Om nu even tot de zaak te komen we hebben nog
meer te doen ik dacht dat deze verkeerslichtenin
stallaties in verhouding verschrikkelijk duur zijn. Als
we er een heel simpele installatie neerzetten die om
de 50 of 60 seconden ik weet de tijden niet precies
vast omgaat, kost het geloof ik ik weet het niet
precies meer maar 20% van wat het nu kost. De
Wethouder weet het wel precies. Wij hadden er uit
voerige gegevens van in de Commissie Openbare Wer
ken. Gezien hetgeen ik zonet gezegd heb over de eco
nomie, die wij dacht ik veel te zwaar rekenen in deze
zaak, hel ik echt nog over tot de overtuiging: Laten
we maar heel domweg verkeerslichten neerzetten die
op vaste tijden wisselen. Wie er dan voor wil wachten,
doet dat maar. Dan gaat het leven net zo goed verder.
Er is nog iets. Als ik goed ben ingelicht dan is
dit soort verkeerslichten veel en veel kwetsbaarder dan
de domme, simpele dingen die een vaste afstelling heb
ben. Dat vind ik ook nog belangrijk. (De heer Ten Brug
(weth.): Dat hewwe je altyt!)
Mevr. lSrandenburg-Sjoerdsma: Nog even een paar
opmerkingen. In het rapport van het I.B.V. worden
drie categorieën genoemd. De eerste categorie betreft
het kruispunt Harlingersingel-Harlingerstraatweg en
het kruispunt Harlingersingel-Pier Panderstraat. De
tweede categorie betreft vijf kruispunten op de rond
weg en het kruispunt Schrans-Raadhuisstraat. In de
raadsbrief staat dat de volgorde alfabetisch is, dus we
hoeven, er niet over te praten wat als no. 1 of no. 2 aan
de orde komt. De derde categorie betreft 12 kruispun
ten. De verdeling in deze drie groepen is gebaseerd op
de gemiddelde wachttijden op de zijwegen en op de
kruispunten zelf, staat er in het rapport. Onze mening
is dat het ongevallencijfer per kruispunt een grotere
rol moet spelen bij de vaststelling van de urgentie. In
categorie 3 komt het kruispunt Gerbrandyweg-Damme-
laan-Goudenregenstraat voor, een voor fietsers en voet
gangers moeilijk te nemen hindernis; buiten de rond
weg ligt een groot woongebied dat via dit punt zijn
verbinding heeft met de binnenstad, n.l. Lekkumerend-
west, een gedeelte van Lekkumerend-oost en Bilgaard.
Wij zouden dit kruispunt graag verplaatst willen zien
naar de tweede categorie. In het rapport van de Dienst
Stadsontwikkeling wordt bij dit kruispunt opgemerkt
dat men eerst een voorlopige reconstructie zou willen.
Wanneer U ons toezegt dat voor iedere uitvoerings
fase de Raad de urgentie van de kruispunten weer mee
kan bepalen en daarin ook de kruispunten van de der
de categorie worden betrokken, dan gaan wij met dit
voorstel akkoord.
Tot slot wil ik van de gelegenheid gebruik maken
te vragen hoe ver het is met het kruispunt Verzets-
straat-Azaleastraat. Wij hebben hier laatst over ge
sproken en toen is op verzoek van de Raad besloten
tot overleg met de winkeliers die meenden dat zij van
een verkeerslichteninstallatie ter plaatse schade zou
den hebben. Ik zou graag van de Wethouder willen
weten hoe ver het daarmee is.
De heer Van Haaren: U begint in de raadsbrief te
zeggen dat door een aantal factoren het verkeer in
Leeuwarden voortdurend toeneemt; dat is een consta
tering. Dat zal zo door blijven gaan. Bij het verkeer
gaat het vooral om autoverkeer. Het autoverkeer
neemt de stad steeds verder in zijn wurgende greep
en m.i. moet er getracht worden daar belemmeringen
voor in te bouwen. Als je een belemmering in kunt
bouwen met verkeerslichten die 80% goedkoper zijn
zoals de heer Heidinga ons net vertelde dan
ben ik er in het bijzonder voorstander van om de
auto's te laten wachten en het goedkoper te doen.
U zegt dat er bijzondere aandacht geschonken is
aan de positie van de voetgangers en fietsers. Waaruit
blijkt dat? Ik moet U zeggen dat ik de stukken niet
helemaal uitvoerig heb kunnen bestuderen. (De heer
De Vries: Daar heb je het al.) Een raadslid kan
niet alles bijhouden als hij deel uitmaakt van zo'n klei
ne fractie als wij hebben. Ik zou graag willen weten
omdat ik hier weinig gegevens over vond waar
uit deze bijzondere aandacht zou bestaan.
De heer B. P. van der Veen: Als het mij niet meer
dan tien seconden per dag scheelt dan wil ik mij wel
bij de heer Heidinga aansluiten.
De heer Tiekstra (weth.)Ik zal het niet te lang
maken, want dan staat de heer Van der Veen te lang
voor het stoplicht. Tien seconden is wel verduveld wei
nig. (De Voorzitter: Die zijn nu al om.) Ik dacht
dat de conditie van de heer Van der Veen voor de
heer Heidinga wel wat mager is.
De beschouwing van de heer Heidinga betreft ver-
keersafhankelijke systemen of starre systemen. Ik be
gin met de vraag of nog ergens in Nederland vaste,
dus starre systemen worden gebruikt respectievelijk
worden geleverd. Ik dacht dat het ook wel erg duide
lijk is dat er in de hele ontwikkeling van de verkeers
regeling die heeft een aantal oogmerken waaronder
de verkeersveiligheid uiteraard een grote rol speelt
zoetjesaan apparaturen zijn ontstaan die de bedoeling
hebben om de bewegingen die zich op een kruispunt
voordoen allemaal op tijd hun plaats te geven. Dat be
tekent dat we bij een goed ingericht haaks kruispunt
te maken krijgen met een aantal verkeersbewegingen,
n.l. degenen die recht het kruispunt oversteken, dege
nen die zich linksaf opstellen en zich linksom op het
kruispunt gaan begeven en degenen dit zijn uiter
aard altijd de laatsten die de rechtsom gaande be
weging maken. Dit heeft betrekking op een aantal ver-
keerscategorieën, zowel op automobilisten daar is
de regeling inderdaad voor, mijnheer Van Haaren
als op fietsers daar is de regeling ook voor als
op voetgangers. Iedere beweging moet in het schema
zijn eigen plaats krijgen. Dat betekent eenvoudig dat
een star systeem niet meer geschikt is. Ik hoop dat
de heer Heidinga dit van mij wil aanvaarden.
Wij hebben met het raadsvoorstel niet meer beoogd
de Raad kan dit ook zien want het begrotingsgevolg
is nog niet geregeld dan dat de Raad in principe
een uitspraak zou doen over het regelen van deze kruis
punten en dat de Raad er zich van bewust zou zijn tot
weike kredieten dit aanleiding zou geven. De Raad
volstaat op het ogenblik met het uittrekken van een
krediet en regelt niet de begrotingsgevolgen. Ik zou
dus willen zeggen dat deze procedure mogelijk maakt
dat de Raad zich telkenmale, als via een begrotings
wijziging de begrotingsgevolgen geregeld worden, over
dat programma en de urgentievolgorde van dat pro
gramma kan uitspreken. Ik ben best bereid om de sug
gestie van mevr. Brandenburg te volgen, n.l. om het
kruispunt Goudenregenstraat-Gerbrandyweg nog in het
programma op te nemen en dan te zien op welke plaats
het precies zou moeten komen.
Mevr. Brandenburg heeft ook nog gevraagd naar de
juiste indicatie waarop de plaatsing van de verkeers
lichten zal moeten plaats vinden. Het is inderdaad
juist dat over het algemeen, wat betreft de belasting
van de kruispunten, de wachttijden in aanmerking wor
den genomen. Wachttijden op kruispunten hebben na
tuurlijk iets te maken met belasting van de kruispun
ten en belasting van de kruispunten heeft terdege iets
te maken met veiligheid op de kruispunten en dat
heeft, anders gezegd, te maken met gevarenfactoren.
Dit zal over het algemeen overeenstemmen met de on
gevallenfrequentie. Ik geef mevr. Brandenburg toe dat
het uitsluitend hanteren van de wachttijden niet vol
doende is en dat men daar stellig ook de ongevallen
frequentie bij heeft te betrekken.
Wat het kruispunt Verzetsstraat-Azaleastraat be
treft, dit is kortgeleden nog in de Verkeerscommissie
aan de orde geweest. Deze situatie is nog niet helemaal
uitgewerkt op grond van de veronderstelling dat het
met de beschikbare installatie mogelijk zou kunnen
zijn om toch nog op een redelijke wijze het kruispunt
Verzetsstraat-Azaleastraat te handhaven. Mevr. Bran
denburg weet dat wij daarmee toch terug moeten ko
men in de Commissie Openbare Werken. Een andere
zaak is dat die regeling vermoedelijk wel meer geld
kan komen te kosten. Ik zeg dit niet om de heer Hei
dinga bij voorbaat al de schrik op het lijf te jagen,
maar ik zeg het wel om te voorkomen dat de Raad bij
die gelegenheid tegen de Wethouder zal zeggen: Toen
tertijd was het zoveel goedkoper, waarom moet het nu
weer zoveel duurder? Dit is een geluid dat wel vaker
uit de Raad komt. Het is mij wel vertrouwd, maar dat
is een heel andere zaak. Het lijkt mij nuttig om dit
van te voren te zeggen.
Ik zou met de heer Heidinga de afspraak willen
maken dat wij dit krediet wel aanvaarden en dat wij
9
voorshands uitgaan van een verkeersafhankelijk sys
teem, tenzij mocht blijken dat het starre systeem in
derdaad in de verkeersstructuur van Leeuwarden bruik
baar zou zijn. Ik zeg het voorzichtig, omdat ik de
bruikbaarheid niet verwacht. (De heer Heidinga: Weet
U nog wat die starre systemen kosten?) Uit mijn blote
hoofd niet, maar het prijsverschil kan wel ongeveer
hetzelfde zijn dan wat U zei. Bij het starre systeem
hebben we een vaste automaat nodig en hebben we
niet het hele besturingsmechanisme nodig dat je bij
het andere systeem moet hebben. Eén ding is wel heel
erg duidelijk, n.l. dat starre kruispuntregelingen niet
te koppelen zijn met andere kruispunten. Een verkeers
afhankelijk systeem is ook centraal te regelen op zo
danige wijze dat de verkeersbeweging regelmatig op
een bepaald traject opgevangen kan worden, gevolgd
kan worden en weer doorgestuurd kan worden. Ook
dat punt speelt hierbij. Centraal geregelde verkeers
systemen worden in den lande heel veel gebruikt en
vooral in kleinere steden, zoals Amersfoort e.d.
De heer J. de Jong: Ik wil niet ingaan op de on
derdelen van dit geval. De heer Heidinga heeft er al
het een en ander van gezegd en het zou te veel in
finesses voeren op dit moment. Ik zou wel het volgende
aan de Wethouder willen vragen. Het is in de regel
niet de gewoonte dat wij in de Commissie Openbare
Werken de stukken vooraf krijgen. We krijgen de
agenda we hebben hier laatst ook al eens over
gesproken en de aard van dit werk brengt nu een
maal mee dat ter plaatse tekeningen enz. naar voren
worden gehaald en worden besproken. Ik zou het op
prijs stellen wanneer de Commissie Openbare Werken,
als dit weer aan de orde komt, ruim van te voren een
gespecificeerde begroting krijgt zowel van de civiel
technische als van de elektro-technische onderdelen
Dan kunnen wij dit eens rustig bekijken en worden wij
niet in een vergadering geconfronteerd met een aantal
cijfers en materialen die we op dat moment op geen
enkele wijze terecht kunnen brengen. Ik hoop dat hier
aan voldaan kan worden. Het is misschien een beetje
een afwijking van hetgeen wij normaal in de Commis
sie Openbare Werken gewend zijn, maar het zou toch
wel prettig zijn.
De Voorzitter: Ik stel wel voor dit punt in eerste
instantie in de Commissie Openbare Werken aan de
orde te stellen. Ik begrijp Uw verzoek, maar dat lijkt
mij beter. (De heer J. de Jong: Als dit eerst in de
Commissie Openbare Werken aan de orde moet wor
den gesteld, is het te laat.) (De heer Vellenga: Dat
hadden ze 3 jaar geleden al moeten vragen.)
De heer Heidinga: Misschien staat U mij toe dat
ik even inga op hetgeen de heer De Jong heeft ge
zegd. Ik ben het n.l. in dit speciale geval wel met hem
eens. In het algemeen ontmoet de werkwijze die in dQ
Commissie Openbare Werken wordt toegepast geen be
zwaren. In dit geval betreft het een aantal speciali
teiten. Als je daar plotseling voor komt te staan is
het inderdaad van belang dat je dat even eerder krijgt.
Zo bedoelt de heer De Jong het ook, dacht ik. (De
Voorzitter: Ik hoef hier niets meer over te zeggen,
mijnheer Heidinga, het lijkt me zinvol dat de Wet
houder hier straks nog even op ingaat.)
Ik weifel eigenlijk of ik een voorstel zal indienen om
starre installaties aan te schaffen, maar ik ben geen
elektro-technicus. (De heer B. P. van der Veen: Maar
wel star.) (Gelach) Ik ben eerlijk als ik zeg dat ik de
verantwoordelijkheid niet aan durf, omdat ik het niet
kan overzien. Toch sta ik zeer sceptisch tegenover
deze verkeerslichteninstallaties, maar ik dien het voor
stel niet in.
Na al deze besprekingen, vooral ook na hetgeen
mevr. Brandenburg gezegd heeft, komt er bij mij nog
veel meer een gevoel van onbehagen boven. De Raad
heeft zich n.l. al enige malen uitgesproken voor voet
gangers- en fietstunnels onder de hele rondweg door.
In de Raad is met meerderheid van stemmen aange
nomen dat dit onderzocht zou worden, maar het wordt
niet gedaan. Of U het -niet gedaan kunt krijgen van
de Dienst Openbare Werken of dat U het niet wilt, ik
weet het niet. In ieder geval, U doet het niet. U komt
gewoon met een voorstel om langs de hele rondweg
verkeerslichteninstallaties te maken en hetgeen door
de Raad is besloten legt U naast U neer. (De heer
VeLlenga: Hebt U die kwestie van de tunnels ook in
de Commissie Openbare Werken besproken met de
Wethouder, ter voorbereiding van onze discussie hier?)
We hebben er meerdere malen over gesproken in de
Commissie Openbare Werken. (De heer Vellenga: Ook
bij dit concrete voorstel?) Dat weet ik zo niet, dan
zou ik de notulen moeten nazien. (De heer Vellenga:
Dan weet ik het wel.) Misschien bent U helderziende.
Overigens heb ik, al zou ik dat niet in de Commissie
Openbare Werken gezegd hebben, nog de volle vrij
heid om het hier in de openbare raadsvergadering te
zeggen. Het is niet de eerste maal dat het gezegd
wordt; zowel door Uw fractie als door onze fractie
is het meerdere malen naar voren gebracht. (De heer
Vellenga: Dat ontken ik ook niet.) Dan zijn we het
daarover wel eens. Nog niet zo erg lang geleden
schreef de Leeuwarder Courant n.a.v. de ongelukken
op het Drachtsterplein: Wil de gemeente Leeuwarden
geen voetgangers- en fietstunnels? Als men het niet
wil, laat men het dan zeggen. (De heer Ten Brug
(weth.): Wie is eigenlijk de Gemeente?) De Raad
staat aan het hoofd van de Gemeente en die heeft
hierover een beslissing genomen. De Raad heeft ge
zegd: Er moet worden bekeken of er voetgangers- en
fietstunnels kunnen komen in de rondweg. Dat heeft
deze Raad besloten. Als U het niet gelooft, zal ik de
notulen wel opzoeken. (De heer Ten Brug (weth.): Dat
is niet de vraag. U zegt: men, de Gemeente wil niet,
maar de Raad is de Gemeente.) De Raad wil dus wel,
die heeft daartoe besloten. (De heer Ten Brug (weth.):
Dan moet je dat afdwingen.) Nou, daar ben ik mee
bezig. Ik stel het hier aan de orde, omdat er nu op
een ander voorstel dat ook al lang door B. en W.
gelanceerd is een groene golf rond de hele stad
maken wordt voortgeborduurd. Op het ogenblik
wordt er een beslissing van de Raad gevraagd over
dit voorstel. Als we dit beslissen, kunnen we niet
meer terug. Neem nu b.v. het kruispunt bij het Lek-
kumerend. Eén van de moeilijkheden is het fiets- en
voetgangersverkeer. Ik heb al vaker gezegd: Als
men het om wat voor reden dan ook niet wil, zeg het
dan duidelijk; dan weten we het.
De heer Vellenga: Ik kan mij voorstellen dat men
bij dit punt een aantal aspecten die hier veel mee te
maken hebben ter sprake brengt. Maar ik zou het op
prijs gesteld hebben daar sloeg mijn interruptie in
de richting van de heer Heidinga op dat dan in de
Commissie Openbare Werken die zaak eens grondig
was uitgepraat. Dan zou de Raad de raadsstukken
lezende, kennis hebben kunnen nemen van de opvat
tingen van de Commissie Openbare Werken, hetzij van
een meerderheid, hetzij van een minderheid, hetzij van
de commissie unaniem. Dat is nu niet het geval en
dat is mijn bezwaar tegen datgene wat de heer Heidin
ga nu zegt. Dat hij het hier brengt, akkoord, dat is
zijn volste recht. Alleen, het is zo'n belangrijke dis
cussie dat ik zeg: Als je daar nou zo in leeft en je
neemt het B. en W. zo kwalijk dat ze met die tunnels
maar aan donderen en aan rotzooien en toch met deze
verkeerslichteninstallatie-voorstellen komen, dan moet
je dat geprepareerd brengen. Dan had in de Commis
sie Openbare Werken die zaak grondig voorbereid
kunnen worden. Dat is mijn eerste opmerking.
De tweede is deze. De heer Ten Brug interrumpeert
en zegt: Wat wilt U nu? De Raad staat aan het hoofd
van de Gemeente, wilt U iets afdwingen De heer
Heidinga antwoordt: Daar ben ik nu mee bezig. Maar
er wordt niets afgedwongen. De heer Heidinga spuit
zijn gal en gaat weer zitten. Ik zou in zo'n geval zeg
gen: Er zijn een paar mogelijkheden. Ik dien een motie
in om alsnog naar die tunnels te kijken. Of ik zeg:
Voorlopig moet U dat voorstel maar terugnemen en
eens wat alternatieven versieren. Misschien zijn er
nog wel een aantal modaliteiten te vinden. Ik heb er
gewoon bezwaar tegen dat men a. ongeprepareerd dit
soort dingen in de gemeenteraadsvergadering klapt en
b. geweldige stukken vuurwerk afsteekt en dan weer
gaat zitten. Dat leidt tot niets. Daar koop ik niks voor.
Wat dat betreft ben ik teleurgesteld dat de heer Hei
dinga tot nu toe op dit punt niets heeft vertoond, want
hij had misschien op enige steun uit bepaalde hoeken
van de Raad kuknnen rekenen. (De heer Heidinga:
Altijd.) Juist.
