32
De Voorzitter schorst, om 23.05 uur, de vergadering voor de tweede pauze.
De Voorzitter heropent, om 23.25 uur, de vergadering.
Punten 23 t.e.m. 31 (bijlagen nos. 256, 257, 247, 245, 229, 248, 237, 236 en 235).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen van b. en w.
Punt 32 (bijlage no. 249).
Mevrouw Brandenburg—Sjoerdsma: Over de invoering van vervroegde pensionering bij de NV Frigas
leven bij onze fractie verschillende standpunten. Ik spreek namens hen die de meerderheid van het col
lege volgen en de heer Meijerhof zal het andere verhaal houden.
Wij delen de uitleg die het college geeft aan artikel 31, lid 2, van de statuten van de NV Frigas.
De normen die voor het personeel van de gemeente Leeuwarden worden gehanteerd, zijn een gegaran
deerd maximum en geen minimum. Om redenen, los van de arbeidsvoorwaarden, is in het verleden voor
de NV Frigas een vorm gekozen waarbij stevige garanties ten gunste van het personeel zijn ingebouwd,
terecht. Wij menen echter dat nu dezelfde gedragslijn met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden moet wor
den gevolgd alsof het een gemeenschappelijke regeling was van een aantal gemeenten. Los van deze
argumenten geldt voor een deel van onze fractie nog het volgende, dat niet in de raadsbrief wordt ge
noemd.
Wie maatregelen wil nemen in de sfeer van de arbeidstijdverkorting, ten einde het welzijn van de
werknemers te bevorderen, kan een keus maken uit een aantal mogelijkheden als verkorting van de
werkweek, verkorting van de arbeidsdag, vervroegde pensionering en langere vakanties. Vervroegde
pensionering vinden wij de minst goede van de mogelijkheden, ledereen weet dat veel werknemers
ook werkgevers - ver voor hun 65e jaar in de WAO of, wanneer zij ambtenaar zijn, in het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds belanden, omdat hun gezondheid niet meer van dien aard is dat zij hun werk
voort kunnen zetten. Soms bereiken zij zelfs de 65-jarige leeftijd niet. De oorzaak van een en ander
ligt voor een deel in de lichamelijke en/of geestelijke overbelasting van de mensen. Daaraan pas aan
het eind van het arbeidsleven iets te doen, lijkt ons niet de beste oplossing. Wij zijn voorstanders van
verkorting van de arbeidsdag, omdat wij menen dat deze maatregel de problemen fundamenteler aan
pakt en meer bijdraagt tot het welzijn. Kunnen wij dit nu aanbieden? Nee, dat kan niet voor ieder
een. Is vervroegde pensionering dan niet een goede tussenoplossing of tijdelijke oplossing? Wie op de
langere termijn iets wil bereiken - in dit geval verkorting van de arbeidsdag - moet goed nagaan of
andere, eerder te verwezenlijken zaken het einddoel niet voor lange tijd of voor altijd blokkeren. Onzes
inziens blokkeert pre-pensionering het verwezenlijken van een verkorting van de werkdag. Beide kan
niet, er moet gekozen worden. De bomen groeien nu eenmaal niet tot in de hemel. Vervroegde pensio
nering schept ook geen nieuwe arbeidsplaatsen. Zeker in dit geval wordt het aantal arbeidsplaatsen ver
minderd. De zwakkeren worden uitgeschakeld en vervangen door mensen die een beter "rendement" op
leveren. Pre-pensionering bewerkstelligt ook geen verandering in de verhouding van werk binnenshuis en
in de maatschappij en in de verhouding tussen mannen en vrouwen. Een dergelijke verandering staan
wij voor. Pre-pensionering schept daarvoor geen voorwaarden. Ik kan mij voorstellen dat oudere werk
nemers, die al een lang arbeidsleven achter zich hebben, er eerder uit willen. Deze maatregel lost
fundamenteel echter niets op, maar veroorzaakt, als de overheid ermee begint, een sneeuwbal-effect
en blokkeert andere, onzes inziens betere, mogelijkheden. Beter lijkt het de werkdagverkorting voor
ouderen verder door te zetten. Deze mensen behouden dan ook langer hun sociale contacten. De kor
tere werkdag zou dan ook beter kunnen worden uitgebreid naar andere categorieën. Mocht de raad
vanavond toch besluiten het voorstel van de meerderheid van het college niet te volgen en dus te ad
viseren tot vervroegde pensionering, dan zou ik willen vragen om in de vergadering van aandeelhouders
vooral aan te dringen op vrijwilligheid, zonder geneeskundig onderzoek. Dit past namelijk niet in de
situatie, waarin men tot dan toe zijn werk gewoon deed. Het belang van de NV Frigas in die beslissing
mag niet meetellen. Dit speelt te meer, wanneer bij voorbeeld bij oudere werknemers het werk, dat
zij op dat moment doen, zou komen te vervallen. Ik vind dat wij dan een andere oplossing moeten zoe
ken. Dit was de mening van ongeveer de helft van mijn fractie.
De heer Meijerhof: Ik ben het eens met de strekking van het betoog van mevrouw Brandenburg, als
zij signaleert dat wij niet pas aan het eind van een werkzaam leven iets moeten doen maar reeds tijdens
het gehele proces van werken. Er moeten dan zodanige omstandigheden worden gecreëerd dat vervroeg
de uittreding, afkeuring en ziekteverzuim als gevolg van een slijtageproces worden teruggedrongen. Het
33
is waar dat in het kapitalistische systeem, dat onze maatschappij kenmerkt, de strijd tegen kinderar
beid en voor werktijdverkorting altijd heviger is geweest dan de strijd voor pensionering. De realiteit
is echter dat vervroegd uittreden op dit moment tot de mogelijkheden behoort. Buiten de overheid is
pre-pensionering reeds een feit. Denk even aan de bouwwereld, denk ook aan de CCF hier ter plaat
se. Arbeidstijdverkorting zal te zijner tijd, en dan vermoedelijk op Europees niveau, aan de orde ko
men. Een deel van mijn fractie ziet arbeidstijdverkorting en pre-pensionering als zaken die niet strij
dig met elkaar hoeven te zijn. Deze meer algemeen getinte opmerkingen wilde ik vooraf laten gaan
aan de keuze die vanavond moet worden gemaakt, namelijk wel of niet invoering van pre-pensionering
bij de NV Frigas.
De grootst mogelijke meerderheid van het college wil aan artikel 31, lid 2, van de statuten de
minder ruime interpretatie geven. Het is echter niet zo dat de status van een gemeenteambtenaar en
die van een werknemer bij Frigas volkomen gelijk zijn. Al bij de oprichting van de NV Frigas is bij
voorbeeld de ontslagprocedure een andere dan die voor de gemeenteambtenaar. Trekken wij een ver
gelijking met een ander nutsbedrijf dat de NV-vorm kent maar alreeds vele jaren geen tak van dienst
van de gemeente Leeuwarden meer is, dan zien wij al enkele afwijkingen meer ten opzichte van het
gemeentepersoneelDaar zijn nooit kritische opmerkingen over gehoord. Artikel 31, lid 2, is er met
name in gekomen om onrust te voorkomen en waarborgen te scheppen voor het personeel dat van ge
meentedienst in dienst van een overheids-NV zou komen. Zodoende kon de voor de bedrijfsvoering
meest gunstige organisatievorm worden gekozen. Als wij als uitgangspunt nemen dat pre-pensionering
een goed middel is om tegemoet te komen aan wensen om arbeidsomstandigheden te verbeteren en ge
geven daarbij dat het personeel dit bepleit - gelet op de adhesie van de NCBO en AB VA-groep ge
meente -, dan is een deel van mijn fractie van mening dat aan de ruime interpretatie de voorkeur
moet worden gegeven. De keus voor de NV-vorm en de tendens dat gelijksoortige bedrijven zich qua
overleg over zowel bedrijfstechnische zaken als personeelszaken organiseren, doet mij van mening zijn
dat een verder uit elkaar groeien van de NV Frigas en de gemeente door zal zetten. Op dit moment
maakt het personeel de keus voor een ruime interpretatie of aanpassing van de statuten. Als het nu
niet gebeurt, zal te zijner tijd uit een andere hoek het voorstel daartoe komen.
Een laatste opmerking. Wat voor de een nog niet kan, moet men de ander niet onthouden. Een
laatste vraag. Wij kennen het standpunt van de minderheid van het college, maar niet de motivering.
Wat is de motivering voor dit standpunt?
De hear Jansma: It bart net alle dagen dat oandielhalders harren bimuoije mei it personielsbiIied
binnen in undernimming. It treft nammersto mear, nou't en de undernimmingsried en de kommisje fan
oerliz en de ried fan kommissarissen harren alle trije utsprutsen hawwe foar in pensionearring mei 62
jier yn sté fan mei 65 jier. Neffens us by ütstek in sosiale maetregel. Mei üs bidoel ik dan in greate
mearheit fan de fraksje. Om't de gemeenten oandielhalders binne en de b. en w. s fan de dielnimmen-
de gemeenten net ienriedich binne, moatte nou de gemeenterieden in ütspraek dwaen oer de tapassing
fan artikel 31, lid 2, fan de statuten. Tusken heakjes, yn üs fraksje waerd it opmerklik foun dat it
krekt om artikel 31 gie. (Laitsjen)
Moat it rom tapast wurde of minder rom? Warimpel, Frigas hat kans sjoen om fordieldheit to skep-
pen oer de tapassing fan artikel 31 fan har statuten. Yn üs fraksje sizze guon dat wy it rom tapasse
moatte. Oaren miene earst artikel 31 to Onderholden hwannear't it minder rom tapast wurdt. Dat bin
ne dus mar in pear fan myn fraksje. Dy binne it dus iens mei de mearheit fan it kolleezje. Dat stan-
punt is tige wiidweidich werjown yn it riedsbrief en it lytste part fan myn fraksje slüt him der alhiel
by oan. Ik sil der gjin fierdere motivearring foar jaen.
Dyjingen dy't foar in romme ynterpretaesje binne, hawwe dêrfoar in oantal arguminten, dy't ik
graech neame wol. Artikel 31 waerd doedestiids opnommen om it personiel dat de status fan amtner
forlear sa folie mooglik tomjitte to kommen hwat harren rjochtsposysje oanbilange. Yn dy tiid - 1971
waerd noch net tocht oan pensionearring by 62 jier yn sté fan by 65 jier. De leste tiid is dit pas yn dis
kusje kommen. Ut de bylagen by it brief fan de keazen leden fan de undernimmingsried fan 3 maeije
blykt wol yn hoefolle bidriuwstakken it earder mei pensioen gean al bigoun is. De hear Meijerhof hat
in oantal bidriuwstakken neamd en der steane ek in hiele protte yn it brief seis. Wy hawwe yn dizze
ried foar underwiispersoniel ek al in oantal aparte bislissingen nommen. De gasbidriuwen, dy't in NV-
foarm hawwe, hawwe foar krekt mear as de helte al in regeling foar in earder pensioen as by 65 jier.
Ik wol net biweare dat de minsken by Frigas it yn trochsneed swierder hawwe as it personiel yn gemeen-
tetsjinst, dat kin gjin argumint wêze. Moatte wy dan lykwols sizze dat it, om't it by de gemeente net
mei, by de Frigas net kin? Fansels net. Dat sizze de gemeenteamtners ek net. Der wurdt by in romme
tapassing dochs nimmen bineidield? It is fierders yn it rjochtsforkear ek noch sa dat by twifel it foar-
diel foar de bilanghawwende is. Bilanghawwenden binne de minsken fan de Frigas as soms dochs
