komme wol, is dat de Wethalder seit, dat wy de kom-
mende jierren bisykje moatte 1600 wenningen yn dc
frije sektor to bouwen. Ik gean dêr graech yn mei as
dat kin, mar ik wol ek graech mei de beide fuotten
op 'e gi aun stean. As dizze Wethalder my de wegen
oanjaen kin en seit dat hy bilizzers hat, dy't ré binnc
yn Ljouwert to bouwen en dat kin klear komme, dan
gean ik dêr folslein mei akkoart. As dy wenningen
mar boud wurde.) Ik sit noch mei sa'n rist rragen,
dat ik gean mar fierder. De hear Miedema kin yn de
plenaire sitting hjir noch wol op werom komme. Mar
as wy sa trocn geane, komme wy hjir joun net klear.
It skema fan trije jier is sa opset, dat wy us uterste
bést dwaen moatte om it réalisearje to kinnen. It kin
yndied wêze, dat der hjir en dêr noch wolris hwat
korreksjes oanbrocht wurde moatte. Wy moatte ek bi
sykje, dat oantal wenningen yn de net-subsidiearre
sektor to forheegjen. Oant nou ta hawwe wy yn dy
sektor net safolle wenningen bouwe kind. Ek de rraK-
sje fan de hear Miedema hat altiten sein, dat der in
great assortimint wenningen komme moat der is to
folie massale bou. Dat assortimint sil binammen kom
me moatte yn de preemjebou en de net-subsidiearre
bou. En as wy dat réalisearje wolle, dan is it tal fan
440 wenningen dat de near Miedema neamt, to leech.
Hy haldt by it neamen fan dy 1000 wenningen yn 't
jier ek gjin rekken mei it feit, dat de léste jierren it
oantal minsken per wenning lytser wurden is. Wy haw
we nochal hwat .'\llinnichsteanden oan in wenning hol-
pen en it kin bést wêze, dat wy dizze mmsken safolle
mooglikheden jown hawwe, binammen yn it Bilgaerd,
dat wy üs nou ris hwat mear rjochtsje kinne op 'e
bou foar greatere hüshaldings. Dy üttinning kin der
bést oan meiwurkje, dat tal fan 1000 nei ünderen to
bringen. Ik hoopje, dat it program to leech is, mar it
is in taek dy't wy üssels jowe. It hie maklik genöcn
west der in pear hündert by to setten, mar as wy dan
takomme jier sizze moatte, dat wy net klear komme
koene, dan soe ik de hear Miedema wolris wer hearre
wolle. Ik sjoch noch hiel hwat swierrichheden om dit
klear to krijen. As wy in program meitsje, moatte wy
it ek ridlikerwize klear krije kinne. Dér giet de hear
Miedema hwat to maklik oerhinne.
En dan kom ik by dy kwestje fan it brief, dat hjir
al leit sunt novimber 1969. De hear Miedema seit, hiel
gewoan, dat de wenningbouforienings noch neat fan
üs heard hawwe. Hy stelt de saek folle ienfaldiger
foar as it is. Yn it foarste plak is der nei't wy dat
brief krigen hawwe, oerliz west mei de wenningbou
forienings. Net ien kear, mar faker. De léste kear hat
der oerliz west yn novimber 1970 en ik haw sels in
pear wiken lyn ek noch wer mei de wenningboufor
ienings praet oer dizze saek. Kommende moandei sil
der wer in bisprek wêze. En de wenningbouforienings
tinke wol mei üs yn in bipaelde rjochting. Hja tinke
sels yn lanlik forban yn de rjochting fan
in bank foar de wenningbouforienings. Ik mei de hear
Miedema forwize nei it kongres, dat de Nationale Wo
ningraad halden hat yn 't lést fan 1970; binammen de
hear Hermsen hat dér doe nochal foar pleite. De wen
ningbouforienings hawwe dér bisletten to bisykjen om
ta sa'n bank to kommen, hwant dy finansiering is in
saek fan de wenningbouforienings sels en hja moatte
lanlik ta in oplossing komme. Wy hawwe as Ge
meente sawol de foriening Leeuwarden-Leeuwardera-
deel, as de Vereniging van Volkshuisvesting, as Patrimo
nium wol holpen. De wenningbou is nea stagnearre
omt de Gemeente de wenningbouforienings net helpe
woe. It is allegearre al hwat makliker wurden nou't
dy 10 pst. brocht is op 5 pst., seit de hear Miedema.
Mar dat is net wier. Dy 10 pst. jildt noch. De wen
ningbouforienings dy't yn de subsidiearre sektor bouwe
wolle, moatte 10 pst. eigen kapitael ynblinge. Hiel
ynsidinteel is it klear kaem, dat dêr fan öfwykt is,
mar de regeling is noch gelyk. Dy ynformaesje fan
de hear Miedema wie dus net goed. As Jo freegje, hoe't
wy dy finansiering sjogge dan kin ik dit sizze. Wy
hawwe hiel hwat dien. Wy hawwe holpen mei hypo-
thekaire lieningen, ü.o. by dy 120 wenningen mei ga-
raezjes fan de Dulf en de Fennen. De stiftingskosten
mei garansje fan de Gemeente under hypothekair for
ban wiene mear as 5 miljoen. Dan wiene der dy 160
wenningen oan it Van Harinxmakanael. Stiftingskos
ten mei garansje fan 'e Gemeente foar de foriening
Leeuwarden-Leeuwarderadeel de hear Miedema sit
sels yn it bisjür fan dy wenningbouforiening, dy soe
dat witte moatte mear as 7 miljoen. Dan neam ik
de 438 wenningen dy't de Vereniging van Volkshuisves
ting boud hat yn it Bilgaerd; de help fan de Gemeente
wie 5 ton. As ik dat dan sa sjoch dan fyn ik, dat wy
üs nochal hwat ütslove hawwe om to helpen.
Mar dan de fraech oft de Gemeente net mear dwaen
kin. Nou, dan wol ik wolris üt in oar fetsje taepje. As
wy hjir mear oan dwaen moatte, meije wy dan ek ris
in kear freegje: Wenningbouforienings, as jimme üs
garansjes freegje, soene wy dan ek ris jimme jieroer-
sichten sjen meije? Dêrmei binne de wenningboufor
ienings twa jier efter. Wy hawwe nou krekt fan in-
kele wenningbouforienings de rapporten fan 19671968
krige. Fan letter datum hawwe wy dy net. En krekt
yn dy tiid is der sa'n soad bard. Dy rapporten krije
wy net sa maklik los. De hear Miedema kin sa maklik
sizze, dat dy forienings noch gjin antwurd krige hawwe
op in brief fan 1969. En wy hawwe der noch wol mei
dy forienings oer praet. Wy hawwe in goed oerliz
hawn. Ik hear yn syn wurden in forwyt, dat wy mar
hwat dogge, wylst de wenningbouforienings sels strib-
je nei in lanlike bank, hwat ek folie mear foar de
han leit. Wy hawwe op dit stuit to min ynsjoch yn de
finansiéle posysje fan de wenningbouforienings en dat
jowt üs soargen. It is net sa maklik om op dizze wize
fierder to gean. Dy forienings hawwe in hypotheek op
in bilangryk part fan it aide wenningbisit. Hja jowe
de dekking hwat üt hannen en dogge dat eins op in
wize, dat wy üs öffreegje oft dit net better troch in
lanlike ynstansje barre kin. Wy leauwe dat dat folie
better wêze soe. Yn it ramt fan de renovaesje hawwe
de wenningbouforienings foar dat aide wenningbisit
dochs in 7 a 8 miljoen nedich. As it Ryk ré is dêrfan
75 pst. oan finansieringsmiddels by to dragen moatte
dy forienings sels dochs ek noch 2 miljoen üt eigen
middels sjen to heljen. Dat moat aenst ek noch to
foarskyn komme. Dêr komt noch by, dat it under hy
pothekair forban bringen fan aid wenningbisit dat
binne hast alle aide wenningwetwenningen net hie
lendal sünder risiko is. Wy sizze net, dat wy dizze
Ontwikkeling ófremje wolle. Mar wy soene der wol
op oanstean wolle en dat hat Minister Schut ek
steld yn syn brief fan novimber 1970 dat de wen
ningbouforienings hjir sels mei oan 'e gong geane. It
giet op it lést om in eigen taek fan dizze forienings
en it is in bytsje to maklik om to sizzen, dat de Ge
meente hjir mear oan dwaen moat. Ik soe sizze: Wen
ningbouforienings, dit hat jimme kar west, de Natio
nale Woningraad stelt it. Gean hjirmei fierder. Sa
lang it noch net sa fier is, sille wy jimme net yn 'e
kjeld stean litte. Mar wy drage hjir risiko's troch bi
nammen de aide wenningen, dy't typysk wenningen
binne dy't yn de soasiale sektor sitte de aide goed-
keape wenningwetwenningen to brüken (de oer-
wearde dêrfan) foar it bouwen fan preemjewenningen,
dy't djürder binne en dy't net yn 'e selde sektor sitte.
Moatte de wenningen foar de minsken dy't de leechste
hieren bitelje nou dêrfoar brükt wurde? Wy sizze gjin
né, mar wy sjogge hiel goed hokker biswieren hjir oan
fêst sitte. Ik wol graech de hear Miedema dat artikel
„Naar een bank voor de woningbouwcorporaties" oan-
bifeelje.
Ik wol net, dat wenningen yn de preemje-sektor net
boud wurde omt de Gemeente net diligint is yn dit stik
fan saken. Mar der kin perfoarst net sein wurde, dat
wy dêrtroch yn dizze sektor net oan bod komme. Mar
der moat eins al in oare wei socht wurde foar dizze
finansieringsproblemen.
It is spitich, dat Lekkumerend-oost noch net fan 'e
groun is, is der sein. Dat is yndied sa. It plan is, dat
mei de earste flat (75 wenningen) bigoun wurdt per
1 april as der oerienstimming is oer de priis. In moan-
ne letter komt de priis los foar nochris 100 wenningen.
Der soene earst 248 wenningen foar minsken op jier
ren boud wurde. Troch de skouwerij mei dy wei kinne
dat mar 148 wurde. Der kin nou wol sein wurde, dat
der net folie dien wurdt oan dit soarte wenningen. Mar
dy 248 bitsjutten op in totael fan 1000 wenningen yn
dat plan 25 pst. en wy hawwe yn de stêd 10 pst. mins
ken op jierren. Jo kinne wol bigripe, dat it my oan it
hert giet, dat der nou mar 148 fan dy wenningen kom-
me kinne. Mei dat soarte fan problemen hawwe wy to
meitsjen by it opsetten fan de planning. Dit punt is
ek bisprutsen mei de wenningbouforienings. Wy haw
we it lef hawn it ütstel to dwaen om in great part fan
dy 1000 wenningen oan to wizen as wenningen foar
minsken op jierren. Wy hawwe ek sein, dat, as yn de
sektor goedkeape beneden-wenningen in hüs frij komt,
dêr dan minsken op jierren komme to wenjen. Ek op
dizze wize wolle wy hwat dwaen foar dizze minsken.
En as ik dat dan sjoch, dan fyn ik, dat der hiel hwat
dien wurdt foar minsken op jierren, ek sjoen yn it
ramt fan de mooglikheden dy't wy hawwe. Wy soene
foar dy huzen foar minsken op jierren yn it tvvadde
kwartael de priis krije. Fan dy 248 wenningen soe it
greatste part yn heechbou torjochte komme. Dêr soo
gjin subsydzje foar komme, om't dy allinne jown wurdt
foar de earste fiif wenlagen. Nou sille de wenningen
dy't foar minsken op jierren boud wurde allegearre
flats mei to'n heechsten fiif wenlagen wurde. Dêrtroch
krije wy it folie subsydzje fan f 400,per jier. Dat
is dan yn elts gefal in foardiel. It doel hwer't wy nei
stribje stiet üs goed foar eagen, mar wy moatte op
in bipaeld momint wolris mei hwat minder genoegen
nimme. De Ried kin der fan oertsjüge wêze, dat wy
üs bést dogge sa gau mooglik mei de ütfiering fan
dit plan to bigjinnen.
Oer Aldlan-west hat de hear Miedema ek in fraech
stcld. Dat is ck sa'n probleem. Doe't wy dat plan üt
hannen jown hawwe, wie it yn earste ynstansje sa, dat
de minsken dy't hjir bouwe soene biswier hieno tsjin
heechbou. Hja woene leechbou hawwe. Doe hawwe wy
sein: Nou as jimme dat wolle, moatte jim sels mar in
plan meitsje, jimme moatte it plan dochs ek sels bitelje.
Doe woene hja bigjinne mei 550 wenningen. (Der soene
earst 1100 yn dat plan boud wurde.) Doe die al gau
bliken, dat hja dy 550 wenningen nea bouwe koene.
De grounkosten waerden fierstento heech. Doe is men
kaem mei in plan foar 700 wenningen, en letter ien
foar 840 en doe nochris mei ien foar 1000 wenningen
en sa't it der nou foarstiet, leau ik dat hja op 800
torjochte kaem binne. It wurde wenningen foar in
priis dy't past yn de Ljouwerter forhaldings. Mar foar
dat de bou los komtIk sit hjir earlik sein al twa
jier op to wachtsjen. Ik woe wol graech, dat it hwat
flugger gie. Mar is it nou in taek foar it Kolleezje om
der hurder oan to lüken? De Ried hat hjir sels ek by
ynskeakele west troch de Kommisje Romtlike Oarde-
ring. Jimme hawwe it folgje kind. Jimme witte hoe't
it probleem der hinne leit. Ik haw ek de hoop, dat der
nou einliks in bigjin makke wurde sil mei dy bou. Bi
nammen yn de sektor dy't hwat hjürder is as de
wenningwetsektor krije wy dan hwat mear romte. Der
moat hwat mear assortimint komme as oant nou ta
it gefal west hat.
Der is sein dat wy it tal wenningen foar minsken op
jierren forgreatsje moatte. Dat hawwe wy ek wol bi-
socht en wy bisykje it noch hyltiten. Yn it ramt fan
it plan dat üs foar eagen stiet, stiene op de planning
foar 1971 248 wenningen yn Lekkumerend-oost. Dat
binne nou dus 148 wurden. Fierder stiene dêr 106
wenningen op foar Werkmanslust en foar de N.C.H.B.
150. Dus fan de 1400 wenningen dy't wy fan plan wiene
to bouwen yn 1971, wiene der 504 foar minsken op
jierren. De opmerking, dat net genöch dien wurdt oan
de bou fan huzen foar minsken op jierren, is, tocht ik,
net op syn plak. Safolle hawwe wy noch nea tagelyk
boud yn Ljouwert. Nou kin men fine, dat der noch
mear komme moatte. Mar as wy dit klear hawwe, is
der, tocht ik, in fiks stik fan de efterstan ynroun. (De
heer Van Haaren: Wij willen graag, dat die huizen in
laagbouw gerealiseerd worden en niet alleen in hoog
bouw, zoals dat in Lekkumerend-oost gebeurt. Inder
daad staan we als Raad met de rug tegen de muur.
Want de plannen zijn van dien aard, dat je er toch
eigenlijk, als je je gezond verstand gebruikt, nee op
moet zeggen. Maar dat kun je niet doen, want als je
nee zegt, verlies je weer ik weet niet hoeveel wonin
gen. We zeggen dus echt met de rug tegen de muur
ja tegen dit soort hoogbouw die toch eigenlijk onge
wenst is voor deze categorie van de bevolking.) De
woorden van de heer Van Haaren zijn mij uit het hart
gegrepen. Ik zou ook graag in die andere richting
werkzaam willen zijn. Ik heb destijds met vertegen
woordigers van woningbouwverenigingen verschillende
laagbouwwoningcomplexen in de bejaardensector in de
provincie bekeken, o.a. in Joure. Ik heb toen gevraagd
of de woningbouwverenigingen er niet voor voelden
dit type woningen te bouwen ook al omdat wij ze
broodnodig hebben. Het was niet mogelijk om dit in
Lekkumerend-oost te realiseren. De tijd was te kort,
het plan was er niet geschikt voor. Als ze ergens
moeten komen dan zou het in Aldlan-oost moeten. Het
is ook de bedoeling als de woningbouwverenigingen
trachten dit te realiseren dat in te brengen in dit
plan. Maar ook de woningbouwverenigingen hebben
hier een stem in. Wij kunnen wel zeggen, dat wij die
richting uit willen, maar wanneer de woningbouwver
enigingen tenslotte toch tot de overtuiging komen dat
het anders moet, dan zullen we zien, dat het er ten
slotte toch niet van komt. Zoals b.v. in Aldlan-west
ten aanzien waarvan wij gepleit hebben om ook
eens met iets anders te komen dan met platte
daken en ook eens huizen met puntdaken te
bouwen. Als de mensen zien, dat het economi
scher is huizen met platte daken te bouwen
dan bouwen ze die. Dat is jammer, ik zou het ook
graag anders willen. Maar wij kunnen toch niet zeg
gen, dat het per se puntdaken moeten worden. Het
College zou graag wat meer assortiment in dit soort
woningen brengen. Het ligt bepaald niet aan ons. U
moet er toch beslist ook eens rekening mee houden,
dat de mensen die hier hun geld in steken ook een
vinger in de pap hebben. Van deze zijde wordt in de
zelfde richting gedacht als de heer Van Haaren doet.
De hear Miedema hat ek hwat sein fan de troch-
streamingsregeling. Yn de sirkulaire fan de Minister
stiet, dat de minsken, dy't in hüs krije, in stik tekenje
moatte. Op groun dêrfan hawwe Jo der dan letter
greep op. Dat punt is bisprutsen yn de Raad voor de
Volkshuisvesting. Mar dy ried fielde dêr net folie foar.
Hja fregen harren óf, oft hja it wier yn dizze rjoch
ting sykje moasten, wylst wy hjir yn Ljouwert al jier
ren foarüt binne op de wei dy't de Minister oanjowt.
Wy fiere al trije of fjouwer jier in trochstreamingsbi-
lied, dat sa goed foldocht, dat wy it oan üs eigen wen
ningen merke kinne. Yn de 3800 wenningwetwenningen
mei in hierpriis oant f 110,yn 'e moanne ta wen
nen per 1 juny 1967 900 en nou noch mar 200 gesinnen
mei in ynkommen boppe de wolstansgrins. Dy troch-
streaming rint knap. Wy hawwe in goed rjochte hüs-
fêstingsbilied hawn. Dy flats oan it Van Harinxma
kanael wiene sa mar fol en der hiene noch wol mear
leafhawwers foar west. En moatte wy, nou't dy troch-
streaming sa goed rint, de minsken dy't yn sa'n goed
keape wenning komme in forklearring tekenje litte,
dat hja üt dy wenning gean sille as hja oer in pear
jier mear fortsjinje as safolle? As de hear Miedema
it sa wol, dan moat hy der mar in ütstel fan meitsje.
(De hear Miedema: Ik wol it net, de Minister wol it.)
De Minister jowt üs yn oerweging in goed rjochte
trochstreamingsbilied to fieren. Mar dat dogge wy yn
Ljouwert al jierren. Der binne hiel hwat gemeenten fier
by üs to'n efter. Ik fiel der neat foar de minsken
in forklearring tekenje to litten. De wenningboufor
ienings fiele der ek neat foar. Wy halde dy saek goed
yn 'e gaten. Wy hawwe mear bilang by wenningen dy't
de minsken mei hegere ynkommens opfange kinne.
Sa leit it. Mar as it yn de takomst nedich wêze sil, kin
it altiten noch. De Raad voor de Volkshuisvesting is
it hielendal mei üs iens. It wurkjen mei dy forklear
ring soe ek in hiel geseur jaen mei de biwenners. Wy
soene hiel hwat oeralhelje.
Mevr. Brandenburg heb ik al beantwoord, wat haar
vraag over Lekkumerend betreft. Ik hoop, dat we daar
dit jaar flink wat kunnen doen. Ik weet van de prij
zen nog niets, dus zeker kan ik niets zeggen. Als de
prijzen tegenvallen, geeft dat weer vertraging. Maar
omdat we met een bouwstroom te maken hebben die
in Bilgaard al op gang gekomen is de aannemers
hebben hier hun hele capaciteit op ingesteld heb
ik de hoop, dat het wel zal lukken. Maar wij hebben
dat niet in de hand. Als alles meezit kunnen wij onze
plannen dit jaar in Lekkumerend-oost waar maken,
alleen zullen er geen 769 maar ongeveer 550 woningen
worden gebouwd. Dat staat i.v.m. de opschuiving van
die weg naar het noorden. Als we het oorspronkelijke
plan toch zouden willen doorvoeren, zouden we de wo
ningen in of achter de Bonke moeten bouwen. En dat
