2
De heer Ten Hoeve: Er is een Arabisch spreekwoord dat luidt: "Spijkers zijn er om geslagen te worden
hamers zijn er om ze te slaan." Dit spreekwoord gaat in onze tijd en in onze maatschappij nog steeds op.
Zowel mondiaal, nationaal als lokaal zijn er tallozen die in de hoek zitten waar de slagen vallen. Aan
hen gaan verworvenheden waarvan anderen in ruime mate gebruik maken voorbij. De P.v.d.A. staat op
het standpunt dat deze ongelijkheid teruggedrongen moet worden en dat wezenlijke hervormingen in on
ze maatschappijstructuur doorgevoerd moeten worden. Om hiertoe te komen zal er op landelijk terrein
nog veel moeten gebeuren. Maar ook op lokaal, gemeentelijk terrein liggen hier vele taken. Als voor
beelden noem ik de grote ongelijkheid in woon-, werk- en leefomstandigheden in onze stad en de wel-
zijnstekorten in de oude buurten. Het voeren van een gemeentelijk beleid met als één van de doelstel
lingen het terugdringen van de net genoemde ongelijkheid vraagt voor alles solidariteit met de kansar
men, de nederklitsers, de maatschappelijk zwakken in onze maatschappij. Het stemt mijn fractie tot te
vredenheid dat wij veel van wat ons voor ogen staat terug hebben gevonden in het beleidsplan 1976-
1980. Met name wil ik hier noemen de extra gelden die voor de stadsvernieuwing beschikbaar komen.
Wij zijn er ook verheugd over dat wij voor 1976 weer sinds jaren een sluitende begroting hebben. Om
dit te bereiken is er veel werk verricht, is er veel gewikt en gewogen en moesten moeilijke beslissingen
genomen worden. Het college verdient voor al dat werk onze dank. Dank komt ook zeker toe aan het
ambtenarencorps dat dikwijls onder hoogspanning heeft moeten werken. Wel wil ik nog opmerken dat
het weer hebben van een sluitende begroting niet mag leiden tot een status quo, tot een zekere tevre
denheid en zelfgenoegzaamheid. Wij moeten steeds weer attent zijn op nieuwe ontwikkelingen en voor
problemen die opduiken adequate oplossingen zoeken.
Een probleem dat door de gemeente moeilijk op te lossen is maar dat ons niettemin met grote zorg
vervult is de werkloosheid. Hoe deprimerend werkt het wanneer een groot aantal van onze jongeren na
een opleiding van jaren geen werk kan vinden of wanneer ouderen hun werk verliezen en worden inge
schreven bij de arbeidsreserve. Van het college verwachten wij dat al het mogelijke gedaan wordt om
het aantal arbeidsplaatsen in Leeuwarden op peil te houden. Naast de werkloosheid veroorzaakt door de
conjunctuur hebben wij echter in het Noorden ook nog te maken met werkloosheid die veroorzaakt wordt
door de onevenwichtige economische structuur, door de ongelijke spreiding van werk en soorten werk
over het land. Eén van de mogelijkheden om hier iets aan te doen is het spreiden van rijksdiensten. Wij
staan op het standpunt dat de gedane toezeggingen op dit terrein gehonoreerd moeten worden. Van het
college verwachten wij dat er alles aan gedaan wordt om dit te bereiken. Ook de toegezegde groei van
de Giro mag niet stagneren.
Het is een verheugend verschijnsel dat na jaren van teruggang het bevolkingsaantal van Leeuwarden
weer is gestegen boven de 85.000. Voor het vervullen van de centrumfunctie in Friesland in sociaal-
cultureel, medisch-hygiënisch en economisch opzicht is een zekere groei voorwaarde.
De Wet reorganisatie binnenlands bestuur heeft dit jaar ook in onze gemeente heel wat onrust te
weeg gebracht. Naast spreiding van kennis, macht en inkomen is mijn fractie ook voor spreiding van
het bestuur. Bestuurlijke taken moeten zo dicht als mogelijk en wenselijk is bij de bevolking uitgeoe
fend worden. Decentralisatie van rijkstaken moet voorop staan. Het brengen van gemeentetaken naar de
provincie moet zeer kritisch bekeken worden. In dit verband zou ik willen weten of de V.N.G. ook komt
met een invulling van taken die in ieder geval bij de gemeenten moeten blijven.
Op regionaal terrein zijn er ook ontwikkelingen. Het is verheugend dat Franeker en Idaarderadeel
van plan zijn zich bij de Regio Leeuwarden aan te sluiten. Wel moet er met zorg voor gewaakt worden
dat de samenwerking in regionaal verband zich beperkt tot die terreinen waar gemeenschappelijke ta
ken en belangen liggen en altijd zal terugkoppeling van de besluiten naar de eigen gemeenteraad moe
ten plaats vinden. In verband met de regionalisering wil ik nog opmerken dat wij met belangstelling
kennis zullen nemen van de plannen om te komen tot een districtsgezondheidsdienst. Ook op het terrein
van de welzijnszorg is verdergaande samenwerking tussen gemeenten en particulier initiatief toe te
juichen.
Op het gemeentelijke terrein functioneren een groot aantal raden en commissies. Het instellen van
raden en commissies is één van de middelen om burgers bij het bestuur te betrekken. Eén van de voor
waarden voor deze participatie is wel dat de samenstelling van deze groepen een afspiegeling van de
bevolking is. Bij voordrachten tot benoeming moet hiervan uitdrukkelijk uitgegaan worden. De functio
nele raden werken nu ruim 5 jaar. Een aantal positieve ervaringen is te signaleren, maar ook kunnen
hier en daar vraagtekens geplaatst worden. Mijn fractie vindt evaluatie van en herbezinning op het
werk van de raden noodzakelijk. Op het ogenblik wordt er gewerkt aan een fractienota over deze mate
rie. Uiteraard rekenen wij voor het verkrijgen van de noodzakelijke inlichtingen op de medewerking van
het college. Ook op andere wijze dan door raden en commissies kan de bevolking bij het bestuur worden
betrokken. Om de mensen de gelegenheid te geven zich uit te spreken over voor de stedelijke gemeen
schap belangrijke zaken zullen hearings, discussies en peilingen moeten worden georganiseerd op een
zodanig tijdstip dat de tot uiting gebrachte voorkeuren kunnen meewegen bij de te nemen beslissingen.
Het opbouwwerk kan en moet een belangrijke rol vervullen in het betrekken van de maatschappelijk
zwakkeren bij deze inspraak. Bij inspraak en openbaarheid zijn vooral de persoonlijke instelling en de
innerlijke bereidheid van de bestuurders tot openheid van het grootste belang. Van belang is ook dat de
mensen zaken die te maken hebben met de eigen woon- en leefsituatie zoveel mogelijk rechtstreeks
kunnen beTnvloeden en dat ze op dit terrein een stuk vrijheid hebben. Hierbij moet wel opgemerkt wor
den dat de vrijheid van het individu de vrijheid van de ander niet mag aantasten. Dit speelt op vele
terreinen, dikwijls op het gebied van de ruimtelijke ordening, maar b.v. ook op het punt van de door
bars e.d. veroorzaakte geluidsoverlast. Wij vinden het niet acceptabel dat de politie hier weinig of
niets aan doet. Bestaande wetten en verordeningen moeten worden toegepast om regelend op te treden.
In dit verband moet mij van het hart dat vertegenwoordigers van Axies die betrokken zijn bij het cen
trum Hippopotamus (er zit er ook een in deze zaal) wel oog en vooral oor hebben voor de hinder van de
vliegbasis maar niet voor de overlast die mensen in de buurt van de Schoolstraat wordt aangedaan. Bij
inspraak hoort informatie. Nog steeds missen wij een goed opgezet informatiecentrum. Ik wil de hoop
uitspreken dat bij de aanstaande verbouwing van een aantal panden aan het Raadhuisplein een derge
lijk informatiecentrum zal worden ingericht.
Van de kant van mijn fractie zal dit jaar geen financiële beschouwing worden gehouden. Bij de vori
ge begrotingsbehandeling die nog niet zo ver achter ons ligt zijn met name de financiën onder de loep
genomen. Ik zal mij nu verstouten een aantal opmerkingen van financiële aard te maken. Hoewel de
V.V.D. bij monde van de heer Wiegel vindt dat het bankroet van het huidige kabinet aanstaande is kan
wel gesteld worden dat de financiële positie van tal van gemeenten onder dit zelfde kabinet duidelijk is
verbeterd. Het aantal gemeentebegrotingen met een negatief saldo verminderde in de periode 1974-1975
van 35% tot 24%. Voor 1976 kan overeenkomstig de binnen dit kabinet gemaakte meerjarenafspraken
boven de trendmatige reële verhoging van de algemene uitkering van 4% een reële verhoging van de
uitkering van het Gemeentefonds in het vooruitzicht worden gesteld van in totaal 70 miljoen. Hiervan
heeft 34 miljoen betrekking op de algemene uitkering en 36 miljoen op de structurele verbetering van
de doeluitkering lager onderwijs. Deze verhogingen komen naast de in 1975 ter bevordering van de
werkgelegenheid aan de algemene uitkering toegevoegde extra accressen van in totaal 235 miljoen die
in 1976 en volgende jaren doorwerken. Tot de nieuwe herverdelingsmaatregelen, ten dele met terugwer
kende kracht, die in voorbereiding zijn bij dit kabinet behoren o.a. verfijningen voor aan te wijzen
groeikernen. Leeuwarden is niet zo'n groeikern. Worden er pogingen aangewend om onze gemeente net
als Groningen en Zwolle aangewezen te krijgen? Er zullen in de toekomst nog een aantal knelpunten op
het terrein van de verdeling der gemeentefinanciën worden opgeruimd. De Raad voor de Gemeentefinan-
ciën heeft hieromtrent aan de minister al een uitvoerig advies uitgebracht. Het is nu nog niet de tijd om
al uitvoerig bij het advies van deze raad stil te staan. Ik wil alleen volstaan met een algemene opmer
king. De raad constateert terecht dat het rijk steeds meer een directe invloed krijgt op het bestedings
patroon van de gemeenten, omdat de gemeenten te zeer afhankelijk worden van specifieke uitkeringen
en helaas maar al te snel geneigd zijn te zwichten voor de daaraan van rijkswege verbonden voorwaar
den. Dit nog afgezien van het feit dat een gedeelte van de algemene uitkering en daarmede een deel
voor "eigen beleid" nog gebruikt moet worden voor het aanvullen van doeluitkeringen. De Raad voor de
Gemeentefinanciën onderstreept dan ook de noodzaak voor de gemeenten om over een eigen belasting
gebied te kunnen beschikken, als vormende, tesamen met de algemene uitkering, het instrument bij uit
stek ter begeleiding en ondersteuning van het eigen financiële beleid. In dit verband wordt dan ook ge
pleit voor afschaffing of aanzienlijk optrekken van de limieten die nu voor de heffing van de onroerend
goedbelasting worden aangelegd. Al met al zijn dit zaken die ons wel met de neus op de feiten drukken;
de marge waarbinnen een gemeente financieel kan opereren is n.l. bijzonder klein. Uit de meerjarenra
ming zien wij dit ook zonneklaar met betrekking tot het laten uitvoeren van grote kapitaalwerken. Al
leen bij 95% A.C.W.-subsidie zijn de opgenomen projecten haalbaar. Tenslotte zou ik het financiële
gedeelte van mijn algemene beschouwing willen besluiten met het volgende. Mijn fractie heeft al een
aantal jaren gepleit voor een betere presentatie van de gemeentebegroting, een presentatie in die zin
dat in kort bestek de algemene financiële lijn wordt weergegeven. Want laten wij eerlijk wezen, de
cijferbrij die ons elk jaar weer wordt voorgeschoteld krijgt niet de aandacht die er aan besteed moet
worden. Fractiegenoot Knol heeft nu een poging gewaagd de begroting 1976 zodanig te comprimeren
dat de oorspronkelijke rijstebrij van cijfers danig is gedecimeerd, uiteraard wel met dezelfde uitkomst,
n.l. een overschot van 75.000, Hij zal dit produkt van huisvlijt straks aan het college aanbieden.
In het juni/julinummer van de Friesland Post schreef Piter Terpstra: "In Leeuwarden wordt meer naar
status gestreefd dan naar het behoud van karakteristieke stadsgezichten; wat er door dempingen, doorbra
ken en afbraak de laatste tientallen jaren in Leeuwarden verloren is gegaan is schrikbarend en niets wijst
er op dat men de intentie heeftdit te voorkomen.Wat het eerste gedeelte van deze uitspraak betreft moet ik
