Het opstellen van een verordening voor een referendum was één
van deze voornemens en deze ligt nu voor ons. Er zijn poli
tici die grote moeite hebben met een referendum. Naar onze
mening wordt deze angst vooral ingegeven door het feit dat,
hoe je het referendum ook organiseert, het betekent dat je
als gemeentebestuur een stukje van je macht afstaat. En dat
doen machthebbers niet graag.
Bovendien denk ik wel eens dat bestuurders de mening van de
bevolking niet echt serieus nemen, omdat deze niet genuan
ceerd genoeg zou zijn of omdat het besturen van de stad zo
ongelofelijk ingewikkeld is. Naar mijn mening is dit van de
bestuurders een grove overschatting van eigen kunnen en een
grove onderschatting van het intellect van de kiezer, van de
belangstelling voor de politiek en van de betrokkenheid van
de bevolking met hun eigen stad. Politieke vernieuwing houdt
in dat de bestuurders zich meer bescheiden moeten opstellen
en niet denken de wijsheid in pacht te hebben.
De PAL/GL-fractie onderschrijft de verordening.
Toch nog een paar kanttekeningen.
In de eerste plaats hadden wij graag gezien dat de mogelijk
heid in de verordening was opgenomen, dat ook vanuit de
bevolking initiatieven tot een referendum genomen kunnen
worden. Nadere studie van de D66-fractie en onze partij leert
echter dat dit niet met een enkel artikeltje te regelen is.
Daarvoor zou zelfs de Gemeentewet op de helling moeten.
Bovendien is er altijd een raadsbesluit nodig om het geld
beschikbaar te stellen. Wel denken wij dat het mogelijk moet
zijn dat het in de toekomst in te stellen gemeentepanel een
gedelegeerde bevoegdheid tot het houden van een referendum
krijgt. Maar dat hangt af van de vormgeving van het panel.
Die discussie moeten wij maar voeren als er een voorstel voor
een panel op tafel ligt. Ik heb uit de agenda van de Commis
sie Algemene Zaken begrepen dat wij op 31 maart daar over
praten.
Een tweede kanttekening betreft de discussie of de gemeente
raad zich al dan niet moet binden aan de uitslag van een
referendum. Wij gaan akkoord met de opstelling in de raads-
brief. Wettelijk kan het niet, maar in de praktijk kan de
raad er niet om heen. Politieke partijen zullen zich van te
voren binden aan de uitslag. Behalve, denk ik, de WD-frac-
tie, maar die doet al jaren haar eigen zin.
In de derde plaats zijn wij het oneens met de stelling, dat
een referendum niet gehouden kan worden tijdens de verkiezin
gen van de gemeenteraad. Naar onze mening is dit bevoogdend
en wederom een onderschatting van het vermogen van de kiezer
om de eigen partij politieke voorkeur los te zien van de
6
mening over een onderwerp. Bovendien kan de opkomst wel eens
gestimuleerd worden als men behalve op een politieke partij,
ook eens over een belangrijk onderwerp zijn mening kan geven.
Tenslotte, de hamvraag. Wanneer komt er nu een referendum? En
waar gaat het dan over? Er waren in de afgelopen jaren ver
scheidene onderwerpen die zich naar onze mening leenden voor
een referendum. Ik denk aan onderwerpen als de luchtbrug, het
zwembad, de nieuwe Harmonie versus het kappen van de plataan,
de aanleg van het Leeuwarder Bos en misschien ook wel het
Gymnasium. Onderwerpen die de gemoederen danig in beweging
brachten. Ook voor de toekomst dienen zich onderwerpen aan.
Ik wil er twee noemen, of misschien wel drie.
Het geheel autovrij maken van de Nieuwestad.
Wel of geen podium op het Zaailand.
Het wel of niet verhogen van de belastingen om de
voorzieningen op pijl te houden, lijkt mij ook een
interessant onderwerp.
Misschien zou een oproep in Huis aan Huis zo gek nog niet
zijn om eens een peiling te doen naar wat voor onderwerpen de
Leeuwarder bevolking nu in een referendum wil.
De PAL/Groen Links-fractie wil zich graag laten gebruiken als
spreekbuis van de Leeuwarder bevolking om een referendum in
deze raad voor te dragen. Dan moet ik nog zien of de rest van
de raad "nee" durft te zeggen. Ik wou het hier bij laten.
De heer De Beer: Mijnheer de Voorzitter, in de raadsbrief
schrijft u dat een raadgevend referendum een middel is om de
kiezer een directere invloed te geven. Ik betwijfel dat ten
zeerste, als u spreekt over een raadgevend referendum en in
dit verband met een directere invloed. Ik voel meer voor de
woorden die u gebruikt heeft in de commissievergadering, dat
wij gehouden zijn om er rekening mee te houden, maar dat is
een heel ander verhaal.
Bij een raadplegend referendum wordt de bevolking alleen maar
naar haar mening gevraagd. Het probleem is, wat wij dan doen
met de uitslag. Als men zich niet houdt aan de uitslag zal
dat al gauw als kiezersbedrog worden ervaren, maar bij de
belofte de uitslag over te nemen, wordt de besluitvorming uit
handen gegeven en dat is in ieder geval in strijd met de
Grondwet
Een ander bezwaar tegen dit soort referenda is, dat over het
algemeen goed gemotiveerde lobby-groepen een onevenredig
sterke positie krijgen. Deze zullen proberen een bepaalde
zaak door te drukken en van een afweging van alle belangen is
geen sprake. Bij een dergelijk referendum isoleer je iets uit
de rest van de besluitvorming.
7
