24
Tot slot riekt deze nota naar onvervalst pacifisme. De absoluut geformuleerde doel
stellingen dat „conflicten niet langs de weg van geweld tot een oplossing gebracht kun
nen worden" en „uitbanning van geweld" - er staat niet „streven naar vermindering van
geweld" of iets dergelijks - laten geen ruimte voor de helaas noodzakelijke zwaardmacht
van de overheid. Mag in geen enkele omstandigheid gebruik gemaakt worden van geweld
in laatste instantie om onrecht te keren? Vredesonderwijs akkoord, maar dan op een goe
de wijze en op de goede plaats. Laat deze taak aan de ouders over. U respecteert dan op
gepaste wijze het actieve pluriformiteitskarakter van het openbaar onderwijs. Mijn fractie
zal dan ook tegen deze nota stemmen.
Mevrouw Doevendans: Het college merkt in de voor ons liggende raadsbrief terecht
op dat het vraagstuk van oorlog en vrede regelmatig in dit gezelschap aan de orde is ge
weest. Zo hoort het ook met een voor iedereen zo belangrijke problematiek. Mijn fractie
wil graag haar dank en waardering uitspreken voor de manier waarop en het tempo en de
vorm waarin deze nota en de nadere standpuntbepaling tot stand zijn gekomen.
Kunnen wij vrede leren? Dat is een vraag die veel mensen stellen. Het is een beslis
sende vraag, want oorlog biedt geen toekomst. In de jaren die achter ons liggen is op
grote schaal onderzoek gedaan naar de psychologische oorzaken van de oorlog. De con
clusie uit verschillende onderzoeken lijkt geoorloofd dat de mens eerder geneigd is in de
onvermijdelijkheid van oorlog te geloven naarmate hij hierover minder goed is geïnfor
meerd. Naar onze mening is vredesonderwijs dus een goede zaak. Een vak als geschiede
nis fungeerde en fungeert nog vaak als negatieve factor in het verkeer tussen mensen.
Veelal komt men niet verder dan het denken in en het overbrengen van vijandige of op
zijn minst elkaar beconcurrerende blokken. Zelfs lessen over bijvoorbeeld de Europese
gemeenschap, de NAVO, de Verenigde Naties blijven vaak steken in deze sfeer van ex
clusivisme en discriminatie. Veel jongeren blijken het begrip Europese eenheid alleen te
associëren met een groter prestige van Europa, met een sterke militaire macht tegenover
het Oostblok, met grote economische voordelen en niet met wereldvrede en niet met inter
nationale solidariteit. Voor het vak aardrijkskunde geldt in feite hetzelfde. De informatie
over het leven van andere volken en andere landen bestaat niet zelden uit toeristische
impressies en vage, valse stereotypen, eenzijdige generalisaties waarbij het accent meestal
ligt op de slechte eigenschappen van het andere volk, die van generatie op generatie
worden overgedragen.- Door hun starre eenzijdigheid en hun geladenheid kunnen deze
stereotypen gemakkelijk tot agressiviteit uitnodigen. Dat moeten wij trachten te voorko
men. Vrede kun je leren. In de thuissituatie van een kind en in de school kan dus, mee
gelet op het definitieve karakter van veel jeugdindrukken, een onjuiste beeldvorming in
de hand worden gewerkt. Bestaande vooroordelen kunnen en worden ook vaak in stand
gehouden. Mijn fractie juicht het toe dat vredesonderwijs wordt ingevoerd in Leeuwarden.
Wij waarderen het dat scholen met betrekking tot deze problematiek een voortrekkers
functie gaan vervullen en wij wensen deze scholen en het hele onderwijsveld veel geduld,
toewijding, inspiratie en succes toe. Wij hopen dat het vredesonderwijs binnen afzienbare
tijd zal zijn geïntegreerd in het totale lessenpakket op alle scholen in Leeuwarden.
De heer Ybema: D66 hecht er aan waardering uit te spreken voor de Nota Vredeson
derwijs, die vanavond op de agenda staat. Wij vinden het een goed stuk voorwaarden
scheppend beleid, gericht op de stimulering van de bewustwording over zaken van vrede
en veiligheid. Iedereen kan waarnemen dat de tijd waarin wij leven niet kan worden ge
kenmerkt als een tijd van grote betrokkenheid bij deze vraagstukken. Duidelijk is te sig
naleren dat de belangstelling voor zaken van vrede en veiligheid op haar retour is. De
problematiek is nog even serieus als een aantal jaren terug toen de maatschappelijke be
trokkenheid nog veel groter was. Wat mijn fractie betreft een reden te meer cm ook via
dit beleid van vredesonderwijs te proberen de bewustwording te stimuleren. Het budget
dat voor de uitvoering van dit beleid beschikbaar is, zijnde 25.000,is beperkt. Wij
zullen moeten proberen daar met de nodige creativiteit mee om te springen. Een tweede
belemmerende factor is dat wij vanuit de gemeente geen zeggenschap hebben over de
scholen voor bijzonder onderwijs. Toch zullen wij moeten proberen op een goede manier
in overleg met de besturen van die scholen te werken om ook daar onze ideeën op het
punt van het vredesonderwijs ingang te doen vinden. Op dat punt wens ik de wethouder
dan ook veel wijsheid en tact toe.
Mijn laatste opmerking is de volgende. Het is bekend dat de gemeente Heerenveen
nogal wat ervaring heeft opgedaan met het vredesonderwijs. Met name wijlen de heer
Glimmerveen heeft op dit punt belangrijk pionierswerk verricht. Ik zou er bij de wethou
der op willen aandringen zoveel mogelijk van die belangrijke ervaringen gebruik te ma
ken.
De heer Mink heeft inmiddels de vergadering verlaten.
25
De heer Krol: Voor ons ligt de Nota Vredesonderwijs met de daarbij behorende nade
re standpuntbepaling. Namens de CD A-fractie wil ik daar een aantal dingen over zeggen,
waarbij ik mij wil beperken tot enkele grote lijnen die uitmonden in een motivering waar
om de CDA-fractie akkoord kan gaan met deze nota, zonder daarbij de discussie en uit
gebreide besprekingen in de Commissie voor het Onderwijs lichtjes over te doen.
Naast de christen democratische kernbegrippen, zoals gespreide verantwoordelijkheid,
solidariteit en rentmeesterschapkennen wij ook aan het begrip gerechtigheid een grote
waarde toe. Hieronder verstaan wij onder andere dat wij ons willen inzetten voor recht
en vrede. Als wij daarbij bedenken dat het CDA het bijbels getuigenis aanvaardt van be
loften, daden en geboden als van beslissende betekenis voor mens en maatschappij en
overheid en dat er een schril contrast bestaat tussen de samenleving zoals die door God
is bedoeld en de werkelijkheid, dan verplicht ons dat tot een verhoogd ijveren voor het
aanpakken van grote problemen, zoals het probleem van vrede. Vrede is dan naar onze
mening meer dan een toestand zonder oorlog. Vrede is en zou moeten zijn een manier van
leven, respect hebben voor elkaar, bereid zijn meningsverschillen uit te praten, naar el
kaar te kunnen luisteren, kennis hebben van en inzicht hebben in maatschappelijke ver
houdingen. Wanneer ik daarbij dan ook nog betrek een citaat uit de bijbel dat met name
de GPV-fractie zou moeten aanspreken, dat luidt: „Houdt voor zover dat van u afhangt
vrede met alle mensen", dan zal het duidelijk zijn dat wij op grond van deze principiële
overtuigingen akkoord kunnen gaan met de Nota Vredesonderwijs plus de nadere stand
puntbepaling. Het is een goede zaak wanneer leerlingen in het basis- en voortgezet on
derwijs van jongsaf aan duidelijk wordt gemaakt begrip voor elkaar te hebben, dat niet
kan en mag worden berust in scheef gegroeide verhoudingen. Vredesopvoeding mag even
wel nooit worden verward met het opvoeden tot absolute geweldloosheid. Zo'n opvoeding
tot geweldloosheid deinst naar mijn gevoel terug voor de menselijke plicht het zwakke,
het kwetsbare te beschermen. De thans voor ons liggende nota geeft daartoe een goede
aanzet, waarbij wij met nadruk nog eens willen onderstrepen het belang van de veelzijdi
ge voorlichting. Ik wil er wellicht ten overvloede nog op wijzen dat een en ander tot mis
lukken gedoemd is wanneer wij hierbij niet de thuissituatie - de ouders - betrekken.
Concluderend: de CDA-fractie gaat op grond van het voorgaande akkoord met deze
nota.
Mefrou WestraLokaal ünderwiisbelied is wat de politike en publisitère belangstelling
oanbelanget eins mar in ündankber ünderwerp. It hellet de kranten mar inkeldris en ek
yn dit fermidden roppe parkearfoarsjenningskantoargebouwenensafuorthinnefaak
mear opskuor op as in nije ünderwiisbeliedsnota. No hat it yn it ferline miskien sa west
dat der op ünderwiismêd net sa folie te réden wie en dat soe dat gebrek oan belangstel
ling ferklearje kinne. Mar de léste tiid hat it gemeentlik ünderwiisbelied tal fan nije ym-
pulsen krigen; ik neam ünderwiis en emansipaasje, ynterkultureel ünderwiis, de belieds-
nota spesjaal ünderwiis. Foar al dizze nije beliedsinisiativen wolle wy it kolleezje kompli-
mentearje. Wy binne der wiis mei dat tal fan saken, dêr't it belang al faak genóch fan
fêststeld is en dêr't ek PAL by gelegenheid op oantrune hat, no ris omset wurde yn kon-
kreet belied. Dat no in «begjin makke wurdt mei it belied foar it fredesünderwiis hat fan
herte üs ynstimming. Ommers, ien fan de grutste objekten dêr't wy mondiaal foar steane
is it freedsumer meitsjen fan de wrald. It hanthavenjen fan de minsklike beskaving stiet
op it spul as it giet om de ütbanning fan oarlochsgeweldit trochbrekken fan it fijanstin-
ken, it ta stan bringen fan in rjochtfeardiger ferdieling fan de wolfeart. It fredesfraach-
stik komt sa yndringend op üs óf dat net ien der mear omhinne kin, ek it ünderwiis net.
It ünderwiis moat ommers bern net sünder mear tariede op de besteande maatskippij, mar
ek op in maatskippij dy't noch wurde moat. Dat is bepaald net in maklike pedagogyske
opjefte. Rjoehts bringt sadree't it fredesünderwiis ter sprake komt it gefaar fan yndok-
trinaasje yn, mar lizze der dan sokke stellige antwurden klear as bern fragen stelle as:
Wêrom moardzje de minsken elkoar üt, wêrom binne de Russen üs fijannen, wêrom komme
safolle minsken noch hieltiten om fan'e honger? De grutste opjefte foar ünderwiisteams li-
ket üs om te formulearjen wat jo oan bern oerdrage kinne, wat jo harren meijaan kinne
dat fierder rikt as: Jimme meie gjin rüzje meitsje. Wy meije it ünderwiis mei dizze fragen
net allinnich sitte litte: It belied is no fêststeld en jimme réde jimme fierder mar mei de
ütfiering. Ek wy moatte fierder tinke en prate oer it fredesfraachstik. De polityk komt
op dit stik fan saken no ommers faak noch net fierder as iendimensionale stanpunten as:
lensidich, twasidich, yn de NAVO, üt de NAVO. Skoallen dy't de ütdaging om fredesün
derwiis te üntwikkeljen oangeane, moatte ynspiraasje opdwaan kinne üt in trochgeande
diskusje fan politike organisaasjesfan fredesorganisaasjesmaatskiplike ynstansjes ensfh.
Dan hawwe wy inoar oer en wer ek wat te fertellen as de ütfiering fan it belied evaluear-
re wurdt. By dy evaluaasje moat wat üs oanbelanget noch in tal fragen weromkomme. Wat
binne no de eigen ynhalden fan fredesünderwiis? Fredesünderwiis is mear as sosjaal-mo-
rele foarming, it is ek in kognitive oan gele genheid wêrby't it giet om fragen as: Wêr
komme maatskiplike konflikten wei, hoe kinne jo belangentsjinstellingen analisearje? En in
