4
beste prestaties kunnen komen als wij kans zien een
goed op elkaar afgestemd team te vormen.
Gaarne wil ik nog memoreren dat vooral de nieuwe
wethouder van financiën, samen met enkele hoofdamb
tenaren ter secretarie, een enorme hoeveelheid werk
heeft moeten verzetten om het beleidsplan tijdig klaar
te krijgen. In dat verband, maar ook meer in zijn alge
meenheid, wil ik van deze gelegenheid gebruik maken
alle ambtenaren van de secretarie en de diensten dank
te brengen voor de inzet waarmee zij hun taak in het
afgelopen jaar hebben vervuld. Dat geldt zeker ook
voor het onderwijzend personeel en voor de leden van
het Leeuwarder politiekorps.
Leden van de raad, gaarne wens ik u allen tenslotte
ook vanaf deze plaats een, zowel in persoonlijk als in
zakelijk opzicht, gezegend en voorspoedig 1975 toe.
De heer Heldinga: Mijnheer de voorzitter, u hebt
weer veel belangrijke zaken aangeroerd in uw nieuw
jaarsrede. Als u mij een korte reactie toestaat, wil ik
allereerst nog eens speciaal de aandacht vestigen op
hetgeen u gezegd hebt over de samenwerking in het
college en de samenwerking tussen het college en de
raad. U hebt gezegd dat in de 4 maanden die thans
voorbij zijn gegaan, gebleken is dat het college in
nieuwe samenstelling een goed team vormt en dat de
samenwerking heel goed is. De raad verheugt zich
daarover en zegt: houen zo. Toch komen er wel eens
zorgelijke gedachten op bij sommige raadsleden en ik
denk in het bijzonder bij raadsleden die al wat langer
meelopen. Daarbij gaat het om de hoeveelheid werk
die de burgemeester en de wethouders ieder voor zich
moeten verzetten. Hoe lang zult en kunt u dit vol
houden? Sommigen van ons hebben wel eens de in
druk dat wij roofbouw plegen op u en op uw krachten.
En dat kan en mag zeker niet de bedoeling zijn.
Het kan echter zijn dat de omstandigheden daar ge
woonweg toe dwingen. Daarom zeg ik nu namens de
raad tegen het college: Pas op, ga er niet onderdoor,
want daar is niets en niemand mee gediend. Wij zijn
het met u eens dat u niet goed en vruchtdragend kunt
werken zonder een goed samenspel met de gemeente
raad. In principe is de raad daartoe natuurlijk gaarne
bereid. En toch kunnen er zich gemakkelijk meer of
minder grote botsingen voordoen. Dat is in de afgelo
pen trjd zo geweest en dat zal ook wel zo blijven. Maar
als wij met elkaar van plan blijven het beste voor onze
gemeente te zoeken en als wij ons van onze beperkin
gen bewust blijven, dan dacht ik dat het echt wel los
zal lopen.
Wat uw beschouwing over de economische ontwik
keling en de werkgelegenheid betreft wil de raad graag
uw zorg delen. Ik wil ook uitdrukkelijk stellen dat het
de raad bijzonder verontrust en met zorg vervult dat de
werkloosheid zo toeneemt. Mocht u met voorstellen ko
men hieraan iets te doen, b.v. op het gebied van tijd-
vulling voor jeugdige werklozen door cursussen of an
dere activiteiten, dan zult u de raad zeker van harte
achter u vinden. Veel beter is natuurlijk u hebt dat
ook gesteld het met alle middelen bevorderen van
de werkgelegenheid en het creëren van passende nieu
we werkgelegerjieid.
Het is natuurlijk helemaal niet nodig en ook niet ge
wenst dat ik stil sta bij alle onderwerpen die u zo vak
kundig hebt belicht. Dat zal ik ook niet doen. Maar
één aspect wil ik toch even aanroeren en dat is dat
begrijpt u denk ik wel het feit dat de achteruitgang
in inwonertal een veel beter beeld geeft dan in vorige
jaren het geval is geweest. U legt hier zelf, mijnheer
de voorzitter, een verband met het bijzonder grote aan
tal gereed gekomen nieuwe woningen. Vanuit de raad
is gedurende tal van jaren ook op dat verband gewe
zen. Nu wel duidelijk wordt dat dit verband er werke
lijk is en grote invloed uitoefent, moeten wij, dachten
wij, de inperking van de woningbouw toch wel met
zeer veel voorzichtigheid hanteren. Hoe dit echter ook
moge zijn, het stemt de gemeenteraad tot blijdschap
dat de achteruitgang teruggebracht is; wij hopen dat
wij de weg in de goede richting die wij zijn ingeslagen
zullen kunnen blijven vinden.
U hebt terecht, mijnheer de voorzitter, enige opmer
kingen gemaakt over de samenwerking in de z.g. Re
gio Leeuwarden, enige aspecten daarvan belicht en ver
keerde opvattingen daarover even bestreden. Wij zijn
het met u eens dat er op dit gebied maar dat geldt
in feite voor alle werk waarmee wij ons bezig houden
slechts optimaal resultaat mag worden verwacht
als wij het verrichten met de wil tot samenwerking.
Dan is het niet nodig dat wij het altijd in alles met
elkaar eens zijn, beslist niet. Maar er moet wel de be
reidheid zijn om naar elkaar te luisteren en eikaars argu
menten te overwegen. Ik hoop dat wij in die geest ook
in het komende jaar met elkaar weer de schouders on
der het werk zullen zetten dat ons is opgedragen.
Wij wensen ook u, met uw gezin, een gezegend 1975
toe.
De Voorzitter: Ik stel voor dat wij nu overgaan tot
de behandeling van de agenda.
Punt 1.
De notulen worden ongewijzigd vastgesteld.
Punt 2.
De heer P.P. de Jong (secr.)Er is bericht bin
nen gekomen dat de heer Bouma verhinderd is deze
vergadering bij te wonen.
Rondgezonden mededelingen.
S»b A t.e.m. I.
De berichten, het besluit, de mededelingen en de
rapporten worden voor kennisgeving aangenomen.
Sub J.
De verzoeken worden in handen van b. en w. ge
steld om preadvies.
Sub K.
De hear Jansma: Yn it ramt fan de bigreating hie
ik in skriftlike fraech klear lizzen oer deselde ma-
tearje as dy't nou troch de „Algemene Nederlandse
Invaliden Bond" oansnijd wurdt, mar ik haw nou de
gelegenheit om dér op yn to gean.
Yn it brief fan de A.N.I.B. wurde eins fjouwer din
gen konkreet oan üs frege. It andert dat it kolleezje
jaen wol liket my hwat to koart om 'e hoeke. It mei
b|ikend wêze dat de gehandikaptenorganisaesjês en
ynstellingen dy't mei gehandikaptensoarch to meitsjen
hawwe de léste tiid mear op 'e trom slagge en oan
de belle Iüke as it winliken nedich wêze moast. In oan-
tal sosiale wetten biede de mooglikheit om immen in
rolstoel to jaen, mei de bidoeling dat de persoan yn
kwestje him forpleatse kin. Mar dêrmei binne wy net
klear. Ofroune hjerst is ünder forantwurdlikheit fan
de Provinsiale Gehandikapten Kommisje, ünder foar-
sitterskip fan deputearre Van Krevelen, hjir yn de
stêd in film draeid wurden hwer't de problematyk fan
de rolstoelgebrüker yn it maetskiplik forkear frij düd-
lik yn yllustrearre wurdt. Dyselde film is op 24 de-
simber fan it krekt ofroune jier de jouns troch de
N.C.R.V. ek sjen litten wurden foar de televyzje. Mis
kien hawwe guon fan üs dizze film wol sjoen. Men
sjocht yn dy film dat it biskikken oer in rolstoel noch
net sizze wol dat men oeral komme kin. Hege stoepen,
draeidoarren en drompels bygelyks bihinderje in rol
stoelgebrüker om op dy plakken to kommen dêr't hy
wêze moat as dêr't hy graech wêze wol. Ik fyn dat
de rolstoelgebrükers der rjocht op hawwe om tagong
to krijen ta dy plakken dy't foar it publyk normaliter
tagonklik binne. Dat kin net fan hjoed op moarn, it
moat wol de kommende jierren, it moat yn elts gefal
hwer't noch boud wurde moat. De ried sil dizze moog-
likheden skeppe moatte.
It kolleezje seit nou dat by it bioardieljen fan de
dêrfoar yn oanmerking kommende bouoanfragen seker
oandacht bistege wurde sil oan it aspekt fan de ta-
gonklikheit en oanpassing. Hwat forstiet it kolleezje
hjir ünder „de dêrfoar yn oanmerking kommende bou
oanfragen"? Mei oare wurden: Hokker oanfragen
komme dêrfoar yn oanmerking neffens it kolleezje?
Allinnich de gemeentlike gebouwen as dy fan de oer-
heit yn it algemien, as ek de bouoanfragen fan parti-
kulieren, ynstellingen foar safier't dy harren gebou
tagonklik stelle foar it publyk? Ik tink bygelyks oan
restaurants, banken, winkels, toansealen ensfh. Myn
twadde fraech is: Hwerom binne der troch de ge
meente noch gjin algemiene foarskriften op dit punt
üntwikkele? Sjocht men de needsaek der miskien noch
net fan yn? Yn dit ramt wol ik noch wol efkes sizze
dat it oanbringen fan oanpassingen foar de gehandi
kapten by nijbou praktysk neat djürder is by it bou
wen as hwannear't op de tradisionele manier boud
wurdt.
De wurkgroep „Huisvesting gehandicapten", sa't dy
sahwat in jier lyn gearstald is op inisiatyf fan b. en w.
en dy't ütgiet fan de gemeentlike Ried foar de Folks-
hüsfêsting, hat in oantal taken. Ien fan dy taken is
der nei to stribjen dat, en ik sitearje üt in brief fan
dizze wurkgroep: „bouwkundige belemmeringen die
het de gehandicapten onmogelijk maken om deel te
nemen aan het maatschappelijk verkeer worden voor
komen of verwijderd". Ik haw foar mysels even in
streek set ünder „aan het maatschappelijk verkeer".
Dat giet dus folie fierder as de hüsfêsting en de ta-
gonklikheit ta wenhüzen. Yn forban dêrmei myn
tredde fraech. Hat dizze wurkgroep by de ütfiering
fan syn taek al oandacht skonken oan it hjir bidoelde
foarkommen en forwiderjen fan boukundige bilemme-
ringen? En oer hokker middels biskikt dy wurkgroep?
Koartom, hwat is der oant nou ta fan dat diel fan de
taek fan de kommisje op 'e hispel kommen?
Yn de kommisje sitte twa fortsjintwurdigers fan de
pleatslike wenningeigners, ien gemeente-amtner en
ien fortsjintwurdiger fan de Stichting Revalidaesje
Fryslan. Ik leau dat, wol de taek fan de kommisje
goed ütfierd wurde, der ek in boukundige yn moat
dy't forstan hat fan de mooglikheden fan oanpassingen
oan foar it publyk tagonklike gebouwen. Is it kol
leezje dat mei my iens Dat wie dus myn fjirde fraech.
Op groun fan itjinge ik üt namme fan üs fraksje
hjir nei foaren brocht haw, leau ik, dat it andert op
it brief fan de A.N.I.B. ütfoeriger wêze moat en dat
der better üt blike moat hwat wy as gemeente oant
nou ta dien hawwe en hwat wy fan nou öf fan doel
binne to dwaen.
Hoewol't it brief fan de A.N.I.B. it G.S.D.-gebou dat
nou nij boud wurdt net neamt, wurdt it yn it konsept-
andert wol oanhelle. Dat jowt my de frijheit der op
yn to gean. Dei- wurdt steld dat der foarsjenningen
foar ynvalide bisikers troffen wurde, resp. troffen bin
ne. Ik wie nijsgjirrich en haw fan 'e middei ris poals-
hichte nommen. Oan de han fan de tekeningen en
ütliz dêr haw ik it folgjende konstatearre. De tagong
nei de foardoar liket goed to kommen. De foardoar
seis is troch in rolstoelgebrüker net iepen to krijen.
De dêropfolgjende greate binnendoar likemin. Myn
fyfte fraech is: Hwerom gjin automatyske doarren lyk
as by it G.G.D.-gebou, hoewol't de oplossing dêr ek
net idéael is? (De heer Van der Wal: Daar is geen
dekking voor.) Gjin dekking? It kostet neat mear, as
it mar fuortdaliks bart. De tagong ta twa sprekkea-
mers is goed. (De hear Miedema: Moatte jo dan
earst troch de doarrén.) Dat is wol de bidoeling. Der
binne dus yndied twa sprekkeamers dy't oan de easken
foldogge; dat fyn ik ek wol genóch. De liften binne
ek greaternöch, dus dat is ek gjin probleem. Mar hwat
üntbrekt is in oanpast toilet sawol foar eventuele bi
sikers as foar eventuele takomstige personielsleden. De
öfmjittingen fan de toiletten binne 110 by 120 sm, 90
by 110 sm en 90 by 130 sm, wylst de minimale mjitten
wêze moatte 190 by 190 sm; it idéale is 250 by 250 sm.
Ik siz dit mar even foar de wissichheit. Dan komt
dus myn seisde fraech: Hwerom gjin oanpast toilet?
Blykber is der gjin gebrük makke wurden fan it
boekje „Geboden toegang" hwer't hiel düdlik yn om-
skreaun wurdt oan hokker easken eins foldien wurde
moat.
Hjir woe ik it earst mar by litte.
De heer Rijpma (weth.)De heer Jansma heeft
een serie vragen op ons afgevuurd. Ik zal proberen op
een aantal daarvan zo goed mogelijk te antwoorden.
In de eerste plaats is het zo dat in de Bouwverorde
ning, zoals die door de raad vorig jaar is gewijzigd en
die uiteraard aan de raadsleden ter lezing is aangebo
den, een tweetal artikelen voorkomen die op de pro
blematiek van de gehandicapten van toepassing zijn.
De raad heeft die twee artikelen zonder commentaar
geaccepteerd. Ik neem dus aan dat ook de heer Jansma
5
van mening is dat die beide artikelen voldoen aan de
eisen die hij daaraan nu meent te moeten stellen. Al
lereerst is dat artikel 80. Daar staat in dat m.b.t. ho
tels, kantoorgebouwen en soortgelijke instellingen eisen
kunnen worden gesteld t.a.v. badruimten en toiletten
ten behoeve van het gebruik door invaliden. Deze wij
ziging is dus m.i.v. 1 januari j.l. van kracht geworden.
In het contact dat ik daarover met de directeur van
Bouw- en Woningtoezicht heb gehad is mij ook duide
lijk geworden dat, wanneer het gaat om nieuwbouw
en verbouw van gebouwen waarin invaliden kunnen
worden verwacht, in de goedgekeurde bouwaanvragen
opmerkingen zullen worden gemaakt over de wense
lijkheid om in die gebouwen de nodige voorzieningen
aan te brengen. Ik moet er wel bij zeggen dat de
V.N.G. met opzet het woord „kunnen" heeft gebruikt
omdat zij het op dit moment nog niet juist vond om
hier een verplicht „moeten" te stellen. Dat heeft ook
in de toelichting op de wijziging van de Bouwverorde
ning gestaan. In artikel 258a wordt gezegd dat de
eisen kunnen worden gesteld t.a.v. de toegang van het
gebouw, de aanwezigheid van leuningen en de afme
tingen van de inrichting van een telefooncel in gebou
wen, niet voor bewoning bestemd, die dienen of mede
dienen ter vervulling van maatschappelijke plichten.
Dat heeft dus niet betrekking op een hotel, maar
dat zou wel kunnen gelden voor het toekomstige ge
bouw van de Openbare Bibliotheek. Als ik dat gebouw
maar even als voorbeeld neemt, dan meen ik dat er
nog wel een aantal problemen tot een oplossing ge
bracht zullen moeten worden om dit gebouw, dat voor
zien is van een hoge stoep, op de juiste wijze toeganke
lijk te maken. (De heer Ten Brug (weth.)Aan de
achterkant is geen stoep.) De heer Ten Brug spreekt
het verlossende woord. Het betreffende artikel zou ook
van toepassing kunnen zijn en wat de gemeente
betreft zal het ook zeker van toepassing zijn op
het nieuw te bouwen gebouw voor de Burgerlijke Stand
zoals dat in het beleidsvoornemen van het college is
aangekondigd. Het zou ook van toepassing kunnen zijn
op de Harmonie. Ik kan op dit moment niet zeggen
of het in de Harmonie op de goede manier gebeurt,
maar als er vanaf dit moment bouwaanvragen komen
dan zal de directeur van Bouw- en Woningtoezicht er
op toezien dat er opmerkingen worden gemaakt die de
bouwers attent maken op de wenselijkheid, op de meer
dan wenselijkheid van het aanbrengen van dergelijke
voorzieningen. Ik neem aan dat, voor zover het door
de gemeente te stichten gebouwen zullen zijn, u er
mee op toe zult zien dat wij ons daar ook aan houden.
De Raad voor de Volkshuisvesting heeft inderdaad
een commissie ingesteld die zich met dit probleem be
zig houdt. Die commissie bestaat voor zover ik weet
nog steeds. Deze commissie heeft zich in de eerste
plaats bezig gehouden met het bekijken van de moge
lijkheden voor aangepaste bouw in nieuwe objecten die
er zijn. Er zijn dus een aantal woningen in de nieuw-
bouwobjecten geschikt voor het bewonen door invali
den. Verder is het zo dat één van de woningbouwcor
poraties zich bezig houdt met een veel omvangrijker
project, waarbij niet alleen plaats is voor invaliden,
maar waarbij ook de buurhuizen de geschiktheid be
zitten zwaar gehandicapte personen als visite te ont
vangen. De commissie zal ongetwijfeld op de ingesla
gen weg voortgaan.
Er zijn nog meer voorzieningen getroffen. In de
Verkeerscommissie is pas een verzoek behandeld om
het parkeren in de stad minder moeilijk te maken voor
invaliden; ten behoeve van de invaliden zal in verschil
lende straten een uitzondering gemaakt worden op het
voor andere burgers geldende verbod om te parkeren.
Bovendien zijn er nog meer parkeerregels in overwe
ging. De gemeente beweegt zich dus niet op één vlak,
maar ook op allerlei vlakken die buiten het bouwkun
dige terrein liggen.
De heer Jansma is gekomen met een aantal proble
men die zich voordoen in het G.S.D.-gebouw. Ik ben
niet in de gelegenheid geweest mij wat dat betreft te
oriënteren. Aan de andere kant is het zo dat, als er
een aantal bouwkundige dingen niet kloppen, er mis
schien nog iets aan te doen is; als dat niet het geval
is dan zullen wij bij toekomstige bouw beter op onze
tellen moeten passen dan kennelijk bij dit gebouw ge
beurd is. Ik moet er ook bij zeggen dat dit gebouw tot
