zbS
foar it meitsjen ensfh."? is der frege. Dêrop hawwe wy
sizze moatten: In plan is der net. It is wol sa, dat de
hiele situaesje op de ringwei wol liede kin ta de
konklüzje, dat hjir hjoed of moarn of oaremoarn dochs
wol bisjoen wurde moat, op hokker plakken üngelyk-
flierske krusingen foar fuotgongers oanbrocht wurde
kinne. resp. oanbrocht wurde moatte. Dat is in
gedachte, dy't by de tsjinst foar Iepenbiere Wurken ek
al in skoft bistiet. Op inkelde plakken soe it
miskien ek wol kinne, mar de hear Tjerkstra hat goed
bigrepen: uteraerd net oeral. Der sille altyd noch wol
situaesjes bliuwe, hwerby dit net kin, resp. noch net
nedich is. It is wol sa, dat de bilêsting fan de ringwei
regelmjittich observearre wurdt en it is mooglik, dat
der yn de takomst wol fan dit soart krusingen komme
moatte. Dêrom sizze wy ek: „vooralsnog".
Op de opmerkingen fan de hear Tjerkstra oer de oanliz
fan bedingen fan hokker aerd dan ek gas, telefoan,
elektrisiteit kin ik sizze, dat oer it algemien dit soart
wurk ütfierd wurdt op in eagenblik, dat de strjitte
noch net ünderhannen west hat. Dêrnei moat de strjitte
in tiidlang lizzen bliuwe. Hwannear't men ienkear mei
sleuven yn'e groun roerd hat, dan moat de saek
bikomme, hwant oars sjocht men dy sleuven nei in
heal jier wer. Men wachtet dus earst öf. oant dy groun
wer ta rêst kommen is en dan probearret men, om
ünnedich wurk to foarkommen, dat men der strak
wer by moat. De grounslach yn Ljouwert is net sa, dat
men alle Ongemakken fan it sleuvewurk sa mar ien
twa trije oplosse kin. Hwat dit oanbilanget, bliuwt der
noch wol hwat sear oer. Dan hat de hear Tjerkstra
praet oer de Lekkumerdyk. It binne forfelende
situaesjes; hwannear't men seis gjin swierrichheden
hat foar de ütfiering fan it wurk. dan seit men: Nou sa
gau mooglik oanpakke, hwant alles hwat men der oan
bisteget, sa lang as in saek hinget, is weismiten jild.
Mar wy witte natuerlik net. oft dy dyk binnenkoart los
komt. Hy is ek oanmeld foar A.C.W.-subsidiearring.
Soe dy hjoed of moarn óf komme, hwat ik oars net
forwachtsje, dan komt dy finansieringsproblematyk
fansels wol ta oplossing, mar op it eagenblik
is dat de folsleine bihindering. De bocht, dêr't de hear
Tjerkstra op doelt, dêroer hawwe B. en W. al in pear
bislissingen nommen, hwat oangiet forkearsmaetregels
en de flechtstrook foar de fuotgongers wol ik noch wol
spesifyk efkes apart mei de tsjinst Iepenbiere Wurken
opnimme, dy't dêr oars ek al mei op'e hichte is en
de hear Tjerkstra wit fan my wol, dat ik it plak wol
ken, hwer't hy oer praet.
Hwat de saek fan it krematoarium oanbilanget, dy
leit hwat oars as de publikaesje, dy't de hear Tjerkstra
oanhellet, foründerstelle docht. De bitreffende organi-
saesje stelt him foar, hwannear't dit planologysk
roun brocht wurde kin en men ré komt mei de
oankeap fan de groun, noch fan 't jier it plan
foar de bou ré to meitsjen om sa mooglik ta-
komme maitiid ré to kommen, yn de foründer-
stelling, dat dit krematoarium yn 1970 yn ge-
brük nommen wurde kin. Sa binne de ynformaesjes.
dy't wy rjochtstreeks fan de foarsitter fan de bitrutsen
organisaesje, dy't seis de ütfiering yn hannen hat,
krigen hawwe. Wy hawwe by myn witten op dit stuit
noch gjin birjocht fan ,.G.S." m.b.t. üs fraech oer de
prinsipiéle réens fan dit Kolleezje om meiwurking to
jaen. Der hat wol foaroerliz west mei de advisearjende
ynstansjes fan „G.S.". Wy moatte dus de resultaten
dêrfan efkes öfwachtsje en ik tocht, dat men der fan
dy kant ek priis op stelt om to witten, hoe't dit objekt
strak yn it struktuerplan ynpast wurdt. Ik haw net de
yndruk, dat hjir swierrichheden wêze sille, mar ik kin
my wol foarstelle, dat „G.S." der noch wol efkes oer
prakkesearje wolle.
De hear Miedema hat in bisköging halden oer
de ütfiering fan it opskjinjen fan sleatten en
fearten en binammen yn Wytgaerd. Ik hoopje, dat hy
my tastean wol om dêr noch efkes apart mei de tsjinst
oer to praten. Hy is blykber mear detaillearre
ynformearre as ik. Dat wol hy my op dit stuit wol
forjaen, tocht ik. Allinnich, ik moat derop wize, dat dy
15.500,natuerlik de kosten wêze sille fan alle
sleatten en fearten: dat jild wurdt net allinnich
om parte yn Wytgaerd.
De ventwegen langs de rondweg zijn tevens bedoeld
om te dienen als parkeermogelijkheid teneinde de
hoofdrijbaan vrij van parkerende auto's te kunnen
houden. Daar mag dus ook niet geparkeerd worden. Ik
zie dan ook niet zozeer de noodzaak in van wat de heer
Kingma vraagt. Er zijn ook grote gedeelten van de
ringweg waar de bebouwing niet direct langs de weg
staat, maar op vele plaatsen zou ook geen ruimte zijn
voor aanleg van parkeerhavens. De behoefte hieraan is
tot op heden ook niet gebleken. Het gebeurt natuurlijk
overal op de ringweg wel eens, dat een melkboer zijn
wagen wat onbehoorlijk laat staan, maar voor
dergelijke incidentele situaties hoeft men geen par
keerhavens aan te leggen.
Bij de uitvoering van de rioleringswerkzaamheden
worden de betreffende straten geasfalteerd en van
nieuwe trottoirs voorzien. Ieder van ons is wel in staat
plaatsen aan te wijzen, waar aan het straatonderhoud
wat moet gebeuren. De grote toer is, als dienst een
programma op te zetten, waardoor ieder op zijn tijd
redelijkerwijs aan de beurt komt, met inachtneming
van de obstakels, die er voor de uitvoering kunnen zijn
in de vorm van werkzaamheden van P.T.T., G.E.B..
I.W.G.L., P.E.B., etc. De gele steentjes zijn er niet
zoveel meer in de stad. We zijn er nogal wijs mee.
Waar het verantwoord is ze te vervangen door tegels,
daar gebeurt het doorgaans ook wel. Als ze in de hele
structuur van de straat goed passen wil men ze graag
handhaven. Ik heb tot op heden over die gele steentjes
bepaald niet de klachten gehoord, die de heer Kingma
uit. Ik zal er weieens naar kijken, maar ik geloof niet,
dat dit plaveisel bijzondere moeilijkheden veroorzaakt
boven de trottoirtegels. Overigens, ik vind een geel
steentje in een voetpad altijd nog een prettiger gezicht
dan die dode betontegels.
De hear Miedema: In koarte opmerking. De Wethal-
der moat, omdat ik yn'e seksjes Wytgaerd neamd haw,
net üt myn opmerking öfliede, dat dit allinnich op
Wytgaerd fan tapassing is, mar op alle wurk, dat de
Gemeente yn dit ramt docht. Ta ynformaesje fan de
Wethalder woe ik der noch wol dizze opmerking by
meitsje. It greatste kwea hjirby is de tiid fan ütfiering.
Alle wetterskippen. dy't dit soarte wurk ütbisteegje,
hawwe yn'e kontrakten stean „de uterlike datum fan
ütfiering is 1 novimber" en it wurk fan de Gemeente
wurdt yn'e regel ütfierd tusken 15 desimber en Nijjier,
as men sok wurk net mear dwaen kin.
De heer Kingma: Die parkeerhavens heb ik natuur
lijk uitsluitend bedoeld voor de gedeelten, die bebouwd
zijn en waar er behoefte aan is. Die behoefte wijzigt
zich langzamerhand naarmate de ringweg meer
bebouwd wordt.
Met die gele steentjes ben ik ook erg wijs, maar ik
zou mij voor kunnen stellen, dat het voor Openbare
Werken moeilijk is deze trottoirs te herstraten omdat
het zo bewerkelijk is. Wanneer men echter kans ziet
deze in goede staat te houden, dan voel ik daar alles
voor.
De heer Hogendijk: Met voortvarendheid hebben het
College en dan speciaal de Wethouder van Onderwijs
en de betrokken afdeling het afgelopen jaar gewerkt
aan de vele taken, die o.a. door de invoering van de
Wet op het voortgezet onderwijs aan U zijn opgedra
gen. Ofschoon al dit voorbereidende werk nog niet
eens geheel geconcretiseerd is de schooladviesdienst
functioneert b.v. nog niet optimaal; eerst per 1
augustus zullen de brugklassen aan het voorbereidend
en middelbaar onderwijs starten; de speelwerkklassen
komen misschien pas in september van de grond
eisen nieuwere inzichten in de pedagogiek en de
psychologie weer bezinning op nieuwe taken en op een
verandering van de oude aanpak en van verouderde
doelstellingen. In het rapport over nieuwe onderwijs
vormen voor 5 tot 13 a 14-jarigen, dat samengesteld is
door een studiecommissie, ingesteld door de Neder
landse Onderwijzersvereniging wordt een nieuwe struc
tuur van het onderwijs voorgesteld. Van drie tot vijf
jaar zal niet verplichte kleuterverzorging worden
gegeven. Van vijf tot zeven jaar volgt verplicht
kleuteronderwijs en daarna het basisonderwijs. Naast
de verandering van naam van het onderwijs en een
veranderde inhoud, valt ons allereerst op, dat ook de
3-jarige kleuter dus reeds opgevangen kan worden.
Het is n.l. gebleken, dat kleuteronderwijs een bijzonder
goede vorming geeft, vooral aan kinderen uit sociaal
zwakke milieus en aan kinderen, die wonen in een
uitgestrekte gemeenschap, waarin weinig kleutercon
tact bestaat. Deze voorbereiding zal naar men hoopt,
uitmonden in betere schoolprestaties. In de gemeente
Rotterdam wil men, reeds vooruitlopend op wettelijke
maatregelen, proeven nemen met het toelaten van
driejarige kleuters op kleuterscholen. In onze gemeen
te is in Hempens door samenwerking tussen de
openbare lagere school, de ouders, de dorpsvereniging
en het bestuur van de Algemene Bond van Onderwij
zend Personeel een kleutergroep ontstaan, waarin ook
3-jarigen reeds voorbereid worden op de lagere school.
Een bijzonder te waarderen initiatief. Is de Wethouder
van onderwijs bereid te onderzoeken of ook in
Leeuwarden mogelijkheden kunnen worden gevonden
om driejarige kleuters op te vangen? In sommige
kleuterscholen, gesitueerd in wijken, waar we juist het
type kleuter vinden, dat extra vorming nodig heeft, is
soms de ruimte gekomen om deze proef te kunnen
nemen.
Even een kleine vraag aan de Wethouder. Kan hij
ons meedelen, hoever het staat met de aanvragen voor
een kleuterschool voor de dorpen Goutum en Hem
pens? Heeft de ontworpen provinciale weg naar
Drachten ook invloed op de voortgang van deze
plannen? Moet er in dit verband misschien ook steun
worden verleend aan pogingen om een voetgangers
tunnel onder deze weg door te krijgen?
Gedurende de laatste jaren zijn er ook in Leeuwar
den allerlei maatregelen getroffen om minder begaafde
leerlingen optimaal te helpen. Vorig jaar zijn b.v.
scholen voor individueel technisch onderwijs en voor
voortgezet debielenonderwijs geopend. Ook de leerlin
gen met speciale moeilijkheden worden zo goed
mogelijk geholpen. Ik denk aan de l.o.m.-scholen, aan
de klas voor aangepast kleuteronderwijs en nog meer
van deze zaken. Een ernstige tekortkoming van het
lager onderwijs bestaat uit het schenken van onvol
doende aandacht aan begaafde leerlingen. Het is nodig,
binnen de school wegen te zoeken die garanderen, dat
kinderen, die meer dan normale intellectuele capacitei
ten hebben, passend onderwijs krijgen. We kunnen
daarbij denken aan een versnelling van het program
ma of aan een programmaverrijking. Reeds bij het
kleuteronderwijs zal er een groot verschil zijn, maar ik
ben allerminst van plan hier een uitputtende verhande
ling te geven over het begaafdenprobleem. Kunt U
middelen aangeven, die op korte termijn kunnen
bijdragen tot een betere aanpak van dit vraagstuk?
In onze stad gaan zich problemen voordoen t.a.v. de
grootte der scholen. De bevolkingsverplaatsing naar de
buitenwijken en de veroudering van de bewoners van
andere wijken maken, dat zich op bepaalde scholen een
tekort aan leerlingen gaat voordoen met het gevolg, dat
de volledige bezetting van leerkrachten op deze
scholen niet meer gehandhaafd kan blijven. Sommige
scholen zullen nu van zesmansscholen, vijfmansscho-
len of viermansscholen gaan worden. Hier zullen van
het College beleidsuitspraken worden gevraagd. Graag
zou ik dit probleem in groter verband willen zien. Er
zijn veel nadelen verbonden aan kleine scholen.
Studies wijzen er op, dat grote scholen en men
denkt hierbij vooral aan de 12-klassige scholen de
meeste voordelen kunnen opleveren. Natuurlijk zijn er
dan ook nadelen. De taak van het hoofd der school zal
dan bijzonder zwaar worden. Zijn taak is t.o.v. vroeger
toch al heel anders geworden. We kunnen nu duidelijk
twee aspecten onderscheiden; de staf leiding en de
schoolleiding. Bij stafleiding denk ik daarbij aan de
leiding van het team van leerkrachten, verfrissing en
vernieuwing van het onderwijs, dat ingevoerd en begeleid
moet worden, het opvangen van jonge leerkrachten e.d.
Bij schoolleiding denk ik aan het invullen van
formulieren, het registreren van absenten etc. Mis
schien zal het nodig zijn om de hoofden van dergelijke
grote scholen vrij te stellen van een deel van de
lesgevende taak. Het vraagstuk is natuurlijk nog
veelomvattender, maar duidelijk is al wel geworden,
dat het vormen van grotere schooleenheden het treffen
van goede voorzieningen vergemakkelijkt. Nu bezitten
we in Leeuwarden schoolgebouwen, die zich uitmun
tend lenen tot het vormen van deze grotere schooleen
heden. Heel voorzichtig moeten wij hierbij het
probleem van de kleine dorpsscholen benaderen. Is het
zinvol deze kleine scholen op deze manier te laten
voortbestaan? Natuurlijk moeten we de jongere
leerlingen uit laat ik stellen de eerste vier klassen,
niet onthemen, maar een studie over een andere
organisatie voor het onderwijs aan de hogere leerjaren,
vooral nu ook de brugschool gaat verdwijnen, lijkt me
zinvol. De onderwijsdeskundigen zullen, samen met
andere organisaties, ongetwijfeld bereid zijn het
College te adviseren over het probleem van een
optimale grootte der Leeuwarder scholen, over de
organisatie van de dorpsscholen en over de taak van
het hoofd der school. Gaarne zien we van Uw kant een
toezegging tot het instellen van een dergelijke commis
sie.
Om het onderwijs kwalitatief te verbeteren is de
schooladviesdienst gecreëerd. Het is mij opgevallen, dat
U diverse oproepen hebt geplaatst om in de vacatures
bij deze dienst te voorzien. Bent U er in geslaagd, de
dienst thans naar wens te bezetten? Bent U tevreden
over de grootte en de samenstelling van deze dienst?
Heeft het zin om samenwerking met het bijzonder
onderwijs te zoeken opdat de dienst een groter gebied
kan voorzien van adviezen en misschien daardoor kan
worden uitgebreid en beter afgerond? Een aantal
vragen waarop wij graag antwoord zouden willen
ontvangen. Natuurlijk zijn hiermee de mogelijkheden
om het onderwijs te verbeteren niet uitgeput. Het is
b.v. mogelijk, dat Uw College overweegt, een gemeente
lijk inspecteur voor het onderwijs aan te stellen.
Wanneer we ons echter de taak van een dergelijke
inspecteur voorstellen dan prefereren we de aanstel
ling van vakconsulenten. Deze kunnen o.i. gerichter
adviseren en een aantal onderontwikkelde vakken
stimuleren. Ik denk hier in de allereerste plaats aan
consulenten voor de creatieve vakken en voor biologie.
Bijzonder verheugd zouden we ook zijn wanneer U
kans ziet het vak handenarbeid te stimuleren. Aan
platonische liefdesverklaringen heeft het onderwijs
niet veel. Er moeten degelijke adviezen komen op de
scholen. Er moet extra geld zijn om de scholen de
mogelijkheid te geven voldoende leermiddelen aan te
schaffen.
T.a.v. van het voortgezet lager onderwijs zou ik
allereerst willen informeren of de commissies, die zijn
ingesteld om de invoering van de mammoetwet in
Leeuwarden voor te bereiden, erin geslaagd zijn om de
brugklassen aan de verschillende typen van voortgezet
onderwijs op elkaar af te stemmen. Kan de Wethouder
verder mededelingen doen over het vormen van een
afdeling voor individueel voortgezet onderwijs aan de
openbare school voor leer- en opvoedingsmoeilijkhe
den? Waar gaan we deze afdeling straks huisvesten?
Toen het vorig jaar een afdeling voor onaangepaste
kleuters aan deze l.o.m.-school werd verbonden, kreeg
deze afdeling een lokaal toegewezen in het zuiden van
de stad. Reeds toen werd betoogd, dat dit onjuist was
en op deze manier het contact tussen schoolleiding en
klasseleiding onvoldoende tot zijn recht kon komen. In
de praktijk bleek dit ook niet goed te functioneren.
Vandaar mijn vraag, waar gaan we deze nieuwe
afdelingen voor i.v.o. vestigen.
Belangrijk voor Leeuwarden als centrumgemeente is
de start in het aanstaande cursusjaar van de
middelbare school voor detailhandel. Tot nu toe
moesten de gegadigden voor deze opleiding hun heil
buiten de provincie zoeken. Het lijkt mij buitengewoon
belangrijk ook i.v.m. de verbetering van de infrastruc
tuur, dat Leeuwarden een groter gevarieerd aantal
scholen bezit. Daarom vraag ik Uw aandacht voor de
pogingen, die het bestuur van de afdeling Leeuwarden
van het Nederlands Genootschap tot Opleiding van
Leraren bij het Nijverheidsonderwijs reeds verschil
lende malen heeft ondernomen om te komen tot een
dagschool, een dagafdeling te Leeuwarden. Tot nu toe
tevergeefs. Wanneer mijn inlichtingen juist zijn, zullen
de parttime dagscholen in Utrecht, Amsterdam en
Tilburg wel omgezet worden in volledige dagscholen.
Een spijtige zaak, dat deze slechts enkele jaren
bestaande scholen dagscholen zullen worden terwijl de
cursus, die jarenlang bestaat en door 700 leerlingen
wordt bezocht, het niet wordt. Overigens niet zo
verwonderlijk wanneer men weet, dat in het landelijk
dagelijks bestuur geen lid uit het noorden van het land
