken to jaen oan in ünbihindere wurkjen fan it
iepenbiere forfier. Yn it twadde plak wurdt om de
kosten pleite foar in fêste brêge. De ynvestearring
foar in biweechbere brêge is bilangryk heger as dy
foar in fêste brêge en in biweechbere brêge freget ek
mear ünderhalds- en bitsjinningskosten.
Krektlyk as de hear Van der Veen haw ik wol in
totael oersjoch fan dizze saken mist. Sünder twivel is
fan de arguminten tsjin it fêstmeitsjen fan dizze brêge
it sterkste dat fan de skipfeart, sawol de kommersiéle
as de rékreative. Strak sil de trochfeart net mear ün
bihindere wêze, mar boun oan in bipaelde mjitte. Nou
sjogge wy üt de sifers, dat dy skipfeart frijhwat to-
bek rint, maar dat hoecht op himsels noch net to bi-
tsjutten, dat de tonnaezje ek sterk tobek rint. Ik nim
hast oan, dat it wol sa is, mar miskien kinne B. en W.
yn har antwurd dat strak noch fordüdlikje. Hoewol
ik it dus foar de skipfeart en de frije trochfeart bi-
paeld in forlies achtsje, dat der fan in biweechbere
brêge in fêste brêge makke wurdt, kin ik der dochs
ynkomme, dat de foardielen fan it forkear en binam
men ek de finansiéle foardielen de trochslach jowe.
Yn de stikken lês ik, dat üt it binnenstêdsplan fuort-
floeit, dat de le Kanaelbrêge ek forfongen wurdt en
dan troch in daem. Ik mien, dat dêr noch wolris oer
to praten is, hwant sa goed as men hjir by de Prins
Hendrikbrêge pleitet foar in fêste brêge en gjin daem,
kin men dat, tocht ik, ek dwaen foar de le Kanael
brêge. Fierder liket it my ta, dat men mei deselde
arguminten (dy fan it forkear en de kosten) sizze
kin: Dêr by de le Kanaelbrêge en by de Prins Hen
drikbrêge in fêste oerspanning, dan komt dêrüt fuort,
dat strak in kear de Beursbrêge fêst makke wurdt en
ek de Flietsterbrêge en de Elektryskebrêge. Dat bi-
sparret hiel hwat kosten. Ek dat hie ik yn de stikken
wol graech neamd hawwe wollen. Hoe't it ek is, hjir-
mei giet ien fan de forbiningen tusken it noarden en
it süd-easten fan de stêd oerboard. Ik wol derop wize,
