onveilige plekken en de vergroting van de pakkans van wets
overtreders. Die opvatting heeft de Leeuwarder ongeacht zijn
politieke voorkeur.
Dat dit thema voor de PvdA-fractie een heel hoge prioriteit
heeft, blijkt uit ons voorstel om dit punt in de hoogste
categorie van de kerntaken te plaatsen. Waarom? Het gevoel
van veiligheid is heel fundamenteel. Of je jong bent of oud,
rijk of arm, raadslid bent of niet, voor iedereen is dat een
fundamentele behoefte. Toch wordt dat veiligheidsgevoel keer
op keer op de proef gesteld of aangetast. Elk jaar wordt één
op de drie Nederlanders slachtoffer van criminaliteit. Met
alle emotionele en materiële gevolgen van dien. Wat dit
laatste betreft: de jaarlijkse schade van criminaliteit
bedraagt f 7 miljard. Naar Leeuwarden vertaald komt dat gauw
neer op een jaarlijkse schade van zeker f 100 miljoen. Dat is
al erg genoeg, maar de emotionele schade valt niet in geld
uit te drukken. Tegelijk lijkt er een proces van moedeloos
heid gaande. Als je de cijfers tot je laat doordringen, is
dat op zich te begrijpen. Aan de hand van landelijke cijfers
van Prof. Schuyt kun je bijvoorbeeld berekenen dat er in
Leeuwarden jaarlijks 50.000 slachtoffersituaties zijn. Daar
van worden er zo'n 10.000 bij de politie gemeld. Daarvan
worden er ruw samengevat zo'n 2000, is ongeveer 20% opgehel
derd, waarvan de helft wordt geseponeerd en waarvan hooguit
20% eindigt in oplegging van een gevangenisstraf. Deze lande
lijk naar Leeuwarden vertaalde cijfers kunnen per jaar ver
schillen, maar de trend is duidelijk. Het merendeel van
ervaren criminaliteit wordt al niet meer aangegeven. De
toename van criminaliteit komt niet zo zeer voort uit tole
rantie maar uit onverschilligheid. Vitale en informele vormen
van sociale controle zijn weggevallen. Niet zozeer het norm
besef is aan het slijten, maar de normhandhaving. Door dat
virus van onverschilligheid is er een klimaat van anonimiteit
ontstaan
En in datzelfde maatschappelijke klimaat ligt alle nadruk op
nut, winst, rationaliteit enz. In een grootwinkelbedrijf
bijvoorbeeld wordt geprobeerd met zo weinig mogelijk mensen
te werken. Er is weinig toezicht. Winkeldiefstal wordt tevo
ren ingecalculeerd. Als klant ben je anoniem. De enige commu
nicatie is dat aan de kassa wordt meegedeeld hoeveel je moet
betalen. Van te voren heb je op even anonieme wijze geld "uit
de muur" gehaald. In tal van andere sectoren kennen we soort
gelijke voorbeelden. Dit alles leidt ook tot wat "de calcule
rende burger" is gaan heten. De maatschappelijke voorwaarden
zijn vervuld waaronder criminaliteit welig kan tieren. Het
zou naïef zijn te denken dat we enkele, laat staan veel, van
de genoemde maatschappelijke en technologische processen
terug zouden kunnen dringen. Het teruggrijpen naar de nostal
gie van de zorgzame samenleving uit de jaren '50, zoals het
CDA nog weieens bepleit, gaat voorbij aan het feit dat veel
van die processen onomkeerbaar zijn. Maar we moeten wel een
eigentijds antwoord vinden op de onaanvaardbare stijging van
de criminaliteit. Voor de PvdA-fractie betekent dat, dat we
het eenzijdig op nut en eigenbelang gerichte mens- en maat
schappijbeeld moeten zien te doorbreken. En dat het maat
schappelijk klimaat van anonimiteit nieuwe impulsen van
solidariteit krijgt. Daar moet op alle mogelijke fronten aan
gewerkt worden. Intussen staat de politie, zeg maar op de
"werkvloer", voor een gigantische klus. En dat is voor ons in
deze raadzaal onze eerste zorg.
De geregionaliseerde politie Friesland is over enkele maanden
een feit. Voor de PvdA-fractie is het van groot belang dat de
democratische inbedding van de politie zo goed mogelijk
verzekerd blijft. Zo hechten wij er bijzonder aan dat de raad
invloed kan blijven uitoefenen op het regionale ontwerp-
beleidsplan en dat de korpsbeheerder, indien nodig, gevraagd
kan blijven worden om verantwoording af te leggen.
Wat zijn nu de prioriteiten van de PvdA-fractie?
Dat de georganiseerde, professionele misdaad hard aangepakt
moet worden is duidelijk. Dit geldt in het bijzonder voor de
handel in harddrugs, al was het maar omdat overtreding van de
Opiumwet de belangrijkste oorzaak is van overvolle gevange
nissen. Voor de bestrijding daarvan zijn doorlopende, pro
jectmatige, gerichte acties nodig.
De tweede prioriteit heeft betrekking op de aanpak van vermo
gensdelicten. Deze vormen immers het overgrote deel van de
geregistreerde criminaliteit in Leeuwarden,
variërend van fiets- en winkeldiefstal tot woninginbraak.
Voor een deel zijn ook die drugs-gerelateerd. Wij onder
schrijven nadrukkelijk de doelstelling uit het Activitei
tenplan 1993 om het aantal woninginbraken met 25% te ver
minderen. Een geïntegreerde aanpak van de drugs-gerelateerde
misdrijven is daarvoor het meest effectief. De belangrijkste
doelgroep voor de bestrijding van de massaal voorkomende
kleinere vermogensdelicten is de opgroeiende generatie. Het
is vaak een relatief kleine groep jongeren, die verantwoor
delijk is voor de bulk van deze en andere vormen van veel
voorkomende criminaliteit. Die harde kern pleegt 40% van alle
misdrijven in uitgaanscentra. Kenmerken zijn o.a. relatief
veel wapenbezit, gebruik van alcohol en drugs en vooral
weinig sociale binding met het ouderlijk milieu en met de
maatschappijHet is dan ook van essentieel belang een samen
hangend stelsel van repressieve en preventieve maatregelen te
treffen, waarmee deze groep kan worden bereikt. Bij repres
sieve maatregelen denken we aan het gericht opsporen van
jeugdbendes en nog grotere nadruk op een lik-op-stuk-aanpak,
vergezeld van alternatieve straffen, liefst met een schade-
5
