12
dat jildt net allinne foar de boeren, dat jildt ek foar
in protte froede lju efter de griene tafels. It is in
kollektyf minderweardichheitskompleks. It hat bllken
dien dat it I.B.V. in jier as 4 lyn noehal hwat stoar-
men trochmakke hat en dat de aide en erfaren kearn,
de mear ideéel ynstelde lju, der mei rüzje ütroun is
en foar himsels bigoun is en dêrby in protte opdraeht-
jowers, to sizzen de gemeenten, meinaem hat. It is my
bikend dat it I.B.V. in ünderdiel is fan it tige greate
kommersieel ynstelde yngenieursburo Grabowsky en
Poort en ek dat de iepenkommen plakken ynnommen
waerden fan lju dy't krekt fan skoalle öf wiene of
yn elts gefal folie minder erfaring hiene. Ik miende
soks üt de rapportaezje ek al murken to hawwen. En
dat hat my yndachtich makke dat hjir hwat fout siet.
Dat hat my de eagen iepen makke en ik haw my yn
forbining steld mei eardere wurknimmers fan dat buro.
Ik freegje my öf, wist it kolleezje fan dizze dingen?
As dizze fraech mei ja biandere wurde moat, hwerom
is üs dat dan net meidield om de wearde fan it wurk
to hifkjen. Ik freegje my óf: Of binne dit sokke
frjemdelingen yn Jeruzalem dat soks net iens bikend
is op it stêdhüs? Ja, sokke dingen oertink ik faek
as ik yn de nacht foar de reade stopljochten wachtsje
op in Drachtsterplein (Greate hilariteit) dêr't (dan
gjin kyp, lit stean in auto to sjen is. Us adviseurs
sille wol sizze dat de „input" yn it rekkenmodel fan
it Drachtsterplein to ienfaldich wie en ik nim dat
fuortdaliks oan. Mar salang as Oene en Pytsje üt Wer-
gea noch net witte hoe let hja takomme jier op Twadde
Pinksterdei mei de auto nei harren bern yn Bilgaerd
sille, salang sille de gegevens en de „input" wol ün-
foldwaende bliuwe. Ik wol hjir mar mei sizze dat al
dy rekkenmodellen groatfol twifels sitte en dat wy
üs as ried dér net troch oerdonderje litte moatte.
Ik sjoch it sa dat üs adviseurs en de amtners yn
Den Haech dy't üs bilêstingjild omsette moatte yn
subsydzjes de sifers fan it rekkenmodel nedich hawwe
om de knelpunten fan it forkear yn de stêd to finen
dy't wy as brükers fan de stêd wol witte. Dat der
knelpunten binne dat witte wy allegearre. As wy neat
dogge dan komme dy der mear omt ek yn in stabile
stêd as Ljouwert it tal auto's jit tanimme sil. Mar
litte wy dat ek net oerdriuwe. Dat it forkear op it
hichtepunt fan de spitsüre ris fêst sit dat moat in ge-
woan forskynsel wêze. Boppedat sille nou op de kan-
toaren de glydzjende wurktiden der ynkomme en de
minsken sille seis de tiid wol witte to finen dat hja
it minste lést hawwe fan it forkear. It spitsforkear
sil him yn de takomst dus folie mear fordiele. Mar
sjoch, wy hoege it ek net op it rammeljen fan de pels
oankomme to litten. Oer de nije greate wegen om
Ljouwert is nou al fierhinne bisletten, it büteneasttan-
gint, de wei oer de Himrik foar it forkear eastlik om 'e
stêd hinne, en fierder de nije oansluting by Marsum
dy't it nei Goutum rinnende forkear opfangc sil. Ik
bin net sa'n greate foarstanner fan dy wei süd fan
it kanael, mar dat is fers twa. En dêrby moatte wy
bitinke en nou kom ik spesiael efkes op de aide
Grinzerstrjitwei en ik nim oan dat dat de wethalder
bikend is dat de wei nei Drachten mooglik al moai
gau fordübele wurdt de autosnelwei en dat de
aide strjitwei nei Grins troch Hurdegaryp en Noard-
burgum net forfongen wurdt en mear it karakter krijt
fan in lokale stêdsdyk, mei stopljochten by Swarte-
weisein en Noardburgum. (De heer Heidinga: Quatre-
bras.) Dêr binne se al, mar jo komme der miskien
net alle dagen lans. It paed nei Grins rint yn de ta
komst oer Drachten en it forkear üt it westen wei
sil op de wei nei Drachten brocht wurde moatte. In
wei oer Snakkerbuorren hat totael gjin sin mear. De
niis neamde wegen, dat is to sizzen de wei oer de
Himrik en de wei lans it kanael nei Marsum, üntlés-
tigje de rounwei, krekt sa docht de Eastergowei dat
mei it forkear yn 'e Skrans. Dizze nije wegen foroarje
it forkearsbyld yn de stêd gans en mear as in model
yn foarsjen kin.
Mar hwat bart der fierder mei de stêd seis It
struktuerplan fan Ljouwert is opset foar in stêd fan
90.000 ynwenners; dat stiet yn de taljochting. Mar
der wurdt net neigien hwer't dizze minsken wenje
moatte. Wol wurdt der oannaem dat Camminghabuor-
ren dan folboud is en sa'n 15.000 ta 20.000 minsken
herberget. Mar dêrfoar hawwe de ütwreidingen fan
Aldlan en Westein harren bislach al krigen mei sa'n
10.000 minsken. Mei de 85.000 minsken fan hjoed mak-
ket dat in totael fan 116.000. Nou wit ik wol dat der
minsken üt de binnenstêd geane nei nije wiken en dat
de flats fan Bilgaerd leech rinne. Mar as de fügels dêr
üt harren betonnen kouwen fleane dan kinne wy dy
delhelje en komt der romte foar bettere wenten. Oan
it forskynsel fan it ütwreidzjen fan it oerflak fan in
stêd by inselde ynwennertal troch it lytser wurden
fan de hüshaldingen is fierhinne in ein kaem en dêr-
om binne der twa dingen dy't yn it rapport oernaem
binne, ntl. in stêd fan 90.000 ynwenners en Cammingha-
buorren en de oare bistimmingsplannen folboud, mei-
inoar yn striid. Yn elts gefal sil it jit lang duorje en
moat de fordieling fan de minsken oer de stêd earst
mear ündersocht wurde foardat wy plannen ütwurkje
foar wegen en foar de üntsluting fan stêdswiken dy't
der mooglik net iens komme. Wy hawwe gjin forlet
fan noch mear monuminten as in Grienewei en in
dimpt Fliet, monuminten fan koartsichtichheit. Dêr-
nêst mei de ried him der wol ris oer ütsprekke foar
hoefolle minsken wy dizze stêd eins ynrjochtsje wolle.
Nou heart 90.000 al gans réalistysker as 116.000 mins
ken, mar wy kinne net foar it feit wei dat wy noch
hyltiten efterüt buorkje.
De basis fan it hiele struktuerwegenplan is de east-
westforbining troch de stêd hinne. Wylst it rapport
it spoar al as in barrière neamt is it to gek dizzje
brede wei dêrnêst lizze to wollen. De groungedachte
om dizze wei oan to lizzen is de fata morgana fan
kantoarflats oan de hiele südkant fan de spoarline nei
Grins. Al earder hawwe wy dizze loftspegeling sjoen
op Aldeglijen, mar nou sjogge wy dy oan de südkant
fan de stêd forskinen. Wy hawwe nou aenst it terrein
fan de Lijempf. Dat is foarearst genöch. Men hellet
hjir alles tagelyk oeral en men slacht der yn om as
malle Jan yn 'e hinnen. Foardat dy east-westforbining
der is moat der wer gans sloopt wurde en dan wurdt
it fia in sloopwei ta in slüpwei. Yn sté fan it meitsjen
fan sa'n wei moat bygelyks bisocht wurde de büten-
minsken dy't op de kantoaren fan de Tesselschade-
strjitte wurkje bütenom de stêd üt to lieden. Mar it is
frjemd en men kin it eltse dei wer observearje, de
minsken skarrelje eltse dei troch de stêd hinne yn
plak dat hja de rounwei brüke. Ik haw dêr in pear
dagen by stien to sjen. Op 't lést wie ik al hwat
fortocht, men sei: Dêr stiet dy kearel al wer. Hja
seagen my seker foar in gluerder oan of sa hwat. It
feit dat men nou sa'n paed kiest dat jowt twa dingen
oan; earstens, men sjocht net tsjin it forkear yn 'e
stêd op, dêr is blykber noch romte, en twad, de roun
wei jowt net genöch mooglikheden om der op to kom
men en de forkearseilannen fan Frijheitsplein en Euro
paplein roppe wjeraksel op. Dat léste nou is ienfal
dich to forbetterjen, yn elts gefal gans ienfaldiger as
it iepen brekken fan in nij paed dwers troch de stêd
hinne. Der is op de rounwei romte foar it oanbringen
fan forbetteringen, folie mear bygelyks as op de Tes-
selschadestrjitte dy't nota bene op de struktuerskets
as in tsjokkere wei oanjown is as de rounwei; dat is
gewoan optysk bidroch. De rounwei stiet op de struk
tuerskets as in tinne line, ek al omt de ried ütsprutsen
hat dat dy wei mar twa rydstroken hawwe moat. Mar
wy hoege üs seis net foar de gek to halden, it is yn
wêzen in trijebaensdyk. Wy kinne eltse dei sjen dat
de brutalen de sutelwegen brüke as ynhelwegen en
dat eins dy sutelwegen net mear bianderje oan it doel
hwer't se foar opset binne. Wy moatte mooglikheden
skeppe om op dy rounwei to kommen.
Ik gean der fan üt en dêr wol ik aenst ek mei
einigje dat it büteneasttangint der komt en ek dat
der in forbining komme moat mei it yndustryterrein,
büten de stêd om en foar in part oer it yndustryter
rein, mar ik forsmyt folslein de dyk om de noard omt
dy net nedich is, omt de fuortsette Grinzerstrjitwei in
hiel oare funksje krijt. Dêrom siz ik, ik haw folslein
gjin forlet fan rekkenmodellen, ik haw mar ien ant-
wurd: Forjit dit hiele plan sa gau mooglik.
De heer Rijpina (weth.): Het is niet zo'n eenvou
dige taak om in antwoord op alle opmerkingen vanuit
allerlei gezichtshoeken een zinnig betoog te houden;
ik zal mijn best doen.
Ik zou in de eerste plaats willen zeggen dat wij met
dit verkeersplan zijn gekomen omdat wij zo snel mo
gelijk uitvoering wilden geven aan een verzoek dat
door de raad aan het college is gedaan. Dat betekent
dat het een onmogelijke zaak geweest zou zijn om
eerst een procedure op gang te brengen zoals door de
heer Van der Wal is betoogd. Ik zeg niet dat dat een
onzinnige weg geweest zou zijn, ik zeg alleen dat het
een zeer veeleisende manier van werken geweest zou
zijn. Het zou betekenen dat wij maanden bezig zouden
zijn met het opzetten van de modellen en de uitgangs
punten die hij zegt dat er nodig zijn. Nu betwijfel ik
of het in dit stadium inderdaad nodig is om zo'n uitge
breid model als aanloop te gebruiken voor een verkeers-
structuur. (De heer Van der Wal: Ik heb niet ge
sproken over een model, ik heb gevraagd om een struc
tuurplan waarin de wezenlijke hoofdfuncties als uit
gangspunt genomen zijn en waaraan de afgeleide
functie, het verkeer, daarna aangepast zal moeten
worden.) Wij hebben een structuurplan voor de hele
gemeente waarin meer staat dan alleen een wegen
structuur. In dat structuurplan wordt ook duidelijk in
gegaan op andere functies dan alleen wegen en ik
geloof zelfs dat u, als u het structuurplan goed door
neemt, ontdekt dat de afgeleide functie, de wegen, het
laatst komt het gaat in de eerste plaats om de ver
deling van wonen, werken enz. Op basis van de ge
gevens die wij hebben, waaraan wij sinds 1968 gewerkt
hebben(De heer Van der Wal: Toen werd het
wegenstructuurplan aanvaard.) en op basis van de
gegevens van het binnenstadsmodel zijn wij op zoek
gegaan naar een afgeleid model waarin de functie van
de wegen voor onze stad staat aangegeven. Wij heb
ben aangegeven dat in het plan de harde beslissingen
over de binnenstad vergaand verwerkt zijn. Dat be
tekent dat, wanneer de binnenstad in toenemende mate
alleen dat verkeer te verwerken krijgt dat inderdaad
voor de binnenstad bestemd is, onlosmakelijk daaraan
vastzit dat het verkeer zich meer naar de buitenkant
van de stad gaat begeven. Op dat gegeven, en ik dacht
dat dat een hard gegeven is, is het model uitgezet, het
verkeer gaat van binnen naar buiten. Dat betekent
dat je in het model de mogelijkheden moet aangeven
om het verkeer, dat uit de binnenstad verdreven wordt
en dat de rondweg niet overmatig mag belasten, als
het nodig is op te vangen op alternatieve routes die
dan uiteraard verder van het stadscentrum af liggen
dan de wegen die wij tot dusver hebben. Dat betekent
dat het niet bij voorbaat vaststaat dat de wegen die
naar de buitenkant gebracht worden aangelegd moe
ten worden. In het voorstel over het rekenmodel is dat
ook duidelijk aangegeven; het noordtangent, het zuid
tangent en een combinatie van beide zijn in het re
kenmodel aangegeven met de capaciteit nul, hetgeen
betekent dat ze er in die veronderstelling gewoon niet
zijn. Uit die gegevens zullen wij een aanwijzing krijgen
over het verkeer dat zich over de rondweg en over de
andere wegen zal voortbewegen. Het noordtangent is
dus bij voorbaat niet zeker, het zuidtangent evenmin.
Uit de resultaten van het rekenmodel zal moeten blij
ken of ze nodig zijn. Ik dacht dat dit wel duidelijk
maakt het staat ook in de raadsbrief en in de bij
behorende stukken dat de discussie over deze wegen
pas in volle hevigheid zal ontbranden wanneer uit het
rekenwerk blijkt dat er meer verkeer is dan de rond
weg kan verstouwen bij de aanname dat de rondweg
niet overbelast mag zijn. Pas op dat moment bepaalt
de raad of hij een bepaalde belasting van het rondweg
systeem aanvaardbaar vindt of niet. Dat betekent ook
dat men op dat moment een wat reëler inzicht heeft
in de belasting die de mensen die aan de rondweg wo
nen te verduren krijgen en datgene wat aan nadelen
veroorzaakt wordt door het eventueel construeren van
nieuwe wegen.
Ik zal proberen om na deze inleidende opmerkingen
het betoog van de heer Geerts systematisch te volgen.
Hij heeft in de eerste plaats gezegd dat de kop boven
de raadsbrief teveel de indruk wekt dat er meer be
slist zal worden dan in werkelijkheid het geval is. Ik
zou willen zeggen dat hij daar gedeeltelijk wel gelijk
in heeft. Als er het woord voorbereiding bij had ge
staan dan was het opschrift in hoge mate in overeen
stemming geweest met de inhoud van de raadsbrief en
dan was er ook niets conflicterends geweest met het
voorstel dat uiteindelijk gedaan wordt, n.l. om een re
kenmodel naar voren te schuiven. Als hij aanvaardt
dat het de bedoeling is geweest om hier „voorbereiding
voor de toekomstige wegenstructuur" te zetten dan
dacht ik dat wij in dat opzicht niet op een verschillende
weg zaten.
Hij lieeft verder gesteld dat aan dit rekenmodel voor
de raad geen consequenties vastzitten. Tot op zekere
hoogte kan ik dat accepteren. Het is een model dat
een zekere achtergrond heeft. Als de raad zou beslis
sen, zoals sommige sprekers ook duidelijk gesteld heb
ben, dat hij dit model niet wil dan zou het zinloos zijn
dit door te rekenen. Maar aan de andere kant is het
zo dat, als de meerderheid van de raad zou zeggen
dat dit toch een uitgangspunt is voor een berekening,
er voldoende variatiemogelijkheden in zitten. Als men
vindt dat in het rekenmodel allerlei waardevolle ge
dachten zitten dan zou het zinloos zijn om te zeggen:
Desondanks willen wij het niet. U hebt de vrijheid om
op een gegeven moment het hele model te verwerpen,
maar het is natuurlijk de bedoeling om zinvol bezig te
zijn en uit het betoog van de heer Geerts is m.i. ook
gebleken dat hij onze uitgangspunten aanvaard. Wij
hopen dat wij zullen kunnen voldoen aan het snelle
tempo waar hij om vraagt; ik geloof dat het voor
Leeuwarden van belang is om niet te lang in onzeker
heid te verkeren. Het rekenmodel moet zo snel moge
lijk tot nadere voorstellen aan de raad leiden om ook
de rem op sommige zaken die op een gegeven moment
door dit model wat dubieus worden, ik denk b.v. aan
het plan Kal verdijk je, zo gauw mogelijk weg te halen.
Of het model moet zodanig worden aangepast dat de
ontwikkeling van dat gedeelte van Leeuwarden niet
langer opgehouden wordt dan strikt noodzakelijk is.
De heer Geerts heeft daarna gevraagd naar het aan
brengen van een aantal alternatieven. De door hem
genoemde alternatieven zijn geen van alle onuitvoer
baar. Hij heeft t.a.v. het noordtangent gevraagd het
alternatief van de weg om Lekkum in te brengen en
hij wil behalve het zuidtangent ook de weg naar Werp-
sterhoek inbrengen in het rekenmodel. Beide alterna
tieven zijn mogelijkheden waarvan het wat twijfelach
tig is of zij een grote invloed hebben op wat wij eigen
lijk willen weten. Het is aan enige twijfel onderhevig
of een weg om Lekkum op het rekenmodel een zoveel
andere invloed heeft als een weg binnen de ruimte
tussen Lekkum en Snakkerburen. Als beide gegevens
tegelijk verwerkt zouden kunnen worden dan zou het
mogelijk een beperkte aanwijzing geven van hetgeen
er op dat moment zou gaan gebeuren. Ik moet er
alleen wel bij zeggen dat het rekenmodel dat wij
nu aan u voorstellen het maximum is dat uit het
krediet dat nog beschikbaar is gehaald kan worden.
Dat betekent dat er nagegaan moet worden welke
consequenties het invoeren van alternatieven heeft
voor het rekenen en het trekken van conclusies uit
het rekenen; het gaat natuurlijk niet alleen om het re
kenen, maar vooral om de conclusies die daaruit ge
trokken moeten worden. Natuurlijk kunnen wij op dit
moment niet een exact cijfer geven wat de financiële
consequenties betreft, maar achter mij is wel gefluis
terd dat voor elk alternatief dat wezenlijk een nieuwe
doorrekening nodig maakt het is niet gezegd dat
ieder alternatief dat u aangedragen heeft bij voorbaat
dat opnieuw doorrekenen nodig maakt, maar er zijn
dingen die een opnieuw doorrekenen noodzakelijk ma
ken een bedrag nodig is in de orde van grootte van
f 25.000,tot f 40.000,Dat zijn wat andere cijfers
dan de heer Van der Wal genoemd heeft, maar hier
zit het andere werk uiteraard ook bij in. (De heer
Van de-r Wal: Dat cijfer van f 100.000,heb ik van
u gehoord in de_Commissie Ruimtelijke Ordening; ik
heb toen nog gezegd dat dat een behoorlijk forse boete
is op elke beleidsverandering.) (De Voorzitter: Laten
wij hier niet over twisten. De wethouder heeft een
indicatie gegeven waar de raad rekening mee moet
houden.) (De heer Van der Wal: Dat is vlot ver
diend.) Wij willen op korte termijn wel nagaan wat
de financiële consequenties zijn van elk door u ge
wenst alternatief. Wij zullen die consequenties dan
aan u voorleggen en op dat moment zou u de defini
tieve beslissing kunnen nemen over het al dan niet
laten invoeren van de alternatieven. (De Voorzitter:
Misschien kunt u eerst even zeggen welke alternatie-
