2
De heer Heidinga: Mijn fractie is het wel eens met
het voorstel dat u doet aangaande de beantwoording
van deze brief, maar vooral het laatste wat de woord
voerder van de P.v.d.A. zei lijkt ons zeer acceptabel.
Laten wy hierover schrijven aan de V.N.G. en laten
wij proberen dit in groot verband te beïnvloeden. Daar
zijn wij vlak voor.
De heer Eygelaar (weth.)N.a.v. hetgeen de heer
Pronk heeft gezegd dit is meteen een antwoord aan
het adres van de heer Heidinga meen ik te kun
nen opmerken dat ook het college van mening is dat
het misschien wel een zinvolle zaak zou kunnen zijn
om het geheel van deze ons opgelegde beschikking nog
eens in groter verband, dus in het kader van de V.N.G.
aan de orde te stellen en dan niet alleen expliciet wat
betreft deze heffing, maar meer in het algemeen. Zo
goed deze heffing ons opgelegd is, zouden er in de toe
komst in het verleden zal het ook wel gebeurd zijn
dergelijke dingen kunnen komen waar wij niet ge
lukkig mee zijn.
Ik ben het verder met de heer Pronk eens dat deze
zaak op dit moment nu eenmaal zo ligt; wij kunnen
ons er niet aan onttrekken. Het is een loze kreet te
zeggen: Laten de weigeraars het geld in een apart
potje stoppen. Wij moeten dat geld afdragen en dus
kunnen innen.
Ik kan de heren Pronk en Heidinga dus wel toezeg
gen dat wij dit in het kader van de V.N.G. opnieuw
aan de orde willen stellen.
Wat de opmerkingen van de heer De Greef betreft,
een en andermaal is in deze raad uitvoerig over deze
zaak gediscussieerd. Ik heb al gezegd dat dit een zaak
is die ons opgelegd is. Het is weinig zinvol om er op
dit moment weer over te beginnen of dat uit te stellen
tot de begrotingsbehandeling. Ik meen dat wij moeten
handelen zoals door b. en w. is voorgesteld.
Besloten wordt overeenkomstig het voorstel van
b. en w. met inachtneming van de toezegging van weth.
Eijgelaar dat het college de V.N.G. zal vragen dit
punt opnieuw aan de orde te stellen.
Sub F en G.
Besloten wordt overeenkomstig de voorstellen van
b. en w.
Sub H.
De hear Klomp: Op ien punt nei kin ik wol ak-
koart gean mei it antwurd fan b. en w. op it brief fan
de Ried fan de Fryske Biweging. En dat iene punt
giet oer de plaknammen fan üs doarpen. Dy soene fan-
seis bést allegearre allinne yn it frysk lcinne. Likegoed
as Goutum, Miedum, Lekkum en Swichum soene ek
Wurdum, Himpens en Wytgaerd mei har eigen fryske
namme oantsjut wurde kinne. Elkenien, oft it nou in
stedtsjer is of immen üt in oare provinsje, kin Wur
dum, Himpens en Wytgaerd ütsprekke en skriuwe.
Mei Snakkerbuorren leit it wol in uytsje oars. Dat
sil faeks wol twatalich bliuwe moatte, Snakkerbuorren
en Snakkerburen. It ynfieren fan de namme Wyt
gaerd as iennige offisiéle namme soe seis in greate
forbettering bitsjutte. De namme Wijtgaard slacht
nearne op. It it opmerklik dat yn de „Encyclopedie
van Friesland" de foarm Wijtgaard net iens foarkomt.
Yn dizze ensyklopedy stiet allinne Wytgaerd. It
„wyt" yn dizze namme haldt neffens piaknammekun-
digen forban mei de kleur wyt, dus it hollanske ,,wit".
De alalde foarm fan de namme is Wytgawerd. It yn
fieren fan de namme Wytgaerd soe dan ek histoarysk
bisjoen alhiel forantwurde wêzc. Nou sil ik net fuort-
daliks in foarstel dwaen om ek foar Wurdum, Him
pens en Wytgaerd ientalige nammen yn to fieren. It
liket my it béste ta dat bygelyks de Strjitnammekom-
misje dizze saek ris efkes bisjocht. Boppedat komt der
meikoarten grif in foroaring fan de fryske stavering
en dat kin dan fan ynfloed wêze(De hear Singel-
sma: Of net!) Ik sei ek: dat kin dan fan ynfloed
wêze op de stavering fan de plaknammen. Sa is it
goed nou, mynhear Singelsma? (De hear Singelsma:
Ja, dat is goed.) Moai. De hear Singelsma seit dat it
goed is. (De hear Ten Brug (weth.)As it net kin
sa't it moat, dan moat it mar sa't it kin.) Ik soe yn
elts gefal op dy nije stavering wachtsje wolle, mar
it like my dochs goed om by dit punt dizze saek ris
efkes oan to snijen.
De hear Singelsma: It brief fan de Ried fan de
Fryske Biweging hat lokkigernóch yn de measte ge
meenten net in hammerstik west, mar der is earnstich
oer praet en der binne ek foar it frysk wichtige bi
stuten naem. Ik tink bygelyks mar oan hwat him foar-
dien hat yn de ried fan Wünseradiel. Nou lizze de
forhaldingen yn dizze ried in lyts bytsje oars. De fier-
tael fan de measte minsken hjir is nederlansk, hoewol 't
alle leden it frysk passyf forstean kinne. Dat hja it
hjir net sprekke hat foar mannichien net iens in fraech
west. Frysk praet men net yn de riedseal, dat is net
de tael fan it „officium"(De hear Ten Brug
(weth.): Op groun hwerfan biweare jo dat?) Dat
is nou ienkear net deftich genöch. Dat is de praktyk
as ik even antwurdzje mei op de ynterrupsje fan
de wethalder - dy't ik hjir meimeitsje. Mar wachtsje
even mei jou oardiel oant ik ütpraet bin; dan sille
jo sizze: Dy man fait my net iens óf. (Laitsjen) (De
hear Ten Brug (weth.)Ik hoopje it.) Sünt 1500 hat
de adel en de geastlikheit him fan it frysk öfkeard
en dat hat it folk it fielen jown dat de fryske tael
allinnich geskikt en gaedlik wie foar de büthüsbank
en net foar de hegere dingen fan it libben. Mar tiden
hawwe tiden. Der is in oare wurdearring kommen
foar tal fan saken. It is net frjemd mear as men in
apel üt 'e skyl yt of dat men sprütkoal yt dy't jit nea
kunstdong preaun hat. It is ek net frjemd mear dat
men hjir waerm rint foar de aide binnenstêd en it is
al hielendal net frjemd mear dat wy hjir yn de ried
seal frysk prate, hwant frysk hat, as it der op oan-
komt, de aldste rjochten. Doe't it nederlansk noch yn
de ruften lei, hie it frysk de lange broek al oan; sa
is it ek nochris in kear. (Laitsjen) De wurden fan de
fraksjefoarsitter fan de P.v.d.A. rounen my as lij
wetter yn de earen doe't hy it yn syn ynauguraesje hie
oer it noed stean foar de aide kultuermonuminten,
„onze oude gebouwen", sei hy. Ik tocht: Ja, dat is
yndied in kearpunt. Mar de lang forwachte progres
sive trochbraek bleau üt hwant it aktyf brüken fan
it frysk hie ik fan him al forwachte. Hwant as it der
op oankomt is it alderaldste kultuermonumint de tael.
Minsken en harren tael binne jitte altiten bilangriker
as Side, deade gebouwen, al hoe bilangryk dy ek binne.
Nou binne der ek yn it frysk maksimalisten en
minimalisten. Wy hawwe hjir yn it brief fan de Ried
fan de Fryske Biweging düdlik to dwaen mei de mak
simalisten. Hja freegje konkreet oandacht foar in tal
punten dy't mei namme neamd wurde. Men soe der
oer stimme kinne, mar dan bin ik der wis fan dat se
öfstimd wurde soene, lykwols ik haid der ek net fan.
Ik freegje foar mysels it rjocht om dy tael to praten
dy't my it neist leit en dy tael is it frysk. Ik moat
der by sizze en ik sjoch even nei de wethalder
hwant dy wit mear fan myn forline it hat in lange
tiid duorre dat ik my dat biwust wurden bin. (De
hear Ten Brug (weth.): Dat tocht ik.) Dat is in
groeiproses, dat wol ik ynskikke en ik bin der bliid
om dat dy groei him foltrutsen hat. Der wurdt my
hjir yn de ried neat yn de wei lein; de foarsitter en
de wethalders, foar safier't hja it frysk machtich
binne, ander je my yn de eigen tael; hwat yn it frysk
sein wurdt, wurdt yn it frysk notulearre; amtners
krije in talage; yn Ljouwert binne seis fryske strjit-
nammen fêststeld binnen de stêd Ljouwert wylst der
min ofte mear in prinsipe-ütspraek wie dat dy nam
men allinne ornearre wiene foar de doarpen. Ljouwert
slacht wier gjin min figuer as wy nei oare, feodale,
gemeenten sjogge as Smellingerlandat wurd kin mis
kien net troch de bügel, mar dér wurdt de eigen tael
net iens notulearre. Mar ik bin ek fan miening dat
de nederlansktaligen yn dizze ried, om hwat foar reden
hja dan ek nederlansk prate of hwat der foar troch
giet, mar dat docht der ek neat ta rjocht hawwe
op harren tael. Dizze taelsituaesje is histoarysk groeid.
Ik sei al, foar Wünseradiel lizze de saken düdlik oars
en folie ienfaldiger. Yn dizze stêd moatte wy hwat
foarsichtiger operearje. It oplizzen fan in tael, sawol
fan de fryske as fan de oare kant, is in faeije saek.
Tael hat hwat to meitsjen mei de hoarizontale kom-
munikaesje mar ek mei de fertikale kommunikaesje.
Der is de tael fan it forstan, mar ek de tael fan it
3
gefoel. Bin ik dan tofreden mei dizze situaesje? Nou,
dat net. Ik hie graech dat men de fryske tael hwat
mear aktyf brükt, dat men net allinne fordraechsum
is. Ik stel op priis dat men dat is, ik stel ek op priis
dat men my yn it frysk andert en dat men fryske
brieven yn it frysk biandert. Ik soe lykwols graech
wolle dat de oerheit ek aktiver ek yn dizze seal
it frysk brükt, hwant Ljouwert bistiet troch Fryslan
en fan Fryslan. Ik bin dus net tofreden, mar wol
tankber foar de taelsituaesje en foar de fordraechsu-
mens dy't hjir ek fan de kant fan it „officium" foar
frysksprekkenden oer de halding is.
De hear Ten Hoeve: It forhael fan de hear Singel
sma fornuveret my net; hy moat dat as F.N.P.-er fan-
seis wol halde. Mar it is wol in frjemd forhael. Mei
great fortoan wurde der hwat biskuldigingen de seal
yn slingere en op it ein fan it forhael komt hy eins
op al dy dingen werom en ünderskriuwt hy wol hwat
it kolleezje seit oer hoe't de Ljouwerter situaesje wêze
moat. Mar ik nim it him kwea óf dat hy hjir, pratend
oer de minsken, oanwiist: Jimme dogge it forkeard,
mar net yngiet hy kin dat ek net dwaen op de
grounen hwerom minsken op in bipaeld stuit de tael
sprekke dy't hja sprekke.
Dan praet hy oer it frysk yn Ljouwert en dan mis
ik eins hwat yn syn forhael; ik mis dat eins ek yn
dit brief. Dit brief fornuveret my hielendal hwat. De
Ried fan de Fryske Biweging dy't, tocht ik, altyd
tige foar désintralisaesje is, skriuwt in tige sintra-
listysk redigearre brief, rjochte oan alle gemeentebi-
stjüren yn Fryslan; men giet net yn op de spesifike
problemen en de situaesje fan de aparte mienskippen,
né, alle gemeenten yn Fryslan krije sa'n seide brief.
En yn in oantal gefallen slacht dy nearne op. Ien ding
mis ik yn dit sintralistysk stelde brief. Hwer is hjir
frege nei it plak fan it ljouwerters? Jo prate hjir oer
it frysk dat yn Ljouwert sa'n goede ündergroun hat.
Foar de measte minsken yn dizze seal is miskien it
ljouwerters de memmetael en soene wy hwat dat
oangiet komme moatte mei in hiel oar forhael. In
wurklist yn it ljouwerters en in „buurman-voorzit
ter" en dat soart dinge mear. (Laitsjen) Ik wol hjir
fierder net op yngean. Mar it hiele forhael fan de hear
Singelsma komt by einbislüt del op it stünpunt fan
it kolleezje en hwat dat oangiet kinne wy inoar dêr,
tocht ik, wol wer yn fine. Myn fraksje is fan bi-
tinken dat yn de ljouwerter situaesje it frysk alle kan
sen en mooglikheden krijt.
De Foarsitter: Ik leau dat wy it oan dizze kant
fan de tafel maklik hawwe. Wy hawwe mei nocht
harke nei de petearen dy't de hearen Klomp, Singel
sma en Ten Hoeve hjir halden hawwe. It is yndied sa,
mynhear Singelsma, wy meije hjir bést frysk prate.
Eltsenien kin hwat dat oangiet dwaen hwat hy mient
dat it béste is. Ek yn dizze seal is it frysk perfoarst
net in tael allinne fan de bütküsbank; dy hat wier
wol in greatere bitsjutting. En dat is dan wol de
greate foroaring as wy it forgelykje mei it forline.
Ik leau net dat it folie sin hat dat ik yngean op de
petearen dy't halden binne. Nochris, wy hawwe der
mei nocht nei harke. Der binne gjin ütstellen dien om
üs ütstel to foroarjen. Ik mei dus oannimme dat de
hiele ried it mei üs iens is. (De hear De Vries (weth.):
Ik miende dat de hear Klomp in foarstel dien hie.)
(De hear Ten Brug (weth.): Nou brekt üs de klomp.)
De hear Klomp: Ik haw net in konkreet foarstel
dien. Ik haw dizze saek oansnijd mei de bidoeling om,
as de staveringsforoaring oan de kant is, ris mei in
foarstel to kommen. Dat hat de foarsitter goed bi
grepen.
De Foarsitter: Ja, dat hie ik goed bigrepen; der
wie gjin koartsluting tusken de hear Klomp en my.
Bisletten wurdt neffens it foarstel fan b. en w.
Punten 3, 4 en 5 (bijlagen nos. 292, 294 en 284).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van b. en w.
Punt 5a (bijlage no. 304).
De Voorzitter: Dit is een nagekomen punt dat niet
op de agenda staat. De raadsbrief is op uw tafel ge
legd. Wij zouden wel graag willen dat u hierover van
avond een beslissing neemt.
De heer J. de Jong: Onze fractie kan wel akkoord
gaan met dit voorstel. Er moet hiermee opgeschoten
worden. De raad heeft hierover al een paar keer het
een en ander gezegd. Wij zijn blij dat deze zaak nu
van de grond komt. Wy zouden echter wel graag wil
len dat de onderhandse aanbesteding in overleg ge
beurt met de Commissie Openbare Werken.
De heer Rijpma (weth.)Als de raad geen bezwaar
heeft tegen dit voorstel kan deze zaak morgen in de
Commissie Openbare Werken worden besproken; het
punt staat op de agenda van deze vergadering.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van b. en w.
Punten 6 t.e.rn. 9 (bijlagen nos. 295, 283, 280 en 293).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van b. en w.
Punt 10 (bijlage no. 287).
De heer Heidinga: Mijn fractie gaat natuurlijk van
harte akkoord met het voorstel om dit bedrag er voor
uit te trekken. Wij hebben daartoe destijds, als ik het
mij goed herinner, in de raad met algemene stemmen
besloten. Het enige dat mij eigenlijk een beetje ver
driet is dat het zo lang geduurd heeft voordat deze
zaak in de raad komt. Het zal zijn reden wel hebben,
hoor; er moeten zoveel dingen gebeuren.
Maar wat zien wij nu? De mensen die in die wijk
wonen hebben vorig jaar in het natte seizoen ver
schrikkelijk veel last gehad van het water. Nu is on
derhand de zomer ook al weer voorbij en de mensen
zitten weer tot kop en oren „yn't wetter". Nu kan de
drainage natuurlijk helemaal niet aangelegd worden
dat kan gewoon niet in die zandboel, dat is gladweg
onmogelijk. Dus zitten zij er nog een winter in. Dat
vind ik bijzonder jammer. Het is nu al weer zo, maar
dat had ons toch eigenlijk niet mogen overkomen. Wan
neer stelt u zich nu voor dat er met dit werk zal kun
nen worden begonnen? Moet er eerst nog weer een
goedkeuring van g.s. komen voor die f233.000,Wij
hebben er eigenlijk wel een dekking voor, dacht ik, in
het fonds ter dekking van de exploitatietekorten op
grondplannen. In ieder geval, wat ik wilde zeggen is
dit. Die mensen hebben daar op het ogenblik weer ver
schrikkelijk veel last van het water. Als er nu nog een
droge tijd zou komen dat wil nog wel eens een keer,
eind oktober of begin november of zo en het water
begint te zakken, laten wij dan in vredesnaam met
man en macht die drainage er in leggen.
De heer Geerts: Wij achten deze kwestie niet ge
makkelijk. De wateroverlast in Lekkumerend-oost is
op een aantal plaatsen duidelijk en ook voor de leek
goed zichtbaar. Anderzijds vragen wij ons af of de
ontwatering zich niet in de loop der jaren op natuur
lijke wijze zal herstellen. Onze fractie hikt tegen het
bedrag van bijna miljoen aan, het wordt in de grond
gestopt en er komt niets voor terug. Wij beseffen
echter ook dat wij de bewoners niet een aantal jaren
kunnen laten voortmodderen, dit laatste dan vaak let
terlijk. De kwestie lijkt ons te zijn ontstaan door het
feit dat te snel met bouwen begonnen is. Uit het rap
port van de Grontmij volgt wel dat zich op één meter
een storende laag bevindt; dit had bij een zorgvuldige
planning van de bouwerij mogelijk vermeden kunnen
worden. Het plan, door de Grontmij vastgesteld, lijkt
ons een duur plan. Het is echter moeilijk aan te geven
waar het eenvoudiger opgezet zou kunnen worden. In
dit verband wil ik u er op wijzen dat het misschien
aanbeveling verdient dat degene die de onderzoekingen
doet en de plannen maakt niet dezelfde is als degene
die de plannen uitvoert. Het gebrek aan deskundigen
op dit gebied speelt hier misschien een rol. Overigens
mis ik in deze raadsbrief het oordeel van de Dienst
Stadsontwikkeling over dit plan.
