2
tweede sectie: mevr. M. M. Th. Visser-van den Bos,
en de heren T. K. Hogendijk, R. Boomgaardt, K. Weide,
W. Miedema, P. Faber, G. van der Laan, A. Klomp,
C. de Vries, M. Tjerkstra, J. Venema en K. J. de Jong
(weth.), voorzitter;
derde sectie: de heer P. W. Pietersen, mevr. A. Jou-
stra-Bijker, de heren W. S. P. P. de Leeuw, H. L. M.
Stek, O. Heidinga, L. Visser en J. P. Reehoorn, mevr.
Mr. E. Veder-Smit en de heren Mr. D. Lijzen, D. C.
Stigter, H. W. Rijpstra en J. Heetla (weth.), voorzitter.
Punt 4 (bijlage no. 357).
De heer Stigter: Toen ik de raadsbrief kreeg, heb
ik in eerste instantie gebruik gemaakt van het prach
tige boek, dat ik indertijd van het Gemeentebestuur heb
gekregen, n.l. de Eekhoff, en het was interessant te
lezen, wat daarin over de Zalen Schaaf stond. Helaas
ging het boek niet ver genoeg om een exacte geschie
denis van het complex te geven. In ieder geval wordt
verteld, dat in 1810 de timmerman Gerrit van der Wie
len een bekende Friese naam; een van zijn nazaten
is deze week erelid van de Fryske Akademy geworden
in dit complex een concertzaal ging maken. Het was
een grote zaal voor Leeuwarder begrippen. Ze was n.l.
27 bij 9 el groot, oftewel 18 bij 9 m; dat is dus, als
ik snel reken, ruim 100 m2. Naderhand, in 1817, heeft
hij een en ander wat uitgebreid en is het een belang
rijke accommodatie geworden voor het Nut van 't Al
gemeen. En dan houdt de Eekhoff jammer genoeg op
en jammer genoeg kan ik U niet meer vertellen, welke
functies deze zaal in Leeuwarden verder nog meer ver
vuld heeft. Het is bekend, dat Troelstra in onze
fractie een bekende naam er vroeger vaak gespro
ken heeft (Gelach); het is ook bekend, dat daar na
Kneppelfreed een aantal vergaderingen zijn belegd en
dat die bijeenkomsten nogal een sterk protestkarakter
hadden. Theun de Vries, de bekende schrijver, heeft er
in zijn boek „Stiefmoeder Aarde" over geschreven.
Maar hierbij moet ik het, wat de historie betreft, la
ten. Op dit moment missen we onze goede oude vriend
de heer Santema zeer, die hier waarschijnlijk veel meer
over had kunnen vertellen dan ik.
In de raadsbrief wordt gevraagd, of het een over
heidstaak is van de Gemeente deze zalen te exploite
ren. Als het alleen maar om het „koele" exploiteren
gaat, waarschijnlijk niet, maar ik geloof wel, dat het
een overheidstaak is de actieve en passieve cultuur
beoefening en de cultuurbeleving en ook de vrije tijds
besteding van onze bevolking zoveel mogelijk te sti
muleren en te bevorderen.
Daarom ben ik er wel blij mee, dat op dit moment
getracht wordt dit complex voor Leeuwarden te be
houden. Toch zijn er wel enkele vragen, zoals: Kunnen
we met alleen de aankoop eigenlijk wel volstaan? Ik
geloof, dat het antwoord van de Wethouder wel zal
zijn: niet helemaal. Dit gehele complex maakt op mij
toch wel zeer sterk een verouderde indruk. Al bij het
binnenkomen heeft men het gevoel, dat men hier te
maken heeft met een entree, die waarschijnlijk minstens
al 30 a 40 jaren oud is. Het interieur stamt, dacht ik,
uit de twintiger jaren. Het meubilair is zeer oud. Al
met al is de accommodatie wel aan een stevige ver-
beterings- en onderhoudsbeurt toe. De sterk verouderde
en verwaarloosde inrichting is er de oorzaak van, dat
dit complex op dit moment niet geheel geschikt is voor
de bestemmingen, welke in de raadsbrief worden ge
noemd. De agenda van het seizoen 1964-'65 van deze
inrichting toont aan, dat er een aantal vergaderingen
en amateurtoneelvoorstellingen gehouden zijn, maar
vrijwel geen beroepsvoorsteilingen. Ook het feit, dat er
in die periode 100 verhuringen waren, is volgens mij
wel een aanwijzing, dat de accommodatie zelfs voor
een aantal amateurvoorstellingen niet meer voldeed.
Ik geloof ook, dat het complex niet veel expansie
mogelijkheden heeft, omdat het nogal ingebouwd ligt.
Het is niet erg gemakkelijk bereikbaar en het heeft
weinig parkeerruimte in de directe nabijheid.
Desondanks kan onze fractie wel akkoord gaan met
de aankoop van het gehele complex. Ik heb wel van
enige aarzeling doen blijken en mijn fractie wil wel,
dat aan de aankoop bepaalde voorwaarden gesteld
worden en dat bij de exploitatie met bepaalde punten
rekening gehouden wordt. De koopprijs is niet exceptio
neel hoog, maar nu ook weer niet, dat men zegt: „Het
is meegenomen", maar ik dacht, dat het voor dit com
plex in de binnenstad van Leeuwarden toch wel een
aanvaardbare prijs was.
We moeten blij zijn, dat we dit complex hebben, want
de kans bestaat toch wel, dat we binnen afzienbare
tijd in deze stad, als bijv. de Harmonie gerestaureerd
wordt, in de situatie komen, dat wij als stad met bijna
100.000 inwoners geen enkele gelegenheid meer hebben
waar iets op het gebied van toneel, cabaret, muziek e.d.
gebracht zou kunnen worden en dat zou voor een pro
vinciehoofdstad, die twee culturen in zich herbergt in
plaats van één, toch wel desastreus zijn.
Wé hebben enkele kleine wensen en hopen, dat die
in de exploitatie verwerkt kunnen worden. In de eer
ste plaats deze wens: dat door deze aankoop de plan
nen voor het grote Leeuwarder Cultuurcentrum, waar
op het ogenblik in commissievorm aan gewerkt wordt,
niet vertraagd worden en geen wijziging ondergaan. We
geloven ook, dat de Gemeente niet alleen met dit ge
bouw mag beogen ruimte te creëren, dus af te wach
ten, welke instanties er zullen komen om er gebruik
van te maken, maar dat ze ook zal moeten stimuleren
en trachten bepaalde activiteiten van de grond te krij
gen, hetzij door een directeur te benoemen, die naast
het beheer ook bijv. op het gebied van het jeugdwerk
eigen activiteiten ontwikkelt e.v. door te zorgen, dat
er een goede commissie van beheer komt. Misschien
zou er zelfs een mogelijkheid zijn een begin te maken
met een culturele raad en, gezien de gehele opzet van
dit gebouw zou zoveel mogelijk de jeugd bij een en
ander ingeschakeld kunnen worden. In de genoemde
raad en commissie van beheer zouden enige jongeren
moeten zitten, omdat zij juist degenen zijn, die in de
toekomst van deze zalen gebruik zullen maken.
We zouden willen adviseren voorlopig voorzichtig te
zijn met al te ingrijpende verbouwingen, omdat we het
toch eigenlijk in eerste instantie wel zien als een nood
oplossing voor eventuele restauratie- of nieuwbouwplan-
nen op cultureel gebied in Leeuwarden. In dit complex
mogen geen activiteiten ondergebracht worden, die
straks het nieuwe complex ook zal bevatten.
En dan zouden we voorts nog willen, dat niet alles wat
in Leeuwarden op amateurgebied gebeurt, dus ook ama
teuristische cultuurbeoefening of vrijetijdsbesteding,
naar de Zalen Schaaf getrokken wordt, maar dat ook
in de wijkcentra bepaalde activiteiten gestimuleerd en
mogelijk gemaakt worden, omdat dan een veel groter
publiek in Leeuwarden, zeker onder de kleinere kin
deren en jongeren, bereikt kan worden.
De ideeën, die in de raadsbrief naar voren worden ge
bracht t.a.v. de realisering van verschillende zaken in
dit complex, spreken ons zeer wel aan, want dit zijn
toch ook wel ideeën, die door onze fractie in de sectie
vergaderingen voor de begroting 1967 zijn uitgespro
ken. Als op deze basis daar al een begin van uitvoe
ring aan gegeven zou kunnen worden, dan zouden vele
problemen voor de toekomst te ontwijken zijn. Is het
ook mogelijk in dit complex bijv. iets te doen op het
gebied van exposities, speciaal van b.v. jonge Leeuwar
der kunstenaars? Dat zou ook erg aantrekkelijk zijn.
Ik heb me afgevraagd, waar in dit plan de keuken-
inrichting een plaats moet vinden. Ik heb de tekening
bestudeerd, maar ik zie niet, of voor een mensa, waar
een grote hoeveelheid maaltijden op korte termijn ge
reedgemaakt en gedistribueerd moet worden, ruimte be
schikbaar is.
Tot slot deze vraag: Heeft de Wethouder al enig"
idee, welke beheersvorm het geheel zal krijgen?
De heer Van Balen Walter: Ik wil beginnen met
mijn verontschuldigingen aan te bieden voor het geval
ik in herhaling zou vallen, want ik heb de vorige spre
ker beslist niet kunnen verstaan. De geluidsinstallatie
laat niet toe iemand, die, vóór onze rij zittend, naar
de tafel van het College toe spreekt, hier vlot te ver
staan.
Ik betreur het eigenlijk, dat dit voorstel op dit mo
ment vóór ons ligt, omdat het m.i. voor ons moeilijk
is, dit voorstel nu op zijn juiste waarde te schatten.
In de raadsbrief hebben B. en W. zelf reeds gecon
stateerd, dat de Gemeente niet zit te springen om de
exploitatie van Zalen Schaaf over te nemen, wat
betreft de zalenverhuur. Ik ben het geheel met B. en
W. eens.
3
Een belangrijke reden voor het College om met dit
voorstel te komen, ligt m.i. in een andere motivering,
ie wij ook in de raadsbrief vinden, n.l. dat dit zalen
complex zo bijzonder nodig zal zijn, wanneer eventueel
de Harmonie zal worden verbouwd en Leeuwarden tij-
ens deze verbouwing over geen andere zalenaccom-
iodatie dan die van Zalen Schaaf zal kunnen beschik
ken. Dit nu is een van de moeilijke punten bij de be-
ordeling van dit plan. Wij weten nog helemaal niet,
m welke richting de oplossing gezocht of gevonden
wordt om Leeuwarden voldoende zalenaccommodatie
op cultureel gebied te geven. We denken wel en dit
is ook in de commissie voor culturele doeleinden wel
besproken aan een eventuele verbouwing van de
Harmonie en van de Beurs, maai' op dit moment we
ten wij nog ten naaste bij niet, of deze mogelijkheden
inderdaad bestaan en of Leeuwarden misschien niet
noodgedwongen een andere richting uit moet gaan. Ik
neem aan, dat de heer Stigter daar ook al over ge
sproken heeft, want, voor zover ik weet, is hij een
groot voorstander, van het stichten van een nieuw ge
touw. Als dat er mocht komen, betwijfel ik, of de ver
nauwing van de Harmonie door zal gaan en ook, of
grote noodzaak voor de aankoop van Zalen Schaaf
dan nog voor de Gemeente aanwezig is. Dit maakt het
dus naar mijn mening op dit moment moeilijk het
.oorstel te beoordelen, te meer, omdat wij als raads
elen uit de stukken, die ter inzage zijn gelegd, niet
unnen beoordelen, hoe urgent aankoop op dit moment
is. Op dit punt is n.l. aan ons geen enkele inlichting
verschaft. Er is wel gespi^oken over de mogelijkheid,
iat andere gegadigden dit pand zouden aankopen en
liet dan misschien dus niet voor culturele doeleinden
;ouden exploiteren. We weten dit wel zeker, dat,
wanneer anderen dit pand kopen, dat waarschijnlijk zou
betekenen: slopen en misschien stichten van een of
ander winkel- of garagebedrijf of iets dergelijks. Dat
weet ik niet.
We weten niet, hoeveel tijd ons is gelaten om dit
oorstel te beoordelen en of we niet in staat zijn het
moment af te wachten, dat we het op de juiste waarde
kunnen schatten, omdat dan de andere plannen vast
staan.
Een tweede punt, waarom ons dit voorstel bijzonder
moeilijk te accepteren lijkt, is de consequentie van de
aankoop, een aankoop, die op zichzelf al moeilijk is
wegens geldgebrek, zoals ik heb opgemerkt. Het zalen
complex is de laatste jaren moeilijk te exploiteren ge
weest en ik neem aan, dat, gezien het feit, dat dit
dus een particuliere exploitatie is, men wel getracht
zal hebben de touwtjes aan elkaar te knopen door niet
al te royaal te zijn met investeringen. Aan dit pand
zal wel het euvel van vrij veel achterstallig onderhoud
kleven. Hoeveel? Daarvan weten we niets. Ik ben wel
bijzonder nieuwsgierig, of het College hiervan een in
druk kan geven. Inlichtingen hieromtrent zouden de
beoordeling van dit punt ook weer enigszins gemak
kelijker maken. Bij die f 550.000,blijft het naar mijn
mening niet; hoeveel erbij komt, durf ik niet te schat
ten. En als we daar niet enig idee over hebben, zou
den we wel eens een kat in de zak kunnen kopen.
Een ander punt in dit verband is, zoals ik in de
aadsbrief heb gelezen, dat Zalen Schaaf tot 1969,
meen ik, nog geëxploiteerd zal worden door de N.V.
of wie dan ook. Daarna zal dus de Gemeente die ex
ploitatie moeten overnemen. Voorzichtigheidshalve is al
gezegd, dat het nog niet bekend is, welke exploitatie
vorm gekozen zal worden, maar dat doet er m.i. niet
zo heel veel toe; het is in elk geval een exploitatie,
die de Gemeente voor haar rekening zal moeten nemen.
En ook een dergelijke exploitatie, zal, gezien de tegen
woordige uitkomsten, wel betekenen, dat de Gemeente
daar zeker geld op toe legt. En hoe lang" Zalen Schaaf
intensief zal moeten worden geëxploiteerd, weten we
niet, want dat hangt ook weer van de eerstgenoemde
plannen af.
Ik meen dan ook, dat t.a.v. dit voorstel vele duistere
punten bestaan, die het bijzonder moeilijk maken het
juist te beoordelen en op dit moment de verantwoording
te nemen voor de investering van een toch zeer be
langrijk bedrag.
De heer Schönfeld: Gezien de wens van de huidige
eigenaresse op de kortst mogelijke termijn de exploi
tatie van het gebouwencomplex Zalen Schaaf te be
ëindigen, waardoor er voor het plaatselijk verenigings
leven wederom lokaliteiten zouden komen te vervallen,
terwijl er juist naar gestreefd wordt de plaatselijke
culturele accommodaties te verbeteren, kan ik me vol
ledig met dit voorstel verenigen. Er moet wat gebeu
ren, willen we deze lokaliteiten niet geheel verloren
laten gaan en ik ben blij, dat de Gemeente dan maar
het initiatief genomen heeft. Toch is er door dit voor
stel, zoals het thans voor me ligt, een vraag bij me
opgekomen. Voortzetting van de exploitatie is van op
timaal belang, doch de kosten van deze exploitatie,
welke volgens een huidige becijfering op rond
f 66.000,per jaar zullen komen, zullen door de di
verse noodzakelijke kleine en grote investeringen in de
komende jaren aanmerkelijk stijgen. Ik heb me afge
vraagd, of het niet aanbevelenswaardig zou zijn de
rechtsvorm van een naamloze vennootschap te hand
haven, waarbij de Gemeente optreedt als uitgeefster-
van de aandelen. Op deze wijze zullen dan zowel de
exploitatielasten als de opbrengsten, al naar gelang de
grootte, evenrediger kunnen worden verdeeld. Tevens
zou de aankoopsom van de gebouwen eerder kunnen
worden voldaan.
Ik zou hierover graag de mening van het College
willen vernemen.
De heer De Leeuw: Wij zijn blij met deze kans om
ruimte te krijgen voor jeugd- en culturele groepen,
een behoefte, die bestaat en die misschien kan blijken
uit de manifestatie, die we de afgelopen dagen in de
Westerkerk hebben meegemaakt. Maar i.z. dit project,
een heel belangrijk project, dachten wij, blijven een
aantal vragen over en we zijn eigenlijk een beetje te
leurgesteld over de vaagheid van sommige toch belang
rijke, zaken. Ik noem het toch wel geringe zicht, dat
ons op de toekomstige situatie wordt geboden en waar
in Zalen Schaaf een bepaalde plaats zullen moeten in
nemen. We hebben bij de behandeling van de begro
ting 1967 enige vragen gesteld over de zienswijze van
het College t.a.v. de welzijnszorg in het algemeen en
de jeugd- en cultuurorganisatiestructuren in het bij
zonder. En nu zijdelings wordt gesproken over plan
nen van en met de Harmonie en over het culturele
centrum, wordt, dachten wij, de vraag toch dringen
der, hóé de taak- en functieverdeling zullen zijn. Gaat
dat in deze zin: Alles met een grote „K" in do Har
monie, de Beurs of een nieuw cultuurpaleis en
slechts de hobbyisten en de zclfdoenerige vrije-
tijdsbesteders in het complex Schaaf Is dat onze
instelling of zeggen we: We willen naast een cultureel
centrum een ruimte, die in de mogelijkheid voor eigen
soortige bezigheden, zoals B. en W. die in hun pre
advies, zij het wat summier, hebben omschreven, voor
ziet?
Hoe het precies moet, ziet onze fractie op dit mo
ment ook nog niet. Wel zien wij, dat het niet verstan
dig is te streven naar alléén een concertzaal of alléén
een toneelzaal; we moeten nu zien te geraken in een
situatie, waarin bepaalde activiteiten, die nu in Zalen
Schaaf plaats vinden, in het culturele centrum een
onderdak zullen kunen vinden en daarnaast mogelijk
heden in Zalen Schaaf voor de specifieke amateuris
tische bezigheden, zoals in het preadvies omschreven.
Als wij dan ook met het voorstel akkoord gaan,
vragen we ons af: Binden we ons dan aan alléén een
concertzaal, alléén een toneelzaal? We zouden een ge
ruststellend antwoord van het College in deze zaak
wel erg op prijs stellen.
En dan kom ik aan een ander belangrijk punt en
dat is o.a. reeds door de heer Van Balen Walter naar
voren gebracht: de financiële kant van de zaak. We
kopen om te gebruiken en nemen eigenlijk alleen kapi-
taalslasten op. Dan vraagt men zich af: Zijn die kapi-
taalslasten niet wat aan de lage kant? B. en W. spre
ken in hun preadvies over verbeteringen, investeringen
dus in ruimere zin, en betekent dat dan niet, dat die
de lasten aanzienlijk verhogen en misschien zelfs
f 100.000,per jaar, mogelijk zelfs nog meer zouden
kunnen gaan bedragen? Er zijn ook andere exploitatie
lasten: het personeel, rente enz. In het preadvies wordt
daarover wat weinig klaarheid gegeven. Wij willen met
dit project in een behoefte voorzien. Inderdaad. Soms
zullen de activiteiten in Zalen Schaaf zich zelf kunnen
bedruipen, soms ook niet. En we krijgen daarin te
