12
waarvoor de rijksbijdrage tot dusverre werd bestemd. In talloze gemeenten zal het straks een geweldig
probleem worden om dit geld te blijven uittrekken voor dit soort regelingen. Het is heel opvallend dat er
enkele regelingen zijn waarmee tot dusverre alleen maar de centrumgemeenten werden geconfronteerd.
In de vergadering van de VFG bleek er een enorme aarzeling te zijn om straks een en ander over te nemen,
Het bestuur van de VFG heeft echter een klemmend beroep op de gemeenten gedaan om dat wel te doen.
De gemeenten is gevraagd om het geld dat straks aan hun wordt overgedragen - de gemeenten zijn dan
vrij om het geld te bestemmen voor doeleinden die zij gewenst achten - niet te onttrekken aan doel
einden waarvoor het tot dusverre bestemd is geweest. Een en ander is zeer uitvoerig besproken. Wij
moeten ons naar mijn mening niet een illisie maken dat de gemeenten het deel van de bijdragen dat tot
dusverre door het rijk werd betaald zullen overnemen en dus gaan betalen. Er zijn twee moties ingediend
die ik nu in stemming breng. Gelet op hetgeen mevrouw Van der Werf heeft gezegd, ben ik bereid om
eerst haar motie in stemming te brengen.
De motie van mevrouw Van der Werf en de heer Van der Wal wordt verworpen met 30 tegen 2 stemmen.
De motie van de dames Otsen en De Haan—Laagland wordt verworpen met 18 tegen 14 stemmen.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel van b. en w.
Punten 17 t.e.m. 21 (bijlagen nrs. 142, 126, 141,140 en 145).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen van b. en w.
De heer Pruiksma heeft inmiddels de vergadering verlaten.
Punt 22 (bijlage nr. 146).
De Voorzitter: Aan de orde is thans: Preadvies met betrekking tot de brief van 22 februari 1982 van
de Commissie Centrum Winkeliers met betrekking tot toenemende vernielzucht en dergelijke. Bij deze
discussie dient tevens de brief van 29 maart 1982 van het bestuur van de Naauw Passage te worden
betrokken
De hear Jansma: It betsjut nochal wat wannear't de winkellju ut it sintrum fan de stêd sa yn de pine
sitte dat hja twa brieven skriuwe nei de gemeenteried. De fernielsucht, de dieverij, it yn de bran stek
ken fan dingen, it molestearjen fan minsken en it samar ynslaan op unskuldige minsken binne slim wurden.
Sunt lange tiid is it al net feilich mear dat de fytsen fan wethalders, fan riedsleden, fan amtners en fan
oare minsken dy't op it stedhus wêze moatte, by it stedhus delset wurde. Der wurdt in kaptaal oan jild
troch de boargers utjun om skea en sawathinne te foorkommen en ek om de skea te ferhelpen of it spul
te ferfangen. It minsklik leed dat oanbrocht wurdt is lykwols net yn jild üt te drukken. Dat is folie
slimmer. De leefberens fan de binnenstêd stiet op it spul, itjinge oars net allinne jildt foar de binnen-
stêd en ek net allinne foar Ljouwert. It middel dat de winkellju oandrage om de saak te ferbetterjen is
in bettere beskerming troch de polysje. De winkellju hawwe rjocht op dy beskerming; de oerheid moat
dy beskerming jaan.
Oan de gemeenteried wurdt no frege om sadanige maatregels te nimmen dat de boargers harren fer-
trouwen yn de polysje wer werom krije. Nei oanlieding fan de brief fan 22 febrewaris fan de Kommisje
Sintrum Winkellju komt de boargemaster - mei ynstimming fan de ried - mei in preeadvys. Yn dit pree-
advys wurdt foarsteld om de Kommisje Sintrum Winkellju in brief te skriuwen. In part fan it polysjebelied
wurdt in dit preeadvys üt de doeken dien. len en oar sjogge wy as in taljochting op de fisy fan de boarge
master. It preeadvys giet fierder dan itjinge krekt frege wurdt yn de brief fan 22 febrewaris 1982 fan de
Kommisje Sintrum Winkellju. Dat jout üs as ried de mooglikheid om dizze hiele problematyk yn in breder
ramt te sjen. Soks wurdearje wy, .mynhear de foarsitter, posityf. Wat ós it meast opfalt yn it preeadvys
is dat de polysje de ofrune moannen yn it preventive en yn it repressive flak ekstra tiid en enerzjy bestege
hat oan de fernielingen, de mishannelingen en oar wangedrach, benammen yn it wykein, en dat soks ek
fertuten dien hat. Alle hulde oan dy polysjemannen en polysjefroulju dy't harren der foar ynset hawwe.
Us fraksje hat faak pleite foar in ferskowing yn it tsjinstroaster foar benammen de ütwreiding fan de sterk
te fan de polysje yn it wykein. Der waard altyd sein dat dat net koe. Lokkich hat no bliken dien dat dy
ütwreiding fan de polysje yn it wykein wol mooglik is. Neffens us hie dy ferskowing al earder moatten
Binne wy no klear mei dizze problematyk? Neffens it preeadvys net, want der stiet, wannear't it giet
oer de doelmjittige wurkwize, dat resultaten dy't wat opsmite op koarte termyn net te krijen binne.
13
Nei ós betinken spilet der noch in oar belangryk faset in rol. Us rjochtsstelsel is mei basearre op de oan-
wêzichheid fan in Cinofhinklike rjochterlike macht. In opmerklik aspekt dêr't net faak by stil stien wurdt
is dat yn dat systeem in dubele passive kontrole op it wurk fan de rjochter ynboud is. De rjochter kin
allinne mar fonnisje yn strafsaken dy't him troch it lepenbier Ministearje foarlein wurde. Dat betsjut dat
saken dy't net troch dit ministearje oandroegen wurde nea oan de rjochter takomme.
No wol ik efkes in stap tichter by hus sette. Saken dêr't troch de polysje gjin proses-ferbaal foar
opmakke wurdt - men neamt dat polysje-sepot - komme net by de ofsier fan justysje telane. De ofsier fan
justysje kin dan net in beslissing nimme oer de fraach oft der al of net ferfolge wurde moat. Yn feite wurdt
dêrtroch feroarsake dat de gewoane polysjeman in passive kontrole hat op de rjochter. Diskusjes oer de
fraach oft justysje foldwaande optreedt binne allinne mar ferstannich as earst ótmakke is oft de polysje
man yn de strjitte syn wurk op it hjir bedoelde mêd docht sa as it heart. Dizze fraach rekket it feitlik
funksionearjen fan de polysje. Neffens my hat der noch nea in boargemaster west dy't sunder mear iajoech
dat de polysje yn syn gemeente op dat mêd net goed funksionearje soe. Wat wy wol fêstste 11 e is it feit
dat de boargers, alteast in part dêrfan, kleie oer it net optreden fan de polysje. Steefêst is dan itargu-
mint dat de sterkte fan de polysje de leste jierren net ótwreide is. Wittenskiplike undersiken fan de léste
tiid hawwe oantoand dat in part fan de problemen ferklearre wurde moat troch it feit fan in ofnimmend
noarmbesef, ek fan de polysjeman of de polysjefrou dy't folie minder as eartiids tusken de boargers stiet
dy't yn goedens wolle en dy't hy of sy achte wurdt te beskermjen. Dat probleem wurdt net oplost troch
it beneamen fan ien of mear gedrachswittenskippers dy't harren allinne mar mei de marzjes fan dizze
problematyk dwaande halde en net mei it undersykjen fan it optreden fan de polysje. De polysje is ót it
strjitbyld ferdwun en it liket ós ta dat dat wol ris it grutste probleem wêze kin.
Yn dat Ijocht besjoen fertsjinnet it pleit fan de advokaat-generaal mr. Niemeijer neffens ós in
oar en in better soarte fan oandacht as it yn de parse krigen hat. Ik doel hjir op de rede fan de hear
Niemeijer by de ynstallaasje fan de prokureur-generaal mr. Addens op seis jannewaris 1982. Mei tastim-
ming fan de hear Niemeijer wol ik no graach inkelde dingen ót syn rede sitearje. De hear Niemeijer sei
under oaren: "Wat deden politie en Openbaar Ministerie nu in de periode gelegen tussen het procureur
generaalschap van mr.De Zaaijer en van mr. Addens?" Mr.De Zaaijer begun yn 1946 en mr. Addens is
yn 1982 ynstallearre. "Uiteraard kan ik alleen maar exact spreken over het arrondissement Leeuwarden.
Nu, toen bestonden natuurlijk ook al het politie-sepot en het OM-sepot. Bekeuring en vervolging
stonden voorop. En terecht, want zo is ons rechtssysteem. Het strafproces is geen conflict tussen over
heid en burgers, laat staan een conflict tussen burgers. Het is de vorm waarin de overheid door middel
van het Openbaar Ministerie het recht handhaaft. In het strafproces vordert het Openbaar Ministerie
namens de overheid straf en oordeelt de rechter. De rechter is geen instantie voor inspraak, opspraak,
ruggespraak of tegenspraak, nee, hij doet uitspraak. Het bestuur wil verbeteren, het heeft een beleid.
De rechter evenwel handhaaft. De adspirant-politieman gaat maar één jaar meer naar de opleidings
school. In dat ene jaar moet hij alles leren: de Politiewet, de geweldsinstructie, het Wetboek van straf
recht, het Wetboek van strafvordering, de verkeerswetgeving, de bijzondere wetten, schieten, gevechts
technieken, enz., enz. Kortom, hij moet een briljante duizendpoot zijn. Het is te begrijpen dat zijn op
sporingsactiviteiten veelal beperkt blijven tot het bekeuren van fout parkeerders. 96% van alle kantonge
rechtsovertredingen betreffen de verkeerswetgeving en daarmee is aangegeven dat alle andere overtredin
gen een quantité négligeable vormen. Maar het kan en moet anders. De opleiding moet veel degelijker
worden en de arbeidsproductiviteit moet omhoog. De surveillanten moeten de auto's uit en de fietsen op.
In elk dorp van enige betekenis moet weer een politieman komen; de oude postcommandanten moeten
terugkeren. En wat de misdrijven betreft, het lijkt wel of alle misdrijven klachtdelicten zijn geworden.
Maar zo is het niet. De politie moet weer geactiveerd worden en dat kan als onder anderen officieren
van justitie er niet prat op gaan dat zij sepot-fans zijn. De officieren van justitie zullen voor alles een
goed contact moeten hebben met de politie. Zij zullen weer naar de groepen en korpsen moeten gaan
en daar praten en daar zeggen hoe het moet. Het vertrouwen en het ontzag van de bevolking in en voor
de politie en de justitie zijn hier in het geding. Het is de vraag hoeveel ongestrafte overtredingen onze
samenleving nog kan verdragen voordat een moeilijk keerbaar des integratieproces inzet. Eerlijkheids
halve moet ik zeggen dat mijns inziens dat desintegratieproces zich al lang heeft ingezet. De burger
voelt zich veelal niet meer veilig, hij ziet aller wegen en ieder zijn eigen gang gaan en hij doet het
dan ook maar. Drempelvrees om een wettelijk voorschrift te overtreden is een begrip dat professor Vrij
nog kon gebruiken in zijn afscheidscollege in 1947. Doch vandaag de dag is het begrip niet passend
meer."Ik slaan no in stikje oer ót de rede fan de hear Niemeijer en gean fierder mei: "In een tijd als de
onze waarin men zegt dat wij ons mil I ieubewust moeten gedragen past toch nog wel dat wordt opgetreden
tegen het zich in kennelijke staat van dronkenschap op de openbare weg te bevinden. Een zogenaamd
terughoudend beleid is hier toch niet op zijn plaats. Dat drugsverslaving een criminogene factor van de
eerste orde is, is algemeen bekend. Als men zich voorts realiseert dat er jaarlijks in Nederland twee
