- 22 -
moment zijn die voorwaarden niet vervuld. Wij hebben getracht met de motie die ik zojuist heb
ingediend een weg aan te geven die het mogelijk maakt om toch die brede steun voor een
herstructurering van het voortgezet onderwijs mogelijk te maken.
De Voorzitter: Wij gaan eerst koffiedr inken.
De Voorzitter schorst, om 21.10 uur, de vergadering voor de pauze.
De Voorzitter heropent, om 21.30 uur, de vergadering.
De Voorzitter: Ik heropen de vergadering. Op uw plaats zijn twee verbeterde exemplaren
neergelegd van besluiten behorende bij agendapunt 29, te weten de besluiten nummers 19737 en
19738. Het gaat om een puur technische aanpassing. Bij agendapunt 29 komt dus aan de orde de
besluitvorming aan de hand van de verbeterde exemplaren.
Wij gaan verder met de voortgezette behandeling van agendapunt 22. Wethouder VI ietstra
heeft het woord.
Punt 22 (vervolg).
Mevrouw VI ietstra (weth.): Voorzitter, ik wil beginnen met het mek en van een aantal alge
mene opmerkingen om te voorkomen dat ik bij elke sprëcer afzonderlijk daar weer op in ga.
Ik wit beginnen bij de keuzes die wij hebben gemaakt in 1985 en 1986, respectievelijk bij
de vaststelling van de Raamnota Onderwijsbeleid en de Notitie De toekomst van het voortgezet
onderwijs in Leeuwarden. Bij die gelegenheden heeft de overgrote meerderheid van de raad, met
uitzondering van de VVD-fractie maar inclusief de fractie van D66 - deze fractie ging twee jaar
geleden zelfs zwijgend en zonder enige bijdrage te leveren aan de discussie akkoord met de
voorstellen zoals die er lagen -, zich uitgesproken voor een aantal onderwijskundige
uitgangspunten waar wij vervolgens mee verder zijn gegaan. Ik zal ze nog even noemen, voor
zover ze nog niet bekend zijn: uitstel van de definitieve studie- en beroepskeuze voor alle
leerlingen tot de veert len-/vi j ftienj ar 1 ge leeftijd, het tegengaan van vroegtijdige en eenzij
dige selectie door een determinatie in gemeenschappelijke brugjaren en verbreding van het
onderwijs- en vormingsaanbod voor alle leerlingen, waarbij niet alleen aandacht wordt gegeven
aan intellectuele ontwikkeling maar ock aan technische, prektische en sociale vaardigheden. De
raad heeft het niet gelaten bij het formuleren van alleen uitgangspunten. Nee, de raad heeft
daar heel duidelijk een conclusie aan verbonden, namelijk dat deze uitgangspunten het beste te
realiseren zijn in brede scholengemeenschappen lbo tot en met vwo. Dus niet in smalle scho
lengemeenschappen en in categoriale scholen, maar - ik zeg het nog maar eens - in brede scho
lengemeenschappen lbo tot en met vwo. Deze uitsprak van de raad twee Jaar geleden is de basis
geweest voor de verdere planvorming.
Bij de behandeling van het voorstel twee jaar geleden bestond er ock al grote weerstand
bij een aantal scholen. Bij een aantal scholen verschilden de reacties toen ock niet zo zeer
van de reacties van nu, althans niet wat de inhoud betreft; wel wat de vorm betreft. De raad
heeft dat onderkend en heeft toen gezegd dat wij, gezien de grote weerstand, rekening zullen
moeten houden met een geleidelijk en gefaseerd proces.
Vervolgens hebben wij tweeënhal fjaar gepraat en nagedacht. In die tweeënhai fjaar zijn er
ontwikkelingen geweest die de noodzaak om te komen tot brede scholengemeenschappen In mijn ogen
alleen nog maar hebben versterkt. Ock die ontwikkelingen zal ik even noemen. Ten eerste de
plannen met betrekking tot de basisvorming waarover bijna alle sprekers het hebben gehad. Het
wetsvoorstel zegt weliswaar dat de basisvorming binnen de bestaande structuur ingevoerd zal
worden, maar spreekt een voorkeur uit voor het streven naar brede scholengemeenschappen. Ock de
bewindslieden zien wel in dat in dat kader de basisvorming beter tot haar recht kan komen. Zij
durven dat alleen niet definitief af te dwingen en u weet allemaal waar dat mee te meken heeft.
Alle deskundigen, zoals de SER, de Emancipatieraad, de Wetenschappelijke Raad voor het
Regeringsbeleid en de werkgeversorganisatie NCW - daar wil ik toch ock op wijzen, want er wordt
alsmaar gedaan of wij in Leeuwarden het wiel uit zitten te vinden en dat is volstrekt niet het
geval -, vinden dat basisvorming alleen maar kan als de huidige structuur wordt doorbreken en
de huidige toelatingseisen havo/vwo worden afgeschaft. Bovendien is de basisvorming een regel
rechte bedreiging voor het voortbestaan van scholen voor mavo en lbo. Ik denk dat wij ons dat
ock heel goed moeten realiseren. Met name de raadsleden die zich hier zo sterk hebben gemaakt
voor het behoud van het categoriale gymnasium heb ik eigenlijk nauwelijks horen praten over het
mavo en het lbo, behalve dan enige lippendienst van de kant van D66-
Een andere ontwikkeling in de afgelopen tweeënhal fj aar is de zorgelijke terugloop van het
aantal leerlingen. Ock tweeënhalfjaar geleden werden wij daarmee geconfronteerd. Wat je ziet is
dat die leerlingenaantallen alleen maar verder teruggelopen zijn. Wij weten allemaal - dat Is
aan te tonen op basis van demografische ontwikkelingen - dat in de komende drie jaar nog 20?
minder kinderen in zullen stromen in het voortgezet onderwijs. Wij weten ock, althans wij
zouden dat kunnen weten, dat dat met name ten koste gaat van in de allereerste plaats het lbo
dat per jaar 20? tot 30? minder leerlingen binnenkrijgt en in Iets mindere mate ten koste van
het mavo. Wat dat betreft is dat een ontwikkeling die ons met grote zorg moet vervullen.
Dan is er een derde ontwikkeling die tweeënhalfjaar geleden wat minder te voorzien was,
maar die zich wel steeds duidelijker opdringt, namelijk de veranderde filosofieën over de
bekostiging van het voortgezet onderwijs. Een aantal sprëcers heeft daar ock op gewezen. Het
gaat steeds meer de kant op van een lump-sum financiering. In het hbo kennen wij die finan
ciering al en in het mbo staat een dergelijke financiering er aan te komen. En wat wij nu weten
van de plannen met betrekking tot het voortgezet onderwijs wordt ock daar gedacht aan een lump
sum financiering. Ock die ontwikkel ing - ik denk dat die snel Ier komt dan wij met z'n allen wel
eens kunnen vermoeden - dwingt tot schaalvergroting. Wat wij in de Onderwijsbegroting 1989 zien
aan voorstellen hoeft ons wat dat betreft niet optimistisch te stemmen, want daarin zitten
voorstellen om tekorten op de budgetten van de kleine scholen ten gunste van het stimuleren
van de brede scholengemeenschappen avo/lbo.
Wij kunnen het ons niet permitteren om te gaan zitten afwachten. Een aantal reacties met
name vanuit het onderwijsveld heeft het ons nogal kwalijk genomen dat wij vooruitlopen op de
ontwikkelingen. Ik moet zeggen dat een jaar geleden, toen de basisvorming nog wat zekerder
leek, diezelfde reacties gingen in de richting van: College, waarom doet u niets? Waarom maekt
u geen plannen? Ik ben echter blij dat niemand in de raad heeft gezegd: Laten wij nog maar even
afwachten tot er meer duidelijkheid is en laten wij voorlopig maar even achterover gaan zitten.
Ik denk dat de hele "rust" die nu lijkt te ontstaan rond de basisvorming schijnrust is. De
behandeling zal in het voorjaar 1989 plaatsvinden. Volgens mijn inschatting komt de basis
vorming er. Bovendien, voorzitter, zijn wij tweeënhal fj aar geleden in deze raad tot een
ultspraek gekomen en ik derk dat je na tweeënhal fj aar wel eens een volgende stap mag zetten.
Die volgende stap Is nu aan de orde. Het kader, brede scholengemeenschappen, hebben wij
twee jaar geleden met z'n allen vastgesteld. De raad heeft toen niet gekozen voor breed èn
categoriaal. De raad heeft uitdrukkel Ijk gekozen voor breed. Waar wij nu over praten Is de vorm
waarin wij dat verder willen ontwikkelen.
In de raadsbrief staat dat het college een voorlopige voorkeur heeft voor één brede scho
lengemeenschap, omdat naar ons idee daarmee de gewenste breedte lbo tot en met vwo het best
gediend is. Wij hebben uitdrikkel ijk gespreken over een voorlopige keuze en ik wil dat ock hier
nog een keer benadrikken. Het gaat niet om een definitieve keuze en om definitieve besluitvor
ming. Het gaat om een richting die wij kiezen op basis van onderwijskundige uitgangspunten. Een
richting die wij als de meest gewenste zien, maar waar nog heel veel nader onderzoek voor nodig
is om uiteindelijk definitieve standpunten in te kunnen nemen.
Juist omdat die aanvankelijke stellingname zoveel misverstanden heeft opgeroepen, ock
vanuit het onderwijsveld, hebben wij in de raadsbrief nog eens extra benadrukt wat het karekter
Is van de besluitvorming. Ock hebben wij het besluit zodanig geformuleerd dat daar geen mis
verstand meer over kan bestaan. Wij besluiten vanavond tot het starten van een onderzoek naar
de consequenties van zowel één als twee als drie brede scholengemeenschappen. Een gelijkwaardig
onderzoek waarbij zowel gekeken wordt naar de personele consequenties als naar de financiële,
