13
12
het lager beroepsonderwijs. Daarbij zou ik de vraag
willen stellen of het College wel eens getracht heeft
in onze Gemeente dit isolement te doorbreken door
b.v. het lager beroepsonderwijs voor het eerste en twee
de cursusjaar onder te brengen in een scholengemeen
schap, evenals voor het m.a.v.o. is bepleit door ons
mede-raadslid de heer Hogendijk. Leeuwarden zou dan
waarschijnlijk een primeur hebben op het gebied van
een werkelijke scholengemeenschap. Er zal veel meer
aandacht moeten worden besteed aan uitbreiding van
de lichamelijke opvoeding op de scholen voor basis
onderwijs. Eén uur per dag is m.i. noodzakelijk. Ver
der zal er moeten worden gestreefd naar een snellere
invoering van nieuwe leermiddelen voor de verschil
lende vakken. De scholen voor het basisonderwijs
zullen steeds meer aandacht moeten gaan besteden aan
het creatief bezig zijn. Nemen we hierbij de noodzaak
van drastisch en snel verbeteren van het kleuteron
derwijs, dan mogen we gerust spreken van een hoogst
noodzakelijke structuurverandering van het onderwijs.
De mogelijkheden, die de W.V.O. zou moeten bieden,
vallen bar tegen. Degenen, die dachten, dat het voort
gezet onderwijs nu de zo noodzakelijke armslag zou
krijgen, voor de zo noodzakelijke vernieuwing, zijn
dan ook bitter teleurgesteld. Je mag volgens de
W.V.O. alles, „mits". Dat „mits" is het woord
je, waar deze wet erg goed mee doorspekt is, dus
mits je alles zo laat, als het was. Voor een goed ge
pland en geleid kleuter- en basisonderwijs is een goed
functionerende Schooladviesdienst een eerste vereiste.
Als ik nu de klachten hoor van de diverse leerkrach
ten, die onderwijs geven aan scholen, waar ook
de gemeentelijke Schooladviesdienst werkt, dan is
men echt niet erg tevreden met de wijze, waar
op deze dienst tot nu toe functioneert. Men hoeft
maar het le nummer van het schoolblad te nemen,
waar op blz. 18 het hoofd van de Prinsessenschool,
mej. J. Cieraad, uiting geeft aan deze teleurstelling.
Maar niet alleen zij, vele andere leerkrachten zijn
een gelijke mening toegedaan. Er wordt ook gezegd,
waar men graag heen wil met de Schooladviesdienst.
Wanneer de Wethouder zegt, dat de Schooladviesdienst
in Leeuwarden nog in een ontwikkelingsstadium ver
keert, vinden we, dat dit stadium wel lang duurt. Is
het niet beter enkele ervaren bevoegde krachten aan
te trekken dan een onvoldoende bezette dienst te heb
ben, die de zaken niet aan kan Bevoegde mensen
kunnen natuurlijk best mensen zonder titels zijn.
In het afgelopen begrotingsjaar kreeg Leeuwarden
de beschikking over een goede rioolwaterzuiveringsin
stallatie, die goede diensten bewijst bij het tegengaan
van lucht- en waterverontreiniging. Wat aan de ene
kant echter goed wordt gemaakt door deze installatie,
dreigt, wat de luchtverontreiniging betreft, nu weer
ten dele te niet te worden gedaan door de steeds toe
nemende vervuiling door motorrijtuigen, waarin helaas
het gemeentelijk wagenpark, alsmede de stadsdienst
voorop gaan. We dachten, dat het haast tijd werd, dat
de Gemeente en de stadsdiensten overgingen op scho
nere brandstof.
Verder kreeg Leeuwarden een nieuwe politieveror
dening of beter gezegd een geheel gerestaureerde po
litieverordening, waarin sommige artikelen iets dui
delijker zijn geworden. Maar van vernieuwing is geen
sprake. De demonstratievrijheid werd niet erkend en
een demonstratie kan alleen bij de gratie van de Bur
gemeester plaats vinden. Wij wensen het zittende Col
lege veel narigheid met dit artikel, dat nog zo met
enkele aan te vullen zou zijn en we hopen, dat een
nieuw College in de komende zittingsperiode spoedig
zal inzien, dat een politieverordening anno 1969 ook
werkelijk nieuw behoort te zijn naar letter en geest.
Zo is het in Leeuwarden ook nog steeds verplicht,
dat vrouwen een vergunning hebben om in een horeca
bedrijf te mogen werken. Mannen mogen het echter
zonder meer. Dat is discriminatie van vrouwen anno
1970. We hopen, dat B. en W. in dit nieuwe begro
tingsjaar openbare toiletten voor dames zullen bou
wen, gespreid over de hele stad. Een Wethouder, die
nog onlangs zo'n warm pleidooi hield voor urinoirs
voor mannen, moet na dc vele publikaties in de lan
delijke pers wel overtuigd zijn van de gelijke nood
zaak hiervan voor vrouwen.
Dan nog even een vraag over een goede verbinding
per openbaar vervoer met de dorpen. Dit zou mis
schien kunnen per buxi, een systeem, dat in Emmen
door de D.V.M. wordt beproefd. De dorpen worden
daarmee opgenomen in het openbaar vervoer. Deze
busjes, die het midden houden tussen een personen
auto en een bus, bieden plaats aan plm. 8 personen
en rijden, althans in Emmen, eens per half uur of op
bestelling en zetten de passagiers desgewenst bij huis
af en na melding halen ze ook passagiers van huis
af. De buxi is voorzien van een mobilofoon, zodat de
buxi ook onderweg nog opdrachten kan aanvaarden.
Dus taxi-service per stadsdienst voor de dorpen.
De manier, waarop de afdelingsvergaderingen voor
de begroting dit jaar zijn verlopen, hebben onze frac
tie de overtuiging gegeven, dat deze proef van één
jaar voldoende is geweest om te weten, dat dit de
methode niét is. Nemen we daarbij het zgn. voorlopig
verslag in onze oordeelsvorming op, dan vinden we,
dat deze vorm van geleide democratie ons niet zint.
Hoe komt men op het idee om een dóódsimpel vragen
lijstje, zonder enige uitwerking van wat in de afde
lingen hier al dan niet over is meegedeeld, te verko
pen als samenvattend verslag? We hopen, dat de
Raad in meerderheid onze mening deelt. Dan kunnen
we de volgende begrotingszitting weer houden op de
manier, zoals het behoort: voorvergaderingen in sec
ties en dan openbaar en een maand vóór de plenaire
zitting een mem.v.a. van B. en W. aan de raadsleden,
Ten slotte kan ik het niet laten de vraag te stellen,
waarom de Voorzitter, die een van de initiatiefnemers
is geweest bij de oprichting van de Stichting Fries
land voor Ontwikkelingshulp, zich zonder enig voor
behoud heeft geschaard aan de zijde der bietenbou
wers. Hij heeft zich daarmee gesteld tegenover de
rietsuikeraars, die op een zeer indringende wijze stre
ven naar een goede en reële ontwikkelingssamenwer
king. We menen dan ook, dat de woorden van onze
Voorzitter de Stichting Friesland voor Ceylon meer
hebben geschaad dan we kunnen vermoeden. E.e.a.
wordt nog onbegrijpelijker, wanneer men van enige
landbouwers hoort, dat de bietenbouw de minst lonen
de verbouw is, alleen nodig voor wisselbouw. De een
zegt, dat de verdienste neerkomt op een extra zak
cent, de ander spreekt van een extra tabakscent.
De heer SchönfoldOnze ontwerp-begroting voor
1970, waarin de geraamde batige en nadelige sloten
van alle gemeentelijke bedrijven en diensten zijn ver
werkt, wijst helaas een nadelig saldo aan van
f 710.000,een tekort, dat sinds het begin van mijn
raadsperiode geleidelijk aan groter is geworden. Dit
is geen verwijt aan het College, doch het is een van
zelfsprekende realiteit, ontstaan uit een noodzakelijk
kwaad of hoe men het ook maar zien wil, nl. ener
zijds de beperkte financieringsmiddelen, welke een
Gemeente ter beschikking staan en anderzijds de steeds
verder voortschrijdende ontwikkelingen op allerlei ge
bied, welke de uitgaafposten ieder jaar opnieuw hoger
doen worden. Bovendien ben ik van mening, dat het
Noorden, vergeleken bij Limburg, stiefmoederlijk be
deeld wordt. Doordat de bestaansmogelijkheden in de
agrarische sector steeds moeilijker worden, moet de
plattelandsbevolking zich qua werkgelegenheid nood
gedwongen meer op de steden concentreren. In tegen
stelling tot hetgeen voor Limburg is gedaan i.v.m. de
mijnsluitingen, is er voor het Noorden bitter weinig
gedaan. Persoonlijk heb ik me b.v. wel eens afgevraagd
of het niet mogelijk zou zijn om van overheidswege op
het bouwrijp maken van industrieterreinen een zoda
nige subsidiëring te gaan toepassen, dat de aantrek
kelijkheid voor het vestigen van nieuwe en het uil
breiden van bestaande bedrijven aanzienlijk kan wor
den vergroot, hetgeen de werkgelegenheid ten goede
komt.
Diverse wegverbindingen met Leeuwarden zijn de
laatste jaren aanzienlijk verbeterd, doch de bereikbaar
heid is nog niet optimaal te noemen. Gelukkig wordt
van regeringswege aan nieuwe verbeteringen gewerkt.
Het zou hierbij eveneens wenselijk zijn, dat Leeuwar
den op de kortst mogelijke termijn weer wordt open
gesteld voor het burgerluchtverkeer.
Aan de ontwikkeling van onze stad is onlosmakelijk
de ontwikkeling van de tot onze Gemeente behorende
dorpen verbonden. De wensen, welke er bij de bevol-
king van deze dorpen leven, zijn ons bekend dat
mag ik tenminste aannemen. Met deze wensen dienen
we zoveel mogelijk rekening te houden, willen wij als
plattelandsstad van Holland ons eigen platteland niet
vergeten. Van de zijde van het College is destijds dui
delijk gesteld, dat er regelmatig overleg met de Ver
enigingen van Dorpsbelang plaats vindt. Op blz. 5 van
het uitgebrachte rapport „Wirdum leeft" lees ik echter
dat vertegenwoordigers van Dorpsbelang Wirdum op
vrijdag 15 november 1968 zélf naar Leeuwarden zijn
gekomen, daar van het ene bureau naar het andere
zijn getrokken en ten slotte het eindpunt vonden aan
het bureau van de Wethouder van Economische en
Sociale Zaken, die in overleg met de directeur van
de G.S.D. een aan die dienst verbonden opbouwwerker
ter beschikking van de Wirdumer bevolking heeft ge
steld. Dit heeft geresulteerd in eendrachtige samen
werking met het bureau voor Economische en Socio
grafische Aangelegenheden, de diensten Openbare Wer
ken, Sport en Recreatie, het bureau voor de Volks
huisvesting, alsmede de afdeling Stedebouwkunde en
de Plantsoenendienst. Bij het College bestond dus ook
begrip. Ik wil niet nalaten mijn bijzondere waardering
uit te spreken voor de Wethouder van Economische en
Sociale Zaken, de heer Heetla, die met alle begrip voor
de bestaande problematiek als coördinator met gemeen
telijke hulp deze problemen, welke thans in een rap
port zijn vervat, zal trachten op te lossen. Door de
Vereniging van Dorpsbelang van Snakkerburen en
Lekkum is een „Groenboek" aan de Raad aangeboden,
waarin een reeks van uitgangspunten zijn vervat, wel
ke informeel met de Wethouder van Ruimtelijke Or
dening zijn besproken. Ook hierin worden diverse wen
sen naar voren gebracht. Het aanleggen van een sport
veld is hier o.a. een van de primaire punten, evenals
de bouw van een dorpshuis, dat trouwens in Wirdum
eveneens bijzonder urgent is. Naast een bestemmings
plan voor Lekkum wordt een bestemmings- en recon
structieplan voor Snakkerburen noodzakelijk geacht.
Hetzelfde geldt voor Wirdum. Voor het gebied Wirdum-
Noord zou ik graag nog dit jaar een bestemmingsplan
op tafel gebracht willen zien. Tevens dient te Wirdum
de „Uniaskoalle" te worden vervangen uit het oog
punt van de gezondheid, de hygiëne en de mogelijk
heid er goed les te kunnen geven. Het heeft me ver
heugd, dat tijdens de afdelingsvergaderingen de toe
zegging is gedaan, dat met de N.T.M. zal worden on
derhandeld over de vraag of de bus, die binnendoor
naar Drachten rijdt, ook Wirdum kan aandoen.
Het is een) bekend feit, dat bij velen de behoefte leeft
om buiten de stad te wonen. Dit is overduidelijk ge
bleken uit het vertrek van Leeuwarders naar dorpen
in de buurgemeenten. Een snelle ontwikkeling van de
bestemmingsplannen voor Wirdum-Noord en Lekkum-
Snakkerburen, lijkt me naast een snelle realisering van
de plannen „Aldlan" en „Goutum" van eminent be
lang. Volgens een artikel in de Leeuwarder Courant
van 20 februari jl. stelt Wethouder De Jong, m.i. zeer
terecht, dat de doorstroming van goedkopere naar duur
dere woningen nog sneller gaat, als er maar voldoende
keuze wordt geboden. Daaraan is toegevoegd, dat
Leeuwarden tot dusverre die keuzemogelijkheden nog
niet in voldoende mate heeft. De „vlucht" van Leeu
warders naar de omringende dorpen is daarvan wel
het beste bewijs. Ik ben het volledig met de Wethouder
eens. We moeten alle ons ten dienste staande moge
lijkheden benutten. Die mogelijkheden vinden we mo
menteel in het plan „Aldlan-West", een plan dat des
tijds door de Raad is goedgekeurd, waarin reeds di
verse wegen op kosten van de aannemers zijn aange
legd en waarvan de grond al door de Gemeente aan de
aannemers is verkocht. Na voltooiing der behandeling
in de Commissie voor de Ruimtelijke Ordening moet
het detailplan eerst weer naar het College, waarna
het opnieuw in de Raad komt, terwijl dan uiteindelijk
G S. hun goedkeuring nog eens moeten geven. Het Col
lege treft hierin geen enkele schuld, maar ik vind het
een bijzonder betreurenswaardige zaak, te meer omdat,
mede door het renteverlies, de prijzen steeds hoger
zullen oplopen. We mogen blij zijn, dat er van aan
nemerszijde voor dit plan belangstelling bestaat, maar
het zou me niet verbazen, als door een lange procedure,
zoals deze met Aldlan-West moet worden gevolgd,
het enthousiasme, waarmee men in september jl. al
aan de slag wilde, aanzienlijk is verminderd. Het is
me een raadsel, hoe we dan verder zouden moeten.
Het plan „Goutum" is nu goedgekeurd en wordt ver
der uitgewerkt. Leeuwarden is momenteel een Gemeen
te met papieren plannen! Het lijkt wel of we ons ei
niet kwijt kunnen!
Bij de aanbieding van het voorlichtingswerkje over
Leeuwarden door de Stichting Bedrijfsgebouwen is door
de heer Ter Schiphorst, directeur van Penn Controls
Nederland N.V., ook zeer terecht gesteld, dat het voor
de vestiging van nieuwe industrieën noodzakelijk is,
dat een Gemeente ook luxueuze woningen kan aan
bieden. Deze behoefte bestaat er ook binnen onze Ge
meente. Indien we hierin straks zullen kunnen voor
zien, worden er weer woningen achtergelaten, welke
doorgaans goedkoper en minder luxueus zijn. Deze
verschuiving werkt weer verder door, zodat uiteinde
lijk de groep, die een goedkope woning zoekt, ook eens
aan de beurt kan komen. Daarmee is dus tevens een
sociale taak gediend. Bovendien zullen er woningen
moeten worden gebouwd, in alle categorieën, van wo
ningwetwoningen t.e.m. particuliere woningen. Het is
m.i. dan ook een dringende zaak, dat voor de bouw
van particuliere woningen op de kortst mogelijke ter
mijn terreinen beschikbaar zullen komen. Nu ik het
toch over de woningbouw heb, zou ik nogmaals een
eerder door mij geuite wens willen benadrukken, nl.
dat er, waar mogelijk, ook bejaardenwoningen in de
binnenstad worden gebouwd en geen bejaardenflats.
Qua opzet en indeling kunnen dergelijke woningen ge
heel aan de nodige behoeften worden aangepast.
De binnenstad verdient verdere aandacht. We zitten
op diverse plaatsen met leegstaande krotwoningen of
met open plekken van juist opgeruimde krotwoningen,
terwijl we ook nog een categorie woningen hebben, die
het opknappen niet meer waard is. Het is verheugend,
dat dc Waag binnenkort in haar oude glorie zal zijn
hersteld, terwijl de zo noodzakelijke restauratie van
de walmuren aan de Nieuwestad en de Tuinen dit jaar
zal worden aanbesteed. Ik zou de binnenstad willen
vergelijken met het aangetaste klokhuis van een appel,
die er aan de buitenzijde goed uitziet. Die aantasting
moet worden hersteld met alle middelen, welke ons ter
beschikking staan. Het woon- en leefklimaat in de
city drukt evengoed zijn stempel op Leeuwarden als
dat in de buitengebieden. Bovendien is de binnenstad
altijd een gebied, waar de middenstand sterk gecon
centreerd is. Bij een bloeiende stad hoort een bloeien
de middenstand, hetgeen de aantrekkelijkheid van
onze Gemeente alleen maar kan vergroten.
Ten einde de bereikbaarheid en de parkeergelegen-
heden aan te passen aan de eisen des tijds zullen rigou
reuze maatregelen soms onvermijdelijk zijn.
Er is de laatste tijd bijzonder veel gediscussieerd
over het wel of niet invoeren van een koopavond. Het
is m.i. een idee-fixe, aanhangig gemaakt door een zes
tal winkelbedrijven van het winkelcentrum aan de
Uiterdijksterweg. M.i. zal invoering van een koop
avond de service aan het publiek niet ten goede ko
men, mede doordat extra personeel moet worden aan
getrokken, waarvan het gehalte lager is dan het be
hoort te zijn, om de eenvoudige reden, dat goed win
kelpersoneel nu eenmaal moeilijk te krijgen is. Immers,
een grote groep van het hier reeds werkzame per
soneel woont buiten de stad en wordt door de in
voering van een koopavond extra zwaar belast óf
weigert. Iedere vergelijking van een koopavond met
vroegere jaren gaat mank, omdat we toen onder an
dere omstandigheden leefden dan thans het geval is.
Een simpel voorbeeld is de vrije zaterdag, die we
vroeger niet kenden. Er zijn Gemeenten die graag van
hun koopavond af willen! Ik spreek dan ook de hoop
uit, dat een voorstel tot invoering van een koopavond
de Raad niet eens zal bereiken, en, zo dit wel het geval
mocht zijn, dat de Raad er afwijzend tegenover zal
staan.
Kortgeleden heeft het „staatshotel" aan het Blok
huisplein, de Leeuwarder strafgevangenis, definitief
de deuren gesloten voor zijn „gasten". Ik zou de sug
gestie willen doen met elkaar eens een excursie naar
dit gebouw te maken, te meer, omdat de Gemeente
het straks zal willen overnemen en omdat zich hier
in de oorlogsjaren zoveel leed heeft afgespeeld. De
