- 2 -
buren-deelgebied X gelegen perceel bouwterrein aan
S.J. de Jong te WIrdum.
373
62
4.
Verlenging van het voorbereldlngsbeslult voor het plange
bied Fontein land e.o.
374
62
5.
Vaststellen Programma Sociaal-cultureel Werk 1989.
375
109
5a.
Wijzigingen van een aantal regelingen van de Subverorde
ning Speclflëc Welzijn, Hoofdstik Socl aal-cultureel Werk.
376
134
6.
Subsidieverlening ten behoeve van de realisering van het
wooncentrum Sonnenborgh.
371
62
7.
Vaststellen Verdeel bes lult Fonds Podlunkunst 1989.
370
64
De Voorzitter: Ik open de vergadering. De onderhandelingen over de ambtenarensalarissen
hebben een dusdanig verloop gehad dat de VUT-regel!ng voor 60-jarIgen op dit moment nog niet
voor 1989 geldt. Dat betekent dat de gemeentesecretaris per 1 januari 1989 formeel de dienst
gaat verlaten, tot ons verdriet en tot zijn verdriet. Maar ja, dingen lopen wel eens zo. Het
afscheid is In de loop van Januari gepland.
Aan de orde is de behandeling van het beleidsplan 1989-1993 en de begroting 1989. Wij
beginnen met de algemene en financiële beschouwingen. Ik geef het woord aan mevrouw De Haan.
Mevrouw De Haan-Laagland: Mijnheer de voorzitter, vorig Jaar had Ik mijn algemene be
schouwingen de titel gegeven: "Fut met'e suterlchheld". Als ik de algemene beschouwingen dit
jaar zou moeten samenvatten dan zou Ik zeggen dat voor de PvdA met name werkgelegenheid en
solidariteit bij elkaar horen als een Siamese tweeling.
Mijnheer de voorzitter, de PvdA-fractJe heeft zich In de afgelopen tijd Intensief beraden
over verschillende fundamentele vraagstukken In relatie tot de toekomst van de gemeente
Leeuwarden. In een bralnstormweekend vroegen wij ons af: wat zijn nu eigenlijk de meest nij
pende problemen, moeten er nieuwe of scherpere keuzes worden gemaëct. Kortom, welke bckens
moeten worden verzet om de Inwoners van onze gemeente, ongeacht hun maatschappelijke positie,
ock op de langere termijn voldoende perspectief te bieden. Zo'n fundamentele discussie heeft
twee belangrljke kenmerken. In de eerste plaats Is het een poging de zdcen op een wat meer
Integrale wij ze te benaderen, maar daarnaast Is het ock een poging om een langere termijnvisie
te ontwikkelen. Vanuit dat bredere perspectief zal Ik verschillende resultaten van genoemde
brainstorming In deze algemene beschouwingen meenemen. Andere elementen in die discussie zijn
nog niet geheel uitgekristalliseerd. Daar komen wij dan in deze raad later ongetwijfeld nog
eens op terug.
Laat Ik eerst enkele ontwikkelingen kort aangeven.
Enkele belangrijke tendensen In de stedelijke ontwikkeling van Leeuwarden zijn:
- een stabiele bevolkingsomvang van rond 85.000 Inwoners;
- een gestaag groeiende werkgelegenheid, maar tegelijk een voortdurend stijgende werkloosheid,
vooral ock onder vrouwen;
- een stijgend aantal uitkeringsgerechtigden en mensen op een sociaal minimum en ock, meer In
het algemeen, een stijgend aandeel van de kansarmen In de Leeuwarder bevolking;
- een, ock naar landelijke maatstaven, onevenredig hoge Inkomende pendel vanwege een vertreko-
verschot van In Leeuwarden werkende mensen naar de omliggende gemeenten;
- een daling van gemeentelijke Inkomsten als gevolg van rljksbezulnlglngen en weinig uitzicht
op verbetering op dat terrein.
Als belangrijke Leeuwarder problemen komen hier dus naar voren - naast de financiële situatie -
de werk looshei d, een tekortschietend bevolk Ingsdraagv lek en toenemende maatschappelijke onge-
I ijk hel d.
Daarnaast zijn er uiteraard ock tal van externe, meer algemene ontwikkelingen die de posi
tie en toekomstkansen van Leeuwarden beïnvloeden. Zo leidt de verschuiving van economische
activiteiten naar het zuiden naar een relatief grotere excentrische ligging van ons gebied. Ock
kan de verdergaande technologie achterstanden vergroten In een gebied met een kwetsbare econo
- 3 -
mische structuur; aan de andere kant kunnen nieuwe communicatiemiddelen de betekenis van
geografische afstanden weer verkleinen.
Daarnaast hebben wij te meken met de Internationalisering van de economie. Het gevolg
daarvan voor Leeuwarden kan zijn dat Ickale/reglonale sturingsmogelijkheden geringer worden.
Een gevolg is zeker ock dat de presentatie van de eigen regio of stad in de toenemende concur
rentie des te belangrijker wordt.
Verder zien wij een proces van voortgaande Individualisering en emancipatie. Dit leidt tot
meer pluriformiteit In leef- en woonstijlen, hetgeen onder andere zijn doorwerking heeft In het
woningbouwbeleid. Een gevolg van toenemende emancipatie is ock een grotere toestroom van
vrouwen op de arbeidsmarkt en meer behoefte aan kinderopvang.
Tenslotte leidt het verschijnsel van de maatschappelijke tweedeling en de tendens tot
denl vel Ier ing tot een vraagstuk dat zo'n vijftien jaar geleden voor onmogelijk werd gehouden,
te weten de zogenaamde "nieuwe armoede", ock In Leeuwarden.
Mijnheer de voorzitter, als wij al deze maatschappelijke ontwikkelingen In onderling ver
band bek ijken, komen ock hier weer als hoofdthema's naar voren: werkloosheid c.q. werkgelegen
heid, ock In relatie tot de omliggende regio (het bevolk Ingsdraagv lek) en de maatschappelijke
ongelijkheid. Drie thema's die wel van elkaar moeten worden onderschei den, maar die - gezien
hun onderlinge samenhang - niet van elkaar zijn te schelden. Zo is er een nauwe relatie tussen
maatschappelijke ongelijkheid en werkloosheid, of het nu gaat om langdurig werklozen, de tweede
generatie uit etnische groepen, arbeidsongeschikten of ouderen, die uit het arbeidsproces zijn
verstoten. Anderzijds wordt het hoge werkloosheidspercentage In Leeuwarden (ongeveer 25) weer
sterk bepaald door de samenstelling en opbouw van de Leeuwarder bevolking. Relatief veel wer
kenden in Leeuwarden wonen hier niet en betalen als gebruikers van onze voorzieningen ock niet
vla de belastingen daaraan mee. Daardoor Is de financiële ruimte voor terechte claims van kans r,
arme groepen ock veel kleiner dan mogelijk zou zijn bij een minder eenzijdige bevolkingsop
bouw. Een politieke kernvraag Is: Hoe breken wij uit deze vicieuze cirkel?
Naast een actief beleid voor kansarme groepen Is het volgens de PvdA voor de langere ter
mijn van essentieel belang dat de centrumpositie van Leeuwarden In zijn hoedanigheid van econo
misch trekpaard van Friesland wordt versterkt. Vooral in het rijksbeleid zijn er ontwikkelingen
gaande die eerder wijzen op uitholling dan op versterking van die centrumpositie. Een proces
van uitholling gaat óók ten koste van de belangen van overig Friesland. Dat gegeven accentueert
de gemeenschappelijkheid In belangen van stad en platteland. Terecht werken Leeuwarden en de
omliggende gemeenten steeds meer samen om er voor te zorgen dat de functie van Leeuwarden ten
dienste en niet ten koste van de gehele provincie gehandhaafd blijft. Versterking van de econo
mische functie van Leeuwarden is voor de PvdA geen doel op zich. Het gaat ons dus niet om een
groeifilosofie van "steeds meer en steeds beter" als een op zichzelf staande waarde. De vele
negatieve gevolgen van ongebreidelde economische groei kennen wij maar al te goed.
Maar waar wij wel keihard aan willen werken is het doorbreken van de vicieuze cirkel waar
Ik het net over had. Doen wij dat niet dan zijn de soclaal-maatschappel ijke gevolgen op de mid
dellange termijn niet te overzien In een provincie, die economisch steeds verder achterop
dreigt te rdcen. Een voorbeeld: Als een groot deel van de meer dan 20.000 studenten die hier
middelbaar en hoger beroepsonderwijs volgen in onze regio geen passend werk kan vinden, dan
krijg je of toenemende werkloosheid of een voortgaand selectief vertrekoverschot of belde.
Belde verschijnselen echter werken op de lange duur fnuikend en ontwrichtend voor een stede-
I ijke samenleving.
Wat Is er nu nodig voor de versterking van de centrumpositie van Leeuwarden? Volgens mijn
fractie een combinatie van elkaar versterkende maatregelen, waarbij de rode draad wordt gevormd
door: Investeren In de kwaliteit van de stedelijke voorzieningen. Doelstellingen daarbij zijn
enerzijds behoud van bestaande en verwerven van nieuwe werkgelegenheid en anderzijds het binden
van degenen die hier werken en wonen aan de eigen gemeente.
Als wij het hebben over investeren in de stedelijke ontwikkeling ten behoeve van de econo
mische positie van Leeuwarden, dan moet u dat begrip ruim opvatten. Dan doel Ik niet alleen op
voorzieningen die direct ten dienste staan van het economisch beleid (Infrastructuur, goede
vestigingscondities etc.), maar ock op voorzieningen die het economisch kIimaat gunstig kunnen
beïnvloeden. Dan hebben wij het over het woonmllieu, over hoogwaardige recreatieve, culturele
