w//?
Yft/8
komende jaar wellicht punt van bespreking zal zijn. De heer Buising heeft gezegd dat wij het niet over
haast moeten doen. Het is natuurlijk zo dat er wel haast bij is want de middenstand van Leeuwarden wil
graag dat er klanten komen, dat er verdiend kan worden, dat er welvaart zal komen, opdat dan de wel-
zijnspot verdeeld kan worden. (Gelach)
De heer Eijgelaar is ingegaan op enkele suggesties van mij betreffende enkele zaken waar wij de
aandacht op willen vestigen. Hij heeft gezegd dat dat de aandacht heeft. Dat doet ons groot genoegen.
Wij zouden liever gezien hebben dat hij gezegd had: Wij zullen daar activiteiten voor ontwikkelen,
want aandacht is natuurlijk wat anders dan activiteiten.
De heer Buising heeft gezegd dat ik het woord liberaal misschien niet goed begreep. Nu heb ik
toevallig een woordenboekje bij mij met vreemde woorden en ik zal u even voorlezen(Stim:
Jo kinne josels wol.) Ja, je moet jezelf kennen. Liberaal betekent o.a. vrijgevig, vrijdenkend, vrij
heid in economisch leven voorstaand. Dat zijn een aantal begrippen waar ik mij volledig achter stel.
Ik neem de opmerking van de heer Buising in deze dan ook niet ernstig. (De heer Buising: Dat mag dan
zo wezen, maar ik had dat grapje al door zonder het woordenboek er bij.) (Gelach) Ja, "jo hawwe
baes en boppebaes".
De heer De Greef: Wij hebben geen behoefte om in herhaling te vallen. In onze algemene beschou
wingen zijn wij ingegaan op een aantal principiële punten die samenhangen met de lokale politieke
verhoudingen en het functioneren-van deze raad. Wij hebben de indruk dat deze kluif wat is terug ge
schoven naar de raad zelf, hij moet er maar om boksen.
Er zijn links en rechts wel een aantal opmerkingen gemaakt die met de door ons geschetste proble
matiek samenhangen. Zo is er door de P.v.d.A. een pleidooi gehouden voor het op basis van het V.N.G.-
rapport "Een goede raad" verrichten van een studie door een commissie ad hoe. Wij zouden dat wel
willen ondersteunen, maar wij willen daar bij zeggen dat dat geen cultuur-filosofische debatclub moet
worden. Wij vinden eigenlijk dat de raad eerst zelf gebruik moet maken van de hem toegekende be
voegdheden.
Weth. Rijpma is ingegaan op spanningsverhoudingen tussen enerzijds de politieke uitspraken en an
derzijds het vinden van de technische oplossingen. Wij erkennen dat die spanningen bestaan. Wij wil
len er dan ook voor pleiten dat als de raad politieke uitspraken doet hij in die politieke uitspraken ook
helder en duidelijk is - daar ontbreekt het vaak aan -, maar als er onduidelijkheden bestaan dan moe
ten, vanuit de situatie dat er binnen een ambtelijk apparaat ook voorkeuren bestaan net zo goed als po
litieke voorkeuren, de zaken nogmaals in de raad tegen elkaar worden afgewogen. Daar zijn wij op uit.
Dan een opmerking die gemaakt is vanuit het C.D.A., nJ. dat ambtelijke nota's niet zonder com
mentaar van b. en w. in de openbaarheid zouden moeten worden gebracht of zouden kunnen worden ge-
biacht. Wij vinden dat principieel onjuist, wij vinden - wij hebben daar voor gestreden - dat ambte
lijke nota's in een zo vroeg mogelijk stadium in discussie moeten komen omdat dat mee helpt tot be
sluiten te komen. Het zou volgens ons ook een stap terug zijn als wij op de toer gaan die het C.D.A.
wi I
Verder nopen ons de opmerkingen van een aantal fracties tot commentaar. Ik wil in de eerste
plaats ingaan op de soms wat cabareteske capriolen van de heer Bijkersma, als hij b.v. spreekt over het
vrijdenken dat de liberalen hanteren t.a.v. het autogebruik. De liefde voor die vrijheid is niet een ie
der aangeboren als je ziet welke offers wij in onze samenleving moeten brengen en welk menselijk leed
het gebruik van de auto veroorzaakt.
Bovendien willen wij er ook bij zeggen dat wij een andere filosofie zijn toegedaan wat betreft de
afbraakneigingen om een oude toren, de Oldehove, beter tot zijn recht te laten komen.
Wij zouden er ook op willen wijzen dat, als je aan de ene kant pleit voor parkeergarages, wat
14 miljoen kost en waarvoor de gemeente voor 9 miljoen garant moet staan, en aan de andere kant
pleit voor een rem op de bestedingen, daar een inconsequentie in zit.
Verder willen wij nog in de richting van de P.v.d.A. opmerken dat, als er irritatie in die fractie
ontstaat wat betreft de bejegening van sommige raadsleden in deze raad, wij er voor zouden willen
pleiten dat zij dat op het moment dat dat gebeurt duidelijk maken en niet in algemene beschouwingen.
Tot slot wil ik nog een opmerking maken over het onderwijs, dit n.a.v. de opmerkingen van weth.
Ten Brug. Wij vinden dat de Commissie Onderwijs geen filosofenclub is, wij vinden dat de commissie
gebruik moet maken van de zij het smalle marges die wel degelijk bestaan om tot een beleid op het ge
bied van het onderwijs te komen.
De hear Singelsma: Ik hie net it plan om yn twadde ynstansje it wurd to fieren mar de hear Buising
smyt my min ofte mear de fingerwanten ta, om it mar ris mei in moaije utdrukking to sizzen. Hy seit:
Jo hawwe wol gelyk mar bied nou ris alternativen. Jo witte wol dat de politikologen harren de holle
brekke oer in nije partijformaesje. Men kin fansels it systeem fan Wiegel foar kar nimme, dat is it spyI-
jen op de tribune. Men docht dan it Amerikaenske systeem, men preket dan eins foar hwat de minsken
graech wolle en men skout in bipaelde figuer nei roaren dy't, lit ik sizze, de winsken ynwilliget dy't
de minsken it leafste wolle. En dan krijt men min ofte mear sukses. En dat sukses fan Wiegel sil noch wol
in skoftsje troch gean, dat leau ik wol. Mar üteinliks sil dat net ta sukses liede. Dat alternatyf forsmyt
ik dus. It twadde alternatyf is dat de konfessionele partijen min ofte mear dekonfessionalisearje. (De
hear Ten Brug (weth.): Der binne se drok mei dwaende.) Der binne se mei oan de gong, de untsuiling
giet al troch; foaral de K.V.P. hat to li jen under in great forrin fan stimmers. Men wit dat de K.V .P .-
óffalligen, dat binne de swevende stimmen, de "floating votes" - lit ik ek ris in djur wurd bruke; ik
haw wol net in wurdboek by my mar(De hear Bijkersma: Jo meije dat fan my wol efkes liene.)
Ja, mar dit wie Ingelsk. (Laitsjen) (De Foarsitter: Jo moatte in oar hawwe.) De "floating votes" meitsje
op't heden ungefear 18% ut en dy swevende katholike stimmers meitsje in swerftocht by de lytse partij
en lans, by de Boerepartij, by de P.P.R. ensf., en dat is in ünwisse faktor yn it Nederlanske politike
bistel. Dat sil fan stees greater ynfloed wêze op de utslach fan de forkiezingen en dat sil eins de utslach
fan de forkiezingen stees mear diskutabel meitsje. It tredde punt is de saneamde progressive partijen, de
linkse partijen; ik moat sizze, dy biede foar my ek altyd de measte fisy; ik bin it net iens mei de al to
dogmatyske opstelling, mar foar minsken dy't hwat oars wolle biedt lofts mear perspektyf as hwat wy dan
konfessioneel en mei in aide term rjochts neame. Dat stiet foar my fêst, hoewol't ik fansels wol bitin-
kingen haw tsjin de opstelling fan al to folie yngrepen yn de rjochten fan de boarger en al to folie bi
tuttel jen. Alternativen binne der dus wol, mar dy sille yn us politike bistel wol net sa gau fan de groun
komme. As ik mynhear Piet Steenkamp dan hear en ik sjoch hoe't hy de eagen sahwat rjocht omheech
slacht en dan wer ris hwat neareagich sjocht dan tink ik: Dou bist myn man ek al net. (Laitsjen) Dat is,
mei Van Agt, fansels de propagandist fan it C.D.A. Alternativen, achte kollega Buising(De
hear Ten Brug (weth.): Jo hawwe noch gjin inkel alternatyf neamd foar in oar polityk demokratysk bi
stel. Jo hawwe allinne noch mar hwat partijen bipraet. Ik wie it der wol mei iens hear, it wie in aer-
dich forhaelJa, it wie wol leuk, mar it is fansels sa(De hear Heidinga: Mar wy keapje der
neat foar.) Nou né, dat nim ik fuort oan. (Laitsjen) Lessing seiNet it bisit fan de wierheit is it heech-
ste hwat in minske birikke kin, mar it stribjen nei de wierheit. Lju dy't de wierheit al hawwe kinne
neat mear leare, lju dy't stribje nei de wierheit kinne noch hwat leare en der kin de mienskip better
fan wurde. It leit fansels yn de takomst forburgen hoe't üs takomstich polityk bistel him üntjaen sil.
De polarisaesje haw ik dus forsmiten. Ik fyn dat men der yn in lan dêr't eltse partij in minderheits-
partij is net nei stribje moat dat de iene partij mei help fan in oare groepearring in oar syn wil opleit.
Ik haw murken dat de ófdieling fan de P.v.d.A. fan Ljouwert ek it stanpunt fan de haedbistjuren fan
P.v.d.A. en P.P.R. forsmiten hat; der kaem it sa'n bytsje op del. Ik achtsje dat in hiel goed stanpunt.
Op de "inner circle", de izeren ring hweryn de bislütfoarming him öftekenet, is torjochte net op
yngien
Dan hawwe wy it even hawn oer amtlike nota's; dy woe it C.D.A. al fan in kommintaer fan de au
toriteiten, fan de bistjurders foarsjen. Nou, dat achtsje ik krekt forkeard. In amtlike nota is yn de re
gel in diskusjestikdat moat noch foroare wurde kinne en der moat net fan to foaren it kolleezje syn
stimpel al op drukt hawwe, der moat in iepen diskusje oer mooglik wêze. De Nota Wenjen en de Nota
Wurkjen binne diskusjenota's dêr't de boarger noch ynspraek op hat, ófsjoen fan de fraech oft dy yn-
spraek folie sukses hat, mar it stribjen is dochs dat in amtlik stik yn de publisiteit komt en dat de boar
ger de mooglikheit hawwe moat om dêr hwat oan to foroarjen.
Ik moast myn skiednisboek noch efkes neisjen; dat sil ik dwaen. Ik sil joun noch even opsykje "Wie
onze kracht ontwaken deed" fan Vlieger. (De hear Ten Brug (weth.): Dat giet net oant 1939 ta.) Né,
dat is even earder. Mar ik haw it even hawn oer de earste en de twadde pasifikaesje fan 1917 en fan
1939. En der stiet my hwat fan by dat der in ekstra-parlemintair kabinet west hat dêr't Alberda en Van
der Tempel yn sitten hawwe. (De hear Ten Brug (weth.): Dat wie it léste kabinet foar de oarloch.) Ja,
dat wie yn 1939. Doe waerd de S.D.A.P. weardich achte om yn in nasionael kabinet mei to dwaen. (De
hear Buising: Dus foar de oarloch.) Ja, dat haw ik ek sein. (De Foarsitter: Si I Ie wy nou mar ris óf stappe
fan de nasionale polityk. It is tige ynteressant, mar wy moatte wol fierder.) Ja, jo fronselje de foarholle
al, mar dat makket op my net de minste yndruk. (De Foarsitter: Dat hawwe jo hjoed al ris earder sein,
mar ik woe dochs in lyts bytsje by hus bliuwe.) Hwannear't ik ynterrumpearre wurd dan haw ik it rjocht
dêr op yn to gean. (De Foarsitter: Dat hawwe jo ek al dien. Ik haw jo ek in hiel skoft prate litten.) It is
fijn fan jo dat jo dat tasteane. Mei jo goedfinen si! ik noch even sjen oft ik noch hwat haw. (De hear
Miedema: En as hy it nou net goed fynt.) Ik underwerp my graech oan de lieding fan de foarsitter, mar
altyd fansels mei ynachtnimming fan de nedige "egards". Ik bin klear, tanke wol.
