ook al in de informatieve raadsvergadering de misvatting bestond dat wij alleen werken aan een lijnen
net voor het particuliere autoverkeer. Dat is niet het geval, aan alle onderdelen wordt gewerkt, maar
dit is één van de facetten waar een heleboel moeilijke punten uit te voorschijn kunnen komen. Der
halve dachten wij dat het een heel zinvolle zaak was dat u eerst aangeeft in welke richting u het au-
tolijnennet wilt laten ontwikkelen. Ik dacht dat wij alleen maar dankbaar konden zijn dat de raad op
verschillende punten duidelijke uitspraken doet, welke die uitspraken ook mogen zijn. Uit het reken
model volgt dat, wanneer aan het autoverkeer geen belemmeringen worden opgelegd, dan via de re
kenmethode van de kortste route een zeer groot deel van het autoverkeer"zich zal richten tot het weg-
tracé dat mogelijk is ten noorden van de spoorlijn Groningen-Leeuwarden en verder. Dat is een gevolg
van het feit dat in het rekenmodel aan die weg geen andere belemmeringen opgelegd zijn dan de
weerstanden die door de veronderstelde kruispunten worden veroorzaakt. In het computermodel is er
doodgewoon van uitgegaan dat gekeken moet worden wat er gaat gebeuren wanneer de auto op deze
lijn vrij spel heeft. De consequentie van dat vrije spel van de auto hebben wij - de heer Schaafsma
kan dat een psychologische fout noemen, maar ik dacht dat het een eerlijk spel was geweest - nog
eens vertaald door te laten zien welke hoeveelheid ruimte dan nodig zou zijn om aan die auto dat
vrije spel te laten. Dan kom je tot oplossingen die de heer Van der Wal als bizar en onaanvaardbaar
typeert en met die typering zijn wij het van harte eens want - en dat moet u toch wel duidelijk zijn
geworden - ook het college gaat er bij de beoordeling van de rekenresultaten niet van uit dat die
auto in dat centrum van Leeuwarden vrij spel moet hebben. Het voorstel van het college is om voors
hands uit te gaan van de bestaande wegtracé's en een beperkte doorgang te creëren in het gebied dat
ligt tussen de Willem Lodewijkstraat en de Lange Marktstraat. Het college stelt u bepaald niet voor om
daar maar de ruimte die er is op te souperen ten behoeve van de auto die zich door dat centrum wil
wringen zonder daar te moeten zijn. Aan de andere kant moet u zich wel realiseren dat het grootste
gedeelte van het verkeer dat Leeuwarden nadert en dat Leeuwarden binnen gaat verkeer is dat in
Leeuwarden moet zijn. Dat verkeer reist niet door van Buitenpost naar Franeker, er is maar een heel
klein gedeelte van het verkeer dat dat doet. Het meeste verkeer dat van de randgebieden komt moet
op de een of andere plaats in Leeuwarden zijn. Als wij dus met zijn allen zouden besluiten dat het
verkeer wel de Willem Lodewi jkstraat in mag komen en zich wel mag gaan begeven naar de plek die
door hem in het hart van de stad gezocht wordt, maar dat het in principe niet door mag rijden naar
een bestemming die even verder ligt, b.v. niet mag rijden van de Condens naar de Frieslandhal of
naar één van de kantoorgebouwen aan de Tesselschadestraat - want dan moet het verkeer het kwets
bare gebied van het Stationskwartier passeren -, dan zal dat verkeer zich af gaan wikkelen langs een
andere route; als u zegt: Als iemand oostelijk van het Stationskwartier moet zijn dan mag hij vanuit
het oosten de stad binnenkomen en als iemand op de Lange Marktstraat moet zijn mag hij vanuit het
westen de stad binnenkomen, maar als hij vanuit het westen komt mag hij zich niet door de stad be
geven naar de Condens, dan zal hij, als u daar een zekere belemmering in legt, een andere route
zoeken want dat soort verkeer is er nu eenmaal. Ik heb begrepen dat de meerderheid van de raad aan
die mogelijkheid van belemmering ook gestalte wil geven door te zeggen: Wij willen niet uitsluitend
de rondweg belasten, maar wij willen als de rondweg te zwaar belast wordt de gelegenheid geven nog
verder uit te wijken, wij willen dan het verkeer de gelegenheid geven een weg te kiezen via het oost
tangent, via het zuidtangent en - althans sommigen willen dat - ook in de toekomst, misschien in
de verre toekomst, via het noordtangent. Ter vervolmaking van het beeld is er ook een weg getekend
aan de westzijde van de stad; daar is minder ruimte aanwezig om het onbeperkt te doen, daar moest
gekozen worden voor een tracé dat al aangelegd is en dat beperkte afmetingen heeft binnen in het
industriegebied. Dat zal een vervolmaking zijn van de mogelijkheid om het verkeer dat zich over
Leeuwarden moet verdelen de gelegenheid te geven dat aan de buitenkant te doen. U kunt vrijelijk
besl issen. Als de basisweg van bescheiden afmetingen zal zijn dan zal het externe verkeer zich via
een andere weg af moeten wikkelen en als u de gelegenheid daarvoor geeft op de buitentangenten
dan is er een kans dat de rondweg niet overbelast wordt, maar het is natuurlijk wel zo dat degene die
zich niet door het centrum van de stad van de ene plek naar de andere plek kan begeven in de eerste
plaats de rondweg tegenkomt; als die hem echter teveel belemmeringen oplegt - dat zou kunnen ge
beuren doordat er in de toekomst nogal wat stoplichten enz. zijn die de verbinding moet bevorderen
tussen de verschillende woonwijken - zou het kunnen kiezen voor een nog meer naar buiten liggende
mogelijkheid omdat dat dan op dat moment voor hem de snelste route is.
Misschien mag ik nu nog een paar opmerkingen maken over het cijfermateriaal. Dat is door in
ieder geval één van de sprekers zwaar aangevochten. Ik zal een paar getallen noemen. Er is berekend
dat er in totaal - ik zal het niet per wijk doen - een verplaatsing zal zijn uit bestaande woonwijken
van 1 971/1 972 van zo'n 24.000 personen; 1.000 meer of minder is nauwelijks interessant. Als wij doen
wat inmiddels in raadsbesluiten als richting is vastgesteld - het Westeinde af bouwen, Aldlan-oost af
21
bouwen, Aldlan-wesr af bouwen, Camminghaburen aanleggen, enige uitbreiding in Lekkum, Goutum
afbouwen, enige uitbreiding in Wirdum, enige uitbreiding in Wijtgaard - dan hebben wij ongeveer
8.000 woningen gerealiseerd in die plannen. Als je dat tegen een gemiddelde woningbezetting van
2,6 a 2,7 in de toekomst af meet dan zit je al op een verplaatsing van de bevolking van zo'n 20.000.
Je kunt je afvragen of er dan niet leegstand ontstaat in de binnenstad. In de binnenstad gebeurt van
alles. Eén van de dingen die in de wijken binnen de rondweg gebeuren is reconstructie en rehabilitatie.
Dat betekent dat er van twee woningen één gemaakt wordt, dat betekent dat er van drie woningen
twee gemaakt worden, dat betekent dat er op verschillende plekken woningen verdwijnen i.v.m. de
aanleg van allerlei voorzieningen die er nodig zijn. Ik wil u alleen maar herinneren aan het feit dat
in de Linnaeusstraat voor de ongeveer 300 die er staan zo'n 150 woningen in de plaats komen wanneer
wij geen boven- en benedenwoningen meer creëren en wanneer wij daar enige speelgelegenheid wil
len aanleggen. Dat betekent dus duidelijk een vermindering van woningen. Een tweede factor is dat
het aantal woningzoekenden in de groep alleenstaanden belangrijk toeneemt. Ik heb een van onze me
dewerkers gevraagd mij daar enig inzicht in te geven. Er zijn verschillende prognoses bekend. Eén
daarvan is de prognose van het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid. Die geeft voor Leeuwar
den aan dat het aantal alleenstaanden boven de 20 jaar dat in 1990 een woning zoekt vergeleken bij
1976 3.500 hoger zal zijn. Dat betekent dat de woningen in de wijken die tegen de binnenstad aan
liggen niet verlaten zullen worden maar voor een deel een andere bezetting zullen krijgen die leidt
tot een zeer lage gemiddelde woningbezetting. Wanneer de heer Singelsma het Nijlan noemt dan moet
ik hem zeggen - hij weet dat ook wel - dat in het Nijlan o.a. de onderste lagen van alle flats inge
richt zijn voor bewoning door bejaarden en dat degenen die daar op dit moment wonen voor meer dan
de helft alleenstaande bejaarden zijn. Als u verder eens rond kijkt in het Nijlan dan weet u dat vele
etagewoningen op dit moment niet meer bewoond worden door gezinnen maar dat die ook bewoond
worden door een alleenstaande bejaarde of twee oudere mensen. De omvang van de vermindering van
de woningbezetting is zodanig dat mijn collega overweegt om één van de scholen in die wijk buiten
gebruik te stellen; zo is de gezinsverdunning in die wijk voortgeschreden. Eén van de andere factoren
waar aanmerkingen op gemaakt zijn is het aantal arbeidsplaatsen. U hebt vorige week - misschien
heeft wel iemand van u tegen gestemd; dat weet ik niet meer - commentaar gegeven op het Integraal
Structuurplan voor het Noorden des lands. In die nota werd aangegeven dat er in het Noorden tot
1985 55.000 arbeidsplaatsen bij moeten komen wil de werkloosheid niet toenemen. In die zelfde
nota wordt aangegeven dat van die 55.000 arbeidsplaatsen die het Noorden meer moet hebben onge
veer 1/6 in de regio Leeuwarden moeten komen. Aan die nota hebben vertegenwoordigers van de
Friese P.P.D. en ook onze eigen mensen meegewerkt. In die nota komt te voorschijn dat ongeveer
8.000 arbeidsplaatsen nodig zijn in deze regio willen wij niet verpauperen, willen wij waar maken
dat wij de natuurlijke aanwas inderdaad vast kunnen houden. (De hear Singelsma: Dêrmei binne se der
noch net.) Nee, natuurlijk niet, niets komt vanzelf. Als er raadsleden zijn die zo kritisch zijn dat ze
zeggen dat het wel nooit zal gebeuren dan is de kans dat het gebeurt ook nihil. In de Nota Wonen
staan 2 prognoses voor de bevolkingsverandering in de regio Leeuwarden, inclusief Tietjerksteradeel
In de laagste raming wordt er van uitgegaan dat de regio Leeuwarden de bevolkingsaanwas niet hele
maal zal kunnen vasthouden. In de andere raming - die hebben wij als raad tot uitgangspunt van ons
beleid genomen - wordt er van uitgegaan dat wij de aanwas van de bevolking in de regio Leeuwarden
wel vast zullen kunnen houden. Dat betekent dat in 1985 de regio Leeuwarden 20.000 inwoners meer
zal tellen. Er wordt niet uitgegaan van een positief migratiesaldo, er wordt uitgegaan van het binden
van de natuurlijke aanwas en een migratiesaldo 0. Mij is verzekerd dat 3 personen aanspraak laten
gelden op 1 arbeidsplaats. Reken het dan maar uit, 20.000 3; je komt dan bij het vasthouden van de
natuurlijke aanwas ook al weer aan 6.000 a 7.000 arbeidsplaatsen. Ik zeg niet dat ze daarmee alle
maal waar zijn, ik zeg alleen dat achter de gegevens die in deze nota staan duidelijk een filosofie
zit, een filosofie die ook steunt op uitspraken die deze raad bekrachtigd heeft. Ik zie niet in hoe dit
college van een ander uitgangspunt uit kan gaan dan de raad ons in handen heeft gegeven en dat uit
gangspunt is dat er tot 1985 6.000 a 8.000 arbeidsplaatsen meer geraamd worden en dat er niet bij
voorbaat een verpauperingsproces in deze regio ingecalculeerd wordt. Ik neem aan dat ook de heer
Singelsma niet uitgaat van dat verpauperingsproces. (De hear Singelsma: Sitearje jo de Nota Wenjen ek?)
Ja, heel duidelijk. Maar u hebt de verkeerde kolom genomen, want de kolom die u bedoelt heeft de
raad niet als uitgangspunt voor zijn beleid aanvaard, de raad heeft een andere kolom genomen. Misschien
hebt u inmiddels de nota ontvangen die gemaakt is door een commissie uit de regioraad m.b.t. de plan
ning van huizen. Die gaat uit van nog 10.000 inwoners meer in 1985; het aantal woningen dat zij ra
men dat de regio, inclusief Tietjerksteradeel, nodig heeft is dus nog hoger dan wij in onze woning-
bouwnota geraamd hebben. Zij zijn alleen wel zo vriendelijk geweest ons op ons aantal te houden zo
dat datgene wat meer nodig is verdeeld kan worden over de andere gemeenten, maar dat is zo een los
se opmerking van mij.
