Dan kom ik bij de heer Hiemstra. Hij constateert terecht dat de
mogelijkheid van een juridische constructie op dit moment niet meer echt
aan de orde is. Hij conformeert zich dus met de symbolische actie.
Mevrouw Visser tot slot geeft een wat principieel standpunt met
betrekking tot deze hele zaak, dat hadden wij natuurlijk ook niet anders
van haar verwacht. Ik zou daar natuurlijk ook wel weer in principiële
zin op in kunnen gaan, wij hebben in de Commissie voor Emancipatie
aangelegenheden daarover ook al op die manier met elkaar van gedachten
gewisseld. Wat dat betreft wil ik daar nu niet al te diep op in te gaan.
Twee opmerkingen toch. Het feit dat de Hoge Raad heeft gezegd dat binnen
de huidige wetgeving geen huwelijk van personen van hetzelfde geslacht
mogelijk is, wil nog niet zeggen dat er geen discriminatie aan de orde
is. Wat het wil zeggen is, dat binnen de huidige wetgeving dit niet
mogelijk is. Een waardeoordeel daaraan moet je vooral in de politieke
sfeer beantwoorden.
Dan nog de opmerking waarbij mevrouw Visser stelt dat het huwelijk
vooral als doel heeft kinderen te verwekken. Ik denk dat dat een opvat
ting is die er mag zijn, maar dat is natuurlijk niet de opvatting van
veel mensen die een huwelijk sluiten. Dat is vaak wel het gevolg er van,
maar lang niet altijd. Ik denk dat mevrouw Visser haar hele standpunt met
betrekking tot het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht in een
hele specifieke context plaatst. Ik heb er overigens alle begrip voor
dat zij dat doet, gelet op haar achtergrond, maar ik hoop dat zij het
ons niet kwalijk neemt dat wij toch een wat andere opvatting op dat
terrein hebben.
De heer Herrema: Ik heb begrepen dat de brieven zo aangepast worden
dat het doel van de actie duidelijk is. Dat het gaat om de individualise
ring en gelijk berechtigingIk vind dat de motie van de PAL-fractie
nadrukkelijker het doel van die actie formuleert, namelijk de maatschap
pelijke discussie op gang brengen voor die gelijke oerechtigingDaar
staat dat al in verwoord. Dat is denk ik het mooie van deze motie. Alleen
daar is wat aan vooraf gegaan, namelijk het verhaal van de PAL-fractie.
Dat was vreselijk belerend en normatief in de zin van, het huwelijk zou
niet moeten, men zou niet eens moeten willen kiezen, werd zelfs nadrukke
lijk gezegd. Een dergelijke opvatting is in ieder geval niet de onze.
Waar wij uitgaan van mondige mensen, waar de PAL-fractie dacht ik ook
van uit ging, zouden mensen zelf moeten kunnen kiezen of zij willen huwen
of andere vormen van samenleving willen kiezen. Dat de rechten anders
geregeld zouden moeten worden, goed, maar dat daarmee ook het instituut
huwelijk zou moeten verdwijnen, gaat mij veel te ver. Ik raad de PAL-
fractie dan ook aan om bij het Stadhuis te gaan staan en hun vorm van
sociale vernieuwing daar toe te passen met een bordje van "u zou dit
huwelijk niet moeten willen"Dat is een suggestie van onze kant naar de
PAL-fractie toe om sociale vernieuwing dan maar op die manier in te gaan
vullen. (De heer Heins: Het wordt al een beetje laat en dan wordt luiste
ren voor de heer Herrema een beetje moeilijk, denk ik.Ik heb heel goed
geluisterd, gezegd is dat men het huwelijk niet zou moeten willen en dat
vind ik zo'n normatieve opvatting. Het verhaal is duidelijk zo gericht
58
dat het huwelijk eigenlijk zou moeten worden afgeschaft, terwijl de motie
luidt: "de actie dient zich niet te beperken tot het openstellen van het
huwelijk voor twee personen van hetzelfde geslacht, maar moet breder
zijn", dat suggereert dat de PAL-fractie wel degelijk voor die optie
kiest. In het verhaal wat daaraan vooraf ging was men eigenlijk helemaal
tegen het huwelijk als zodanig en ook de keuzemogelijkheid. Daar wou ik
graag een toelichting op hebben. De inhoud van de motie op zich spreekt
ons aan en die strookt ook met mijn bijdrage in eerste instantie.
Het tweede punt van de PAL-fractie is, dat men een hele brede
discussie wil hebben over individualisering van de relatiewetgeving en
daarna de discussie wil starten, dat stond ook in het artikel in de
Leeuwarder Courant, over de toegankelijkheid van mensen van hetzelfde
geslacht. Dat betekent in wezen dat homo-seksuele mensen en lesbiennes
nog jarenlang moeten wachten om de rechten die er nu zijn te kunnen
verzilveren, want die individualisering is een hele ingewikkelde proble
matiek. Ik denk dat dat nooit de bedoeling kan zijn. Vaar je constateert
dat er discriminatie op basis van geslacht plaats vindt, zal je nu al
moeten werken om daar een oplossing voor te vinden. Bovendien is het bij
individualisering van de relatiewetgeving helemaal geen automatisme dat
daarin ook mensen van hetzelfde geslacht meegenomen zullen worden. Dat
is een apart discussiepunt, waar je voor zult moeten knokken om dat
geregeld te krijgen.
De CDA-fractie zegt, het burgerlijk huwelijk is geen grap. Nee,
juist omdat het geen grap is en die rechten zo belangrijk zijn, is het
van belang dat die rechten ook toegankelijk zijn voor iedereen. Voor die
mensen die het huwelijk inderdaad niet als grap zien en er voor kiezen,
dat ook zullen kunnen doen. Ik ben ook benieuwd hoe de CDA-fractie op die
motie reageert, omdat die in de lijn is van de brief die de gemeente aan
het Rijk heeft gestuurd over dit thema.
Tot slot mevrouw Visser. Zij zegt, het huwelijk mag niet aangetast
worden, ik zou heel graag van haar willen weten, hoe het dan staat met
de rechten. Mevrouw Visser wil niet in de hoek geplaatst worden van de
Centrum Democraten, dat kan ik mij voorstellen, dat zal ik haar ook niet
doen, maar uiteindelijk gaat het wel om de rechten die nu aan het huwe
lijk gekoppeld zijn en die niet toegankelijk zijn voor mensen van het
zelfde geslacht. Zij zegt dat die niet toegankelijk zijn, ook in de
toekomst niet, nog los of je dat in het huwelijk doet of ergens anders.
Als zij dat zegt, dan is zij in wezen toch aan het discrimineren op basis
van geslacht en aat is tegen de Grondwet. Ik wil daar graag een duidelijk
standpunt van mevrouw Visser over hebben.
De heer Brinks: De wethouder zegt, als anderen het voortouw nemen,
waarom zouden wij dat dan ook nog een keertje moeten doen? Ik heb nooit
bedoeld te zeggen, dat daar waar anderen het voortouw nemen, wij exact
hetzelfde nog een keertje moeten doen. Ik heb gezegd, uit de beantwoor
ding van de brief klinkt, dat het college erg afwachtend is. Dat is ook
een van de redenen om de brief te wijzigen. De wethouder noemt dat dan
een redactionele wijziging, voor mij zit daar een iets meer dan redactio
nele wijziging in. Het is ook wel degelijk een intentie die er meer uit
59
