8
overeind gehouden van zijn eigen gezicht. Het CDA heeft zijn verkiezingsprogram met een
royaal gebaar in de prullemand gegooid, om op die manier de dank uit te spreken aan de
CDA-kiezers. Geweldig, de linkse meerderheid in deze raad is gegroeid tot meer dan 80%
van de raadsleden. Tegen het CDA willen wij dan ook zeggen: welkom binnen de rooie fami
lie, ook namens PAL. Wij willen jullie bedanken voor jullie metamorfose door jullie iets sym
bolisch te overhandigen, namelijk een rood vlaggetje, waarmee jullie de 1 mei-demonstratie
wellicht vrolijk kunnen opfleuren. (Gelach) Wij verzamelen donderdag a.s. om zeven uur op
het Zaailand! Ik moet er bij zeggen dat wij enigszins getwijfeld hebben tussen een rode vlag
en een kameleon. Maar vlaggen lijken in zekere zin op een kameleon, want het is maar uit
welke hoek de wind waait en die bepaalt immers de politieke kleur van het CDA.
Tijdens onze campagne hebben wij de vraag gesteld: Komt Ruud Lubbers in de Leeuwar
der gemeenteraad, gelet op de verhouding tussen de landelijke en de lokale politiek. Nu
spijt het ons dat wij geen campagne hebben gevoerd om Miedema en Heere in het parlement
te krijgen en liefst in de regering. Vrouwen zouden worden aangesteld bij voldoende ge
schiktheid, er zou uitbreiding komen van de kinderopvang, ieder kind krijgt recht op een
„staatsopvoeding". Wat willen wij nog meer? De Wet gelijke behandeling is geen enkel pro
bleem meer, want anti-discriminatiebepalingen worden in Leeuwarden al aangenomen. Eman
cipatie als één van de drie hoofdpunten van beleid, in plaats van alle verhalen over het ge
zin als hoeksteen van de samenleving. Miedema en Heere naar Den Haag: dat zou feest zijn
voor Leeuwarden en voor Nederland! Dat zou namelijk betekenen dat wij opportunistische
machtspolitici uit Leeuwarden kwijt zouden raken.
Maar laten wij dan toch maar de feestvreugde enigszins temperen met een citaat uit het
PvdA-blad Lokaal Bestuur: „We kunnen er in dit verband niet omheen te gewagen, absoluut
horendol te zijn geworden van het CDA. Vier jaar geleden kropen ze op hun knieën naar ons
toe om twee wethouders (in plaats van één) te krijgen. Alles, zo zegden ze toe, zouden ze
doen om het ons in het vervolg naar de zin te maken. Geen programmapunt van de PvdA
kwam hen meer als onhaalbaar voor, integendeel. Als trouwe vrienden en loyale kameraden
zouden ze meerijden op onze stokpaardjes.... In die sfeer gingen de college-onderhandelin
gen in. Onze taktiek" - die van de PvdA dus - „was simpel. Welke partij zou de grootste
strik om het feestpakket doen om ons te paaien? We dienen hierbij melding te maken van
droeve voorgevoelens. Het CDA zal ongetwijfeld opnieuw de zachtste eisen stellen. Maar
stinken we er dan weer in." Helaas, niet alleen in Dordrecht waar deze situatie gespeeld
heeft, ook in Leeuwarden heeft het CDA precies dezelfde opportunistische machtspolitiek
gevolgd. Ook in Leeuwarden is de PvdA daar in gestonken. In Leeuwarden deed het CDA de
grootste strik om het feestpakket van de PvdA. Het PvdA-program - mevrouw De Haan heeft
dat terecht geconstateerd - is integraal overgenomen.
Naar onze mening hebben er geen college-onderhandelingen plaatsgevonden. Tijdens die
bijeenkomsten dacht ik steeds: nu gaan de onderhandelingen beginnen. Maar na een ronde
met formele punten, zoals: is een bepaalde zaak mogelijk volgens de wet, is iets de bevoegd
heid van de burgemeester of de raad, bleek dat de onderhandelingen al waren geëindigd.
Het CDA was tevreden met het resultaat wat op tafel lag, namelijk het PvdA-verkiezingspro
gram. De lijstaanvoerder van het CDA, de heer Miedema, noemde deze onderhandelingen dan
ook heel karakteristiek „een toneelstuk". Maar dan wel de slechtste klucht die wij sinds ja
ren hebben gezien. Het CDA verborg niet eens zijn desinteresse in inhoudelijke besprekin
gen. Pas bij het verdelen van de wethoudersposten kwam het CDA tot leven.
Alleen „Leeuwarden kernwapenvrij" is een vrije kwestie geworden. Andere duidelijke
strijdigheden tussen programma's van CDA en PvdA kwamen toen niet op tafel en nu van
avond ook niet. De PvdA heeft het CDA ook niet op die punten gevergd: noem dan de pun
ten waar jullie het niet mee eens zijn, zeg dan wat jullie bijvoorbeeld van het emancipatiebe
leid vinden, en denkt dat zij gedekt is door opname van dit soort teksten in het collegepro
gram.
Want wordt het collegeprogram nou werkelijk door zowel de PvdA als het CDA gedragen
Kom nou! Zou het CDA, dat in het verkiezingsprogram schrijft dat er genoeg kinderopvang
is, nu enthousiast zijn voor uitbreiding van kinderopvang? Zou de partij, die in de raad
keer op keer liet blijken de werkloosheid van jongeren erger te vinden dan die van vrouwen
die geen kostwinner zijn, werkelijk achter het criterium van voldoende geschiktheid staan?
Zou de partij, waarvan een raadslid tegen ons zei toen het anti-discriminatie-artikel aan de
orde was dat het niets meer is dan „een heleboel bombarie en beleefde lippendienst aan het
eigen armzalige ongelijk", nu op de bres staan tegen discriminatie? Om maar te zwijgen over
de prioriteiten op het gebied van welzijnsbeleid waar het CDA zelfs de wethouder voor gaat
leveren. De prioriteiten die het CDA in zijn program heeft staan zijn tijdens de college-on
derhandelingen niet eens ingebracht door de CD A-fractie. Er is over welzijnsbeleid wat dat
betreft niet eens gesproken.
Het zal duidelijk zijn dat wij de college-onderhandelingen, als je ze die naam nog zou
gunnen, een gênante vertoning vonden. De rol van het collegeprogram wordt door dit soort
„onderhandelingen" ook gedevalueerd. Een partij die haar eigen program en dus ook haar
kiezers zo weinig serieus neemt als het CDA holt volgens ons de parlementaire democratie
uit. Een partij hoort te staan voor haar program en dat in te brengen bij de college-onder
9
handelingen. Hoe tekenend is het aan de andere kant voor de PvdA dat zij voor zo'n pro-
gramloze coalitiepartner kiest? Kiezen voor het CDA is naar onze mening toch een negatieve
keuze geweest, die weinig heeft te maken met inhoudelijke kwaliteiten van de CDA-fractie in
Leeuwarden en van het CDA-program. Mevrouw De Haan heeft nog eens gezegd dat zij enkel
geïnteresseerd was in de uitvoering van haar eigen program. De PvdA heeft niet gekeken of
andere partijen misschien aantrekkelijke punten in hun programs hadden of aantrekkelijke
coalitiepartners zouden kunnen zijn. In ruil voor die geweldige contacten met Den Haag en
misschien straks ook wel met Staphorst neemt de PvdA het voor lief dat het CDA opnieuw de
uitvoering van links beleid zal gaan traineren. Want het CDA is natuurlijk niet dom. Deze
partij weet dat zij alles moet doen om in het college te komen, want daar kan zij invloed uit
oefenen om de PvdA en de linkse meerderheid in de raad te temperen voor zover dat über
haupt nodig is.
Voordat ik toekom aan onze opstelling ten aanzien van de wethoudersverkiezing, eerst
nog een paar opmerkingen over het collegeprogram zelf. Wij nemen dat program wel serieus,
ook al omdat wij vinden dat daar heel redelijke zaken in staan. Het is immers een kopie van
het PvdA-program. Iedereen heeft kunnen constateren dat de programs van PvdA en PAL
niet ver uit elkaar lagen. Veel punten die mijn fractie de afgelopen jaren naar voren heeft
gebracht, zien wij dan ook met vreugde in dit program terugkomen. Ik wil een aantal punten
noemen. De filosofie van het inbreiden in plaats van het uitbreiden van bouw buiten de
stad, het punt van de gescheiden afvalinzameling, het schrijven van een milieunota, het
meer nadruk leggen op het beheer van de stad en al eerder genoemde punten als een anti
discriminatie-artikel, het aannemen van vrouwen bij voldoende geschiktheid, geen openbare
atoomschuilkelders, enz. Allemaal punten die PAL indertijd in deze raad heeft ingebracht, in
de loop van de tijd door de PvdA zijn overgenomen en nu zonder slag of stoot in het college
program zijn opgenomen, omdat het CDA zijn mening daarover niet eens heeft willen vertel
len.
Dan heb ik enkele punten van kritiek, die ik ook even zal noemen. Deze punten van
kritiek komen voort uit het lijstje met prioriteiten zoals wij dat hebben aangeboden aan de
PvdA-fractie. Prioriteiten die gegolden zouden hebben bij een links college. Wat ontbreekt?
In de eerste plaats ontbreekt een scherp verzet tegen rechts regeringsbeleid. Er is in het
collegeprogram geen verscherpte opstelling te lezen, terwijl het kabinetsbeleid steeds recht
ser wordt en ons nogal wat te wachten staat. Mevrouw De Haan wees daar zelf al op.
In de tweede plaats het beleid voor etnische groepen. Wij vinden datgene wat daarover
nu in het collegeprogram staat niet zo best. Er stond eerst in - letterlijk overgenomen uit
het PvdA-program - dat het personeel bij de gemeente een afspiegeling zou moeten zijn van
de bevolking. Dat is een goede zin, waarop je beleid kunt voeren bijvoorbeeld in de vorm
van een quoteringsregeling. Deze zin is echter geschrapt en er staat nu niets meer in dan
het wollig taalgebruik over werving en selectie. De quoteringsgedachte lijkt verlaten. Mijn
vraag aan de coalitiepartijen, in ieder geval aan de PvdA, is of deze indruk juist is.
In de derde plaats het anti-discriminatiebeleid. Het lijkt wel alsof alleen leden van etni
sche groepen gediscrimineerd worden. Anti-discriminatiebeleid valt samen met anti-racisme-
beleid in dit collegeprogram. Andere vormen van discriminatie worden in het program on
zichtbaar. Homo-politiek lijkt in Leeuwarden niet te bestaan. Is homo-politiek een vrije
kwestie geworden in de college-onderhandelingen? Beschouwt de PvdA het CDA gebonden
aan de uitgebrachte homo-nota? En welke prioriteit heeft homo-politiek in het totaal van het
college-program? Hoort die bij de sub-prioriteiten, bij de hoofdprioriteiten of als prioriteit
bij het emancipatiebeleid? Daarover staat helemaal niets in het collegeprogram.
Als vierde punt wil ik noemen de verdere democratisering van Leeuwarden. Er staat in
het collegeprogram een nog algemenere en vagere tekst dan vier jaar geleden. Wij vragen
ons af of de Commissie Heere nog bestaat. Hoe staat het met het rapport van deze commis
sie? Komen er voorstellen om burgers van Leeuwarden mee te laten beslissen? Zo ja, op wel
ke termijn en uit welke achtergrond? Welke ideeën heeft de PvdA daarover? Wat voor idee
heeft het college daarover?
Als vijfde punt wil ik noemen dat wij op zich tevreden zijn met de hogere prioriteit van
emancipatiebeleid, maar dat wij het verdergaande streven naar individualisering daarin mis
sen. Individualisering van de samenleving als doelstelling van emancipatiebeleid.
Als zesde punt missen wij het alternatieve energieplan dat nog wel in het PvdA-program
stond, maar in het collegeprogram niet meer terug is te vinden. Heeft dat afgedaan, zo vra
gen wij ons af.
Als zevende punt wil ik noemen dat zinnen als: „Vooralsnog wordt de geplande Noord
tangent als niet noodzakelijk gezien." ons met enig wantrouwen en argwaan vervullen. Wat
wordt er nou precies mee bedoeld? Wanneer is „vooralsnog" afgelopen en wanneer komt die
weg er dan alsnog? Wat zijn de criteria wanneer de weg er wel of niet moet komen? Dit soort
zinnen geeft veel te veel ruimte om alsnog het CDA de noordtangent er door te laten druk
ken.
Als achtste en laatste punt willen wij het taalbeleid noemen. Wij vinden het positief dat
er nu expliciet aandacht wordt besteed aan het taalbeleid in Leeuwarden. De verhouding
tussen het Fries en het Leeuwarders vinden wij echter niet erg helder uitgewerkt. Wij hopen
dan ook dat op korte termijn voorstellen op dit punt de raad zullen bereiken.
