30
nieuwe voorzieningen alleen tot stand kunnen komen ten koste van bestaande voorzieningen of door ze
ten laste te brengen van de burger (belastingverhoging of toepassing van het profijtbeginsel).
Dan komt nu het konijn uit de hoge hoed, mijnheer de voorzitter. In verband hiermee is het van
groot belang de financiële zelfstandigheid van gemeenten zoveel mogelijk te vergroten. Herverdeling
van de armoe dus, waarbij terugdringen van de specifieke uitkeringen kan worden gecompenseerd door
uitbreiding van het eigen belastinggebied van gemeenten. Onder het mom van decentralisatie wordt de
confrontatie met burgers, vakbeweging en consumentenorganisaties over belastingverhoging hiermee heel
slim overgedragen aan gemeentebesturen.
Als slot van het algemeen gedeelte van mijn verhaal wil ik nog een opmerking maken over een fa
beltjeskrant die hier in Leeuwarden wordt verspreid. Die krant heet het CDAambeeld en wordt ver
spreid in het westen van de stad. Ik citeer:
"Van Agt heeft, met steun van het CDA, het gevecht moeten leveren voor een regeerakkoord dat moge
lijkheden moet scheppen voor een gezonder bedrijfsleven (ons aller belang); een akkoord dat althans
enige verbetering belooft van de door druk van links opgejaagde en verziekte overheidsfinanciën.
Slechts weinigen zullen hebben beseft hoe belangrijk deze onderhandelingen voor de komende joren ge
weest zijn. Al jaren waren wij bezig de kip met de gouden eieren te slachten, het bedrijfsleven te on
dermijnen; mede daardoor volgend jaar bijna 500.000 werklozen. Het is jammer dat de PvdA, met in
zijn kielzog D'66, telkens weer voor de verleiding bezwijkt het in korte-termijn-maatregelen te zoe
ken. Even wordt de pijn dan minder voelbaar, maar de gevolgen op langere termijn zijn afschuwelijk:
een torenhoge staatsschuld; daardoor een gigantische rentelast; geen geld meer voor een gezonde socia
le zekerheid; geen geld meer voor de armen in de wereld; langdurige verstoring van de werkgelegen
heid; afglijden naar de chaos. Dank zij de stugge volharding van het CDA is daartegen nu enigermate
een dam opgeworpen en mag worden verwacht dat het bereikte akkoord de werkgelegenheid op langere
termijn gunstig zal beïnvloeden."
Je moet toch lef hebben om zulke verhalen de wereld in te sturen. Een CDA dat samen met de VVD kans
ziet om in vier jaar het financieringstekort te laten oplopen van 4% naar 8%. De werkloosheid is inde
zelfde periode opgelopen met 250.000. Een minister van Financiën wordt het bos ingestuurd. Het CDA
heeft samen met de VVD een failliete boedel achtergelaten. Dit verhaal is in mijn ogen dan ook het
toppunt van politieke schijnheiligheid.
De financiële contouren van het voor ons liggende beleidsplan werden reeds in de 6 juli-veigade-
ring van dit jaar zichtbaar gemaakt. Het gecumuleerde tekort van 16,4 miljoen is voorlopig gedekt tot
een bedrag van 11,1 miljoen. In april volgend jaar zal over de verdere invulling van het dekkingsplan
worden gesproken. In de bezuinigingsbijlage wordt hiertoe reeds een eerste aanzet gegeven. Maar alvo
rens verder in te gaan op hetgeen is vermeld in deze bijlage dient allereerst te worden vastgesteld of de
financiële positie zoals die door het college wordt weergegeven wel als uitgangspunt kan dienen Im
mers op bladzijde 1-2 van het beleidsplan wordt omtrent de omvang en reikwijdte van de diverse ombui
gingsmaatregelen van rijkswege nog een behoorlijke slag om de arm gehouden. Wellicht dat het college
hierover nu wat concreter kan zijn. Bovendien moet worden vastgesteld dat in het beleidsplan enkele
aannames zijn opgenomen die op z'n minst discutabel zijn. Ik denk daarbij aan de verwachting omtrent
de groei van het aantal inwoners en de financiële vertaling daarvan naar hogere uitkeringen uit het ge
meentefonds. Hetzelfde geldt voor het aantal te realiseren nieuwbouwwoningen. De term "financieel
drijfzand" lijkt in dit verband zeker niet overdreven. In het kader van een verantwoord financieel be
leid ware het dan ook aan te bevelen dat wensen en realiteit met een maximum en minimum varicnt dui
delijk werden aangegeven.
Mijn indruk is dat de financiële positie van de gemeente in dit beleidsplan wat te rooskleuri wordt
voorgesteld. Bovendien moet rekening worden gehouden met een verdergaande verslechtering. Aanpas
sing aan de actuele economische realiteit kan naar mijn mening alleen plaatsvinden door inperking van
de gemeentelijke activiteiten. Voornemens tot belastingverhoging zijn, gelet op de reeds optredende
koopkrachtvermindering en gelet ook op de sterk toenemende weerstanden, nauwelijks realistisch te
noemen. Bovendien is bij de onroerend goedbelasting het plafond bereikt voor de zakelijk-gerechtigden.
Verdere verhoging wordt dan onevenredig toegerekend aan de gebruikers. Met kracht dient dan ook ge
zocht te worden naar verdere mogelijkheden tot inperking van het gemeentelijk takenpakket. De be
staande gemeentelijke activiteiten dienen zonder uitzondering grondig te worden getoetst aan hu oor
spronkelijke doelstelling en reikwijdte.
Wat eveneens met kracht moet worden aangepakt is de toetsing van het gemeentelijk apparaot op
doelmatig functioneren. In de bezuinigingsbi jlage wordt over het structureren van dit voornemen lechts
terloops gerept. Toch is het een bekend verschijnsel dat bij grotere gemeenten de bureaucratie toeneemt
en de doelmatigheid en doeltreffendheid in het functioneren in gelijke mate afnemen. Getuige de Leeu
warder Courant van 10 december jl. is dit voor Leeuwarden ook zeer wel van toepassing.
31
In de juli-vergadering is voorts de suggestie gedaan om ter verlichting van de financiële noden over
te gaan tot verdergaande onttrekking aan de reserves. Het college is bereid om deze suggestie in de
herwaardering mee te nemen. Ik wil daar wel een kanttekening bij plaatsen. Het doel van de reserves,
met name de risicoreserve, is om grote onvoorziene financiële tegenvallers zonder al te veel pijn te
kunnen verwerken. Het aanduiden van de mate waarop de gemeente nu en in de toekomst onvoorziene
financiële risico's loopt is evenwel koffiedik kijken. Toch meen ik dat de risicograad waarmee de ge
meente financieel geconfronteerd kan worden de laatste jaren aanmerkelijk is toegenomen. In de directe
financiële sfeer betreft dit onder andere de onzekerheden rond de grondexploitatie van bestemmings
plannen en in de indirecte sfeer de gemeentelijke garantieverplichtingen. Te denken valt hierbij aan
garanties met betrekking tot de particuliere woning-financiering, het stadsverwarmingsproject, de par
keerkelder, de tennishal, de manege, de kabeltelevisie, etc. Staat N van de begroting geeft een uit
puttende opsomming van de garantieverplichtingen. De omvang van de risicoreserve is de laatste jaren
evenwel niet in dezelfde mate toegenomen. Op grond van het voorgaande meen ik te mogen stellen
dat onttrekking uit de risicoreserve als structureel dekkingsmiddel slechts met de nodige omzichtigheid
kan geschieden. De centrumpositie van Leeuwarden wordt in de ombuigingsoperatie gekoesterd als een
pasgeboren baby. Hoewel op zich een belangrijk uitgangspunt is mijn fractie van mening dat in het ka
dervan de herwaardering niet voorbij kan worden gegaan aan het totale prijskaartje van de voorzienin
gendie voor deze positie nodig wordt geacht. Mijn fractie wil in de vergadering van april a.s. hierover
dan ook een fundamentele discussie voeren. Deze discussie kan alleen zinvol zijn als over voldoende en
relevante informatie wordt beschikt.
Dan wil ik nu nog een paar kanttekeningen plaatsen bij bijlage VI Nadere voorstellen tot herwaar
dering, Uitgangspunt hierbij zijn de door mijn fractie ingediende voorstellen in de 6 juli-vergadering. In
de inleiding gaat het college er vanuit dat belastingverhogingen onvermijdelijk zijn. Wij delen die me
ning vooralsnog niet. Pas nadat alle herwaarderingsobjecten zijn doorgespit en de bijbehorende bedra
gen zijn ingevuld zullen wij hieromtrent een stantpunt innemen.
In beleidssector I - Algemeen Beheer - bij punt 3 worden onze voorstellen tot herschikking van een
aantal gemeentelijke diensten wat weggemoffeld onder de vacaturestop. Ik heb in mijn verhaal al gewe
zen op de bittere noodzaak tot toetsing op doelmatigheid en doeltreffendheid binnen het gemeentelijk
apparaat. Ik krijg nu het gevoel dat het college niet bij machte is om bestaande organisatiestructuren te
doorbreken.
Het parkeerregime zal door middel van een herwaarderingsonderzoek op zijn doelmatigheid worden
getoetst. Ik wil u er bij deze op wijzen dat in een stad als Parijs het parkeertoezicht is toevertrouwd
aan alleen opererende vrouwelijke parkeercontroleurs.
Over de verlaging van de overschrijding doeluitkering onderwijs heb ik met betrekking tot de
Schooladviesdienst al een vraag gesteld.
Het Gemeentelijk Woningbedrijf blijft buiten de herwaardering. Op grond van de aangevoerde mo
tieven kunnen wij hiermee instemmen. Toch zijn wij, gelet op recente perspublicaties, benieuwd of het
college succes heeft met pogingen om tot nauwere samenwerking met andere corporaties te komen.
Bij de beleidssector Cultuur bent u van plan om de subsidiëring van het Frysk Orkest op een zacht
pitje te zetten, althans tot 1984. Mijn fractie is evenwel van mening dat alsnog serieuze pogingen in
het werk moeten worden gesteld om tot een herverdeling van de subsidieverstrekking te komen. Desnoods
maar net het mes op tafel.
De gebruikerstarieven van sportaccommodaties staan alom in de belangstelling. Het is wellicht nut
tig om voor de april-vergadering wat vergelijkingsmateriaal te hebben. Van belang is hierbij de relatie
contributieheffing-gebruikerstarieven in vergelijking met andere middelgrote steden en de regio.
Bij het herwaarderingsonderzoek welzijnsinstellingen zou mede betrokken kunnen worden het feit
dat bij het vaststellen van de subsidie op basis van het aantal formatieplaatsen geen rekening wordt ge
houden met het ontvangen ziekengeld. Een heel merkwaardige zaak.
In de sector Overige uitgaven en inkomsten wordt met betrekking tot de gebruikersvergoeding in re
latie tot verleende diensten op geen enkele wijze melding gemaakt van voornemens om te komen tot de
invoering van bruggeldheffingen.
Over de onttrekking aan de reserves en de belastingverhogingen heb ik al een aantal opmerkingen
smaakt.
Tot slot wil ik de ambtenaren van met name Financiën en Beleidsplanning hartelijk dankzeggen voor
hun medewerking.
De heer Van der Wal heeft inmiddels de vergadering verlaten.
