- 16 -
smeren uit Zutd-Afrlka. Het zal duidelijk zijn dat de PAL-fractle dit beleid volledig onder
steunt.
Vanavond wordt besloten over een door LOTA opgesteld raadsbesluit. Zoals In de Inlei
ding van de raadsbrlef Is aangegeven gaat het erom dat zoveel mogelijk aangesloten leden met
dit concept-raadsbesluit Instemmen. De argumenten die LOTA daarvoor aanvoert kan mijn fractie
onderschrijven. Ik wil niet Ingaan op alle onderdelen van het besluit, maar mij tot een tweetal
onderdelen beperken.
Onderdeel IV van het concept-besluit gaat over het voorkeursbei eld. De nuancering die b.
en w. hebben aangebracht Is een verwijzing naar eerder door deze raad genomen besluiten. Die
nuancering houdt In dat de raad uitgesproken heeft niet over te gaan tot een boycotregeling van
bedrijven die zakelijke relaties onderhouden met Zuld-Afrlka. Wel werd meer In het algemeen
- dat staat op bladzijde 1 van de raadsbrlef onder punt 2, het zesde liggende streepje, - een
voorkeursbei eld vastgesteld In die zin dat, Indien onder overigens gelijke omstandigheden een
keus moet worden gemaakt uit meerdere ondernemingen, de voorkeur moet worden gegeven aan be
drijven die In hun bedrijfsvoering het beste stroken met de politieke opvattingen die door de
raad zijn geformuleerd, waaronder de standpunten Inzake Zuld-Afrlka.
Uit de notulen van de raadsvergaderIng van 11 Januari 1988 blijkt dat er lang gepraat Is
over het besluit en dat het daarbij met name ging om de vraag wat onder "gelijke omstandighe
den" verstaan moest worden. De suggestie van PAL-zIJde om de woorden "min of meer" toe te voe
gen werd afgewezen. Duidelijk werd wel uit die discussie dat het voorkeursbeletd de gemeente
geld zou mogen kosten. Uit die discussie kan onzes Inziens niet worden afgeleid dat het antl-
apartheldscrIter I urn pas In het geding kan worden gebracht op het moment dat de criteria prijs,
kwaliteit en service niet tot een aankoopbes lult hebben kunnen lelden. Dat zou namelijk veron
derstel len dat deze criteria onderling meetbaar zijn. Volgens onze fractie zullen In een con
creet geval de eventuele contacten van een bedrijf In Zuld-Afrlka een rol moeten gaan spelen.
Er blijven dan ook naar onze mening InterpretatleverschlIlen mogelijk. Wat er ook van zij, onze
fractie kan Instemmen met de formulering zoals die nu Is gekozen, omdat de Intentie duidelijk
Is, namelijk als gemeente, In de hoedanigheid van consument van produkten en diensten, ook het
antl-apartheldsgehalte daarvan als criterium mee te laten wegen In de keuze.
Het tweede punt waar Ik op In wil gaan Is het beginmoment van de beleidsuitvoering. Onze
fractie vraagt zich af wat de verhouding Is van het nu te nemen besluit tot dat van 11 Januari
1988. Destijds heeft de raad geen termijn aangegeven met betrekking tot de datum van het begin
van de beleidsuitvoering. Dat zich tot nu toe geen concrete gevallen hebben voorgedaan neemt
niet weg dat onzes Inziens de gemeente Leeuwarden vanaf 11 Januari 1988 een voorkeursbei etd
heeft gevoerd. In het besluit dat vanavond wordt genomen wordt dat voorkeursbei eld nog eens
bevestigd, maar wordt tevens besloten met de uitvoering ervan te wachten. Het besluit betekent
dat de uitvoering van een beleid dat deze raad al voerde wordt geschorst. Wat de PAL-fractle
betreft wordt onderdeel VI uit het besluit geschrapt. Dat onderdeel luidt als volgt: "met de
uitvoering van de In dit beleid verwoorde nieuwe maatregelen te wachten totdat In LOTA-verband
het overleg met de regering Is afgerond;" Dat dit onderdeel wordt geschrapt heeft dan alleen
betrekking op onderdeel IV want dat voorkeursbeleid voeren wij al. (De heer Heere (weth.):
Voorzitter, Ik wil de heer Meerdlnk wijzen op het onder onderdeel VI van het besluit genoemde
woord "nieuwe".) U hebt gelijk, dan heb Ik deze opmerking niet gemaakt.
Het betekent In leder geval wel het handhgaven van het beleid zoals dat tot nu Is gevoerd.
Dat leidt er volgens ons toe dat, wanneer de minister van Binnenlandse Zaken ons besluit voor
schorsing en vernletlng zal voordragen, onze formulering van het voorkeursbeleid een recht
streekse rol In de discussie met die minister zal gaan spelen. Wie de column van dr. P. Bor-
dewljk In Binnenlands Bestuur, nummer 7 van februari 1990, onder de kop Schorsing LOTA
besluiten Is gevecht tegen windmolens, heeft gelezen, zal zich waarschijnlijk met hem afvragen
of schorsing van een raadsbesluit zoals wij dat vanavond nemen enige zin heeft, omdat het geen
concrete rechtsgevolgen heeft. Pas wanneer een bedrijf geen contract kan sluiten met onze
gemeente op grond van de contacten van dat bedrijf met Zuld-Afrlka Is er wellicht reden voor
dat bedrijf om naar de rechter te gaan, aldus BordewIJk.
Tot slot vindt mijn fractie dat het zeker nog geen tijd Is om het voorkeursbeleid op te
schorten nu Nelson Mandela Is vrijgelaten. De positieve ontwikkeling die In Zuld-Afrlka op gang
lijkt te komen Is een reden om door te gaan. Wat dat betreft Is het Jammer dat minister Van den
- 17 -
Broek de ontwikkelingen aangrijpt om het voorgenomen beleid, een verbod op Investeringen van
Nederlandse bedrijven In Zuld-Afrlka, uit te stellen.
De heer Ybema: Voorzitter, toen de raad In het begin van 1988 over het antl-apartheldsbe-
eld sprak, heeft mijn fractie het standpunt Ingenomen dat wij niet konden Instemmen met het
voorstel dat toen voorlag. Het ging toen om de formulering dat onder overigens gelijke omstan
digheden ook ten aanzien van aanneemsommen de voorkeur aan bedrijven zou worden gegeven waarvan
de bedrIJfsvoerIng het beste strookt met de politieke opvattingen van de raad. Onder die poli
tieke opvattingen horen dan ook de standpunten van de raad ten aanzien van Zuld-Afrlka. WIJ
hebben toen gezegd dat wij een dergelijke voorstelling van zaken volstrekt theoretisch vonden.
Je kunt Je bijna geen situatie voorstellen die tegemoet komt aan het beleid zoals dat was ge
formuleerd. Verder zou de uitvoering van het beleid In onze visie volstrekt onmogelijk zijn. Je
zou dan de betrokken bedrijven volledig moeten doorlichten aan de hand van de politieke stand
punten van de raad, zoals op het terrein van emancipatie, minderhedenbeleid, milieubeleid enz.,
die ook van Invloed zijn op de bedrijven. Dat was toen de overweging voor de fractie van D66 om
tegen dat voorgestelde beleid te stemmen.
WIJ hebben de Indruk dat de discussie nu een heel andere loop neemt. Er Is tussendoor ge
komen een discussie op landelijk niveau over het voorkeursbeleid of het boycotbei etd. Het voor
stel dat nu voorligt Is In onze visie veel meer een poging om vanuit de gemeentelijke overheid
te vechten voor die gemeentelijke beleidsruimte. Op zich wordt die Intentie door mijn fractie
volledig onderschreven. Sterker nog, op landelijk niveau hebben wij samen met Groen Links ons
uiterste best gedaan om ook daar die uitspraak al te krijgen. Helaas hebben daar het CDA en de
PvdA n1 et In mee willen stemmen
Onze taxatie Is dat het voorstel dat nu voorligt een gemeenschappelijke actie Is vanuit de
lagere overheid tegen het standpunt van het CDA/PvdA-kablnet. Dat wordt dan gegoten In een for
mulering die betrekking heeft op het antl-apartheldsbeleld, want daar gaat het uiteindelijk om.
Wil Je echter effectief kunnen zijn op het beleid In de richting van Zuld-Afrlka dan zul Je
eerst ook de beleidsruimte moeten claimen bij de rijksoverheid.
Begin 1988 toen wij hierover spraken - In de raadsbrlef wordt daar melding van gemaakt -
Is ook gezegd dat een formulering die overeenkomt met de strekking van het voorstel dat LOTA nu
aan de gemeenten voorlegt onhaalbaar zou zijn, omdat een dergelijk besluit door vernietiging
zou worden getroffen. Het voorstel van LOTA Is nogal wat breder qua strekking dan het beleid
zoals dat begin 1988 door de raad Is vastgelegd. Dat betekent toch dat mijn fractie daar een
aantal vragen bij heeft.
Hoe kan het dat het oordeel van het college In begin 1988 nog was dat een dergelijke be
leidsintentie onhaalbaar zou zijn althans door vernietiging zou worden getroffen,terwij I nu het
oordeel Is dat die ruimte er wel Is? WIJ kunnen dat niet helemaal plaatsen.
Wat betreft de uttvoerbaarheld van het beleid dat nu wordt voorgesteld hebben wij ook een
aantal vragen. Het college wijst er zelf ook op dat een van de punten die daarbij speelt Is het
al of niet beschikbaar zijn van een lijst van zogenaamde besmette bedrijven. LOTA beschikt niet
over die lijst althans er Is geen betrouwbare lijst. Dat betekent dat Je grote vraagtekens moet
zetten bij het opnieuw effectueren van Je beleid. Het voorgaande heeft betrekking op onderdeel
IV van het thans aan ons voorgelegde ontwerp-besIuit. Naast criteria als prijs, kwaliteit en
service speelt ook het criterium het al dan niet hebben van relaties met Zuld-Afrlka een rol.
Over dat laatste criterium Is dus geen betrouwbare Informatie.
Wat de andere criteria betreft merkt het college op dat daarvan onduidelijk Is hoe Je de
criteria moet wegen. Dan kan mijn fractie niet tot een andere conclusie komen dat het beleid
dat nu aan ons wordt voorgelegd niet meer Is dan een soort symboolbeleld, een signaalfunctie.
Enige praktische effectuering van dat beleid - dat wordt toch wel wat gesuggereerd - achten wij
echter niet mogelijk. Niet dat wij niet zouden willen, maar wij denken dat het gewoon niet kan.
Ook op dat punt zou Ik graag een nadere reactie van het college willen hebben.
Een laatste opmerking, voorzitter. Op dit moment Is op landelijk niveau het gesprek gaande
tussen de ministers van Buitenlandse Zaken en Binnenlandse Zaken met de gemeenten In LOTA-vei
band. De besluiten zijn Intussen geschorst maar nog niet vernietigd. Binnen een Jaar zal er re
sultaat moeten komen van het overleg en zal ook een standpunt worden bepaald door het kabinet.