22
landers, die last kun je niet steeds met je meetorsen: soms kan het leven op een vulkaan
toch nog heel leuk zijn. Voor sommigen dan. Voor anderen is dat bijna onmogelijk: armoe
de, uitzichtloosheid en buitensluiting maken dat er nog maar weinig echt leuk is.
„Leuk" blijkt bij nader inzien een heel politiek begrip te zijn. De mate waarin mensen
het leuk (kunnen) hebben, is niet eerlijk verdeeld. Terwijl sommigen het eigenlijk nooit
leuk meer hebben, gaat het leuke leven voor anderen onverstoorbaar verder.
Hoe is „leuk" nu in Leeuwarden verdeeld? Voor sommige mensen is het wonen in
Leeuwarden heel aangenaam, bijvoorbeeld voor de toekomstige flatbewoners bij het Van
Harinxmakanaal, voor de voormalige flatbewoners in de Meenthe was het wonen heel wat
minder. Snelle jongens in de informatica gaat het op de Leeuwarder arbeidsmarkt heel
aardig af, voor meisjes uit de tweede generatie van etnische groepen wordt niet eens
meer actief bemiddeld. Om deze en andere tegenstellingen tegen te gaan voeren wij poli
tiek beleid: wij willen dat het in Leeuwarden leuker wordt voor vrouwen, gehandicapten,
etnische groepen, homo's, minima etc. Wij willen niet dat het „leuke leven" gemonopoli
seerd wordt door een welgestelde groep op kosten van een groeiende onderklasse in de
samenleving. Wij proberen de voorwaarden te verbeteren zodat deze groepen meer moge
lijkheden krijgen om hun leven zelf in te richten. Onze mogelijkheden om die voorwaarden
te verbeteren worden echter steeds geringer. Zonder nostalgisch te denken „dat het
vroeger allemaal leuker was", moet geconstateerd worden dat de gemeentelijke speelruimte
alleen maar afneemt terwijl de gevolgen van de economische crisis voor velen steeds voel
baarder worden.
Hoe leuk zou het zijn als er een kabinet in Den Haag zou zetelen dat waardering kon
opbrengen voor gemeentebesturen die proberen een creatief minimabeleid te voeren, die
de nieuwe armoede te lijf gaan en die massawerkloosheid geen acceptabele zaak vinden.
Hoe leuk zou het zijn als er een kabinet in Den Haag zou zijn dat afstapte van een mone-
taristische boekhouders-mentaliteit en financiële ruimte voor gemeenten zou creëren. „Hoe
leuk zou het zijnals er een ander kabinet kwam. Alhoewel, hebben gemeentebestu
ren wat te verwachten van een kabinet van VVD en PvdA, waar sommigen in de PvdA
reikhalzend naar uit lijken te kijken?
Niet alleen is Leeuwarden een van de leukste steden, het ligt ook nog in het leukste
land van Europa: Nederland. Hoewel er heel veel op Nederland aan te merken valt, bevalt
het Nederlandse samenlevingstype ons zeer: pluriform, multicultureel en tolerant. Zelfge
noegzaamheid kan gevaarlijk zijn, dat realiseren wij ons. Maar al te gauw kan dit parado
xaal genoeg leiden tot chauvinistische vreemdelingenhaat, tot zelfingenomen superioriteits-
denken, tot „laten wij het ook vooral leuk houden".
Maar een andere reactie is ook mogelijk en politiek veel wenselijker: juist omdat het
hier zo leuk is, staat onze deur wijd open. Wat leuk is willen wij met anderen delen. Het
beleid met betrekking tot vreemdelingen, politieke vluchtelingen en etnische groepen is
een van de toetsstenen voor het morele gehalte van de politiek, voor de „zorgzaamheid
van de samenleving". Geconstateerd moet worden dat het beleid van deze regering op dit
punt uitgesproken stuitend is; de rol van een aantal Nederlandse gemeenten is niet min
der schokkend, de bijdrage van Leeuwarden is tot nu toe aan de magere kant. Een minis
ter-president die uitkraamt dat Nederland een land is voor mensen die van Elfstedentoch
ten houden en niet voor klapperboom-liefhebbers, een verantwoordelijk minister die zich
in verband met politieke vluchtelingen afvraagt of wij behoefte hebben aan een paar dui
zend extra mensen in de bijstand omdat het aantal Vietnamese wafelbakkers dat aan de
bak komt slechts beperkt is, zij zouden een verbod moeten krijgen om ooit nog het woord
„zorgzame samenleving" in de mond te nemen.
Hetzelfde geldt voor die lokale CDA-bestuurders die weigeren om groepen vluchtelin
gen binnen hun gemeente op te nemen. De PAL-fractie had dit punt geclaimd omdat wij
een duidelijke uitspraak willen dat Leeuwarden natuurlijk en van harte bereid is om tege
moet te komen aan de 2%ó-opname van asielzoekers. Wij kunnen ons geclaimde punt laten
vervallen wanneer de wethouder in reactie op deze beschouwingen onomwonden verklaart
dat Leeuwarden nu bereid is om de principe-uitspraak te doen om de gevraagde 2%o op te
nemen.
Hoe leuk is het om provinciehoofdstad te zijn in het Noorden, terwijl de andere grote
provinciehoofdstad in het Noorden een driehoeksverhouding begint met Assen en Drach
ten? Leeuwarden dreigt in een ondergeschikte positie te komen. Wij steunen het college
daarom in zijn verzet tegen én de uitholling van het regionaal beleid in het algemeen én
de concentratie van het resterende beleid op Groningen.
Vroeger dachten veel mensen dat het aantrekkelijk was om ambtenaar te zijn. De laat
ste tijd hoor je die geluiden minder. Doorgaande werkdrukverzwaring, vacaturestops,
loonverminderingafnemende carrièrekansen etc., maken het niet erg aantrekkelijk meer
om ambtenaar te worden. Ook voor de ontwikkeling van het beleid is deze politiek uitge
sproken slecht: bepaalde afdelingen houden net de lopende zaken bij maar komen niet toe
aan nieuwe initiatieven en langbeloofde notities. Van de besluiten bij de tussentijdse her
waardering lag de vacaturestop van 75% ons dan ook zwaar op de maag. Ook het voorstel
23
nu om uit te gaan van 50% vervulling is volgens ons nog te hoog gegrepen. Er kan geen
sprake van zijn dat al eens uitgestelde vacatures nog eens worden uitgesteld: over taak-
afstoting beslist de politiek en niet de vacaturecommissie. De PAL-fractie zou er geen en
kel bezwaar tegen hebben als b. en w. in de voorjaarsnota met een verdere verlaging van
het streefgetal voor niet-direct te vervullen vacatures naar de raad komen.
Hoe leuk is het wonen in Leeuwarden in de naoorlogse wijken? Nog leuk, moet het
antwoord luiden, tenminste in de meeste wijken. Maar de tijd begint te dringen. Daar
naast kan het niet zo zijn dat (kleinere) knelpunten niet direct worden aangepakt totdat
er een mooie planning voor een aantal jaren is gemaakt. Net zoals in de gerenoveerde
vooroorlogse wijken zullen, samen met de bewoners, kleine en grote problemen in goed
overleg ter hand moeten worden genomen. Dat miljoen is er niet voor niets.
Het leven is vaak leuk wanneer er een perspectief bestaat op verandering, op voor
uitgang, op nieuwe kansen en mogelijkheden. Voor steeds meer mensen ontbreekt dat
perspectief. De opgaande lijn is omgebogen: mensen zien geen uitwegen meer door schul
den, het verdwijnen van de eenmalige uitkering, stijgende woonlasten, verminderde huur
subsidie, etc. Het komende jaar zal het college met nieuwe impulsen voor het minimabeleid
moeten komen. Naast het noodfonds, verwachten wij voorstellen voor een kortingspas die
betrekking kan hebben op allerlei gemeentelijke voorzieningen (zowel de culturele als bij
voorbeeld zwembaden) en misschien ook op het openbaar vervoer. Tenslotte willen wij ook
graag onderzocht zien welke mogelijkheden er zijn om vanuit de gemeente voor minimum
inkomens bij te dragen aan zaken als het betalen van de contributie van bijvoorbeeld
sportverenigingen en het abonnement op een krant. Het doorbreken van een gedwongen
sociaal isolement, ontstaan door het ontbreken van voldoende financiële middelen, is een
van de belangrijkste taken voor het gemeentebestuur voor de komende jaren.
Hoe leuk is het Leeuwarder onderwijs? Wij hebben eerder al uitgesproken het een pri
ma zaak te vinden dat op tal van onderwijsterreinen een voortvarend beleid gevoerd
wordt. Maar of het onderwijsveld zelf daar altijd zo onverdeeld gelukkig mee is? Met name
wat de emancipatiedoelstellingen betreft bespeuren wij weerstanden; de discussie over het
aanstellingsbeleid zou wel eens hoog op kunnen lopen. Niet dat je voor die weerstanden
tegen positieve actie om hoeft te gaan liggen: eerder worden wij erdoor gesterkt in onze
opvatting dat positieve actie inderdaad kan fungeren als breekijzer om leidinggevende
functies voor vrouwen open te stellen.
Een van de terreinen waarop de beleidsontwikkeling nog maar in de kinderschoenen
staat, is het onderwijs aan etnische groepen. Wij hebben in de commissie al aangegeven
dat het denken daarover verder ontwikkeld moet worden. Wij worden in de opvatting be
vestigd door recente discussies in de media over de wenselijkheid van gescheiden (taal-)
onderwijs aan autochtone en allochtone leerlingen. Het gaat niet op om te denken dat dat
vraagstuk voor Leeuwarden minder relevant zou zijn. Segregatieverschijnselen blijken zich
in de praktijk al voor te doen bij leerlingenpercentages van 30 a 30% allochtone leerlin
gen. En daar zitten sommige Leeuwarder scholen niet ver meer van af!
Een ander onderwijsvraagstuk is de invoering van de basisvorming in het voortgezet
onderwijs. De lokaal-politieke discussie daarover moet nog beginnen. Op voorhand willen
wij wel kwijt dat wij er een hard hoofd in hebben of de basisvorming er wel toe zal leiden
dat leerlingenpopulaties van de verschillende schooltypen minder milieubepaald zullen wor
den. Zal een leerling, die nu nog gekwalificeerd wordt als een lbo-leerlingin de toe
komst besluiten de basisvorming op het Stedelijk Gymnasium te willen volgen? Politiek en
onderwijsveld zullen over dit onderwerp nog veel met elkaar te bepraten hebben. Wij vin
den dat aan die discussie op korte termijn structuur gegeven moet worden.
Leeuwarden zou nog veel leuker kunnen zijn wanneer een succesvol cultuurbeleid ge
voerd zou worden. Afgezien van een door de wethouder rond middernacht in de commissie
afgestoken verhaal over de toekomst van de Harmonie, is er echter weinig gebeurd. Voor
een wethouder met een leuke maar overvolle portefeuille lijkt er misschien veel te gebeu
ren, maar de beleidsontwikkeling op veel van zijn terreinen gaat traag. Cultuur- en
emancipatiebeleid (zowel voor vrouwen als homo's) zijn voorbeelden van onderwerpen waar
node een drijvende kracht wordt gemist. Hoe kan een stad met stadsgewestpretenties een
falend cultuurbeleid accepteren? Een provinciehoofdstad met ambities hoort stimulerend te
zijn, na te denken over in de toekomst gewenste ontwikkelingen: Hoe leuk zou Leeuwar
den zijn met een centrum voor moderne kunst?
Een drijvende kracht wordt ook bij het emancipatiebeleid node gemist. Zo kon het
voorpaginanieuws worden dat de emancipatiepot niet ten volle benut wordt. De wethouder
stelde eenvoudig weg dat de gemeentelijke polsstok niet zover reikt als „het maatschappe
lijk draagvlak" ontbreekt. Voor een wethouder van emancipatiezaken - absolute hoofdprio
riteit - een tamelijk inadequate reactie. Had het college zich eigenlijk bezonnen op welke
nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen zich voordoen, hoe het maatschappelijk draagvlak
verschuift? Wij verwachten dat b. en w. in de voorbereiding van het sociaal-cultureel pro
gramma 1989 en in de raadsbrief bij het Sociaal-cultureel PÏan 1988-1992 voorstellen ont
wikkelen waaruit spreekt dat zij tendensen tot professionalisering van emancipatiewerk
ondersteunen.
