gemeente Leeuwarden met u allen hartelijk welkom te heten, in het bijzonder mevrouw Tiny Mulder, die straks tot ons zal spreken en de Commissaris van de Koningin de heer Hermans en mevrouw Hermans. Deze vergadering is op initiatief van de gemeenteraadsleden tot stand gekomen om de vijftigste jaardag van de bevrijding van Frieslands hoofdstad te gedenken. De raadsvergadering markeert tevens het begin van een reeks evenementen die zich vandaag hier in Leeuwarden afspelen. Na deze vergadering vindt in de Grote Kerk de herdenkings dienst plaats, georganiseerd door de Stichting 40-45 in aanwezigheid van de Prins van Oranje. Vervolgens is er de heropening van het Fries Verzetsmuseum in de Kanselarij Vanmiddag wordt in de stadsschouwburg de Harmonie het herden kingsfeest gevierd dat door de leden van de Leeuwarder raad aan de inwoners van Leeuwarden wordt aangeboden. Zoals u allen vanochtend hebt kunnen zien, waait vanaf dit Stadhuis de regimentsvlag van de Royal Canadian Dragoons naast de plaquette die het honderdjarig bestaan van dit regiment markeert. Zoals gebruikelijk hebben wij telegrammen uitgewisseld met het hoofdkwartier in Canada, maar dit jaar ook een speciaal telegram naar Bosnië gezonden. Het regiment dat indertijd Leeuwarden bevrijdde heeft in onze tijd opnieuw een zware en moeilijke taak om in dit gebied de vrede waar mogelijk te bewaren. Daar in Bosnië zal men van daag ongetwijfeld stilstaan bij hetgeen vandaag hier wordt herdacht. De band tussen de Dragoons en Leeuwarden gaat zelfs zover dat het regiment de wens te kennen heeft gegeven om op 5 mei met een delegatie uit Bosnië met ons het bevrijdings feest te vieren. Ik wil kort met u teruggaan naar die zondag van 15 april 1945. De bevrijding van Leeuwarden is geen moeilijke operatie geweest. De Royal Cadanian Dragoons wisten telefonisch con tact te maken met de leiding van de Binnenlandse Strijdkrach ten die de Duitsers in Leeuwarden min of meer in hun greep hadden. Na dit eerste contact werden razendsnel carriers vol Dragoons en tanks onder bevel van kolonel Keith Landell naar de Friese hoofdstad gedirigeerd, waar zij inderdaad geen tegenstand van de Duitsers ontmoetten. De Binnenlandse Strijdkrachten haal den al om 10.00 uur 's ochtends mr. J. Algera van zijn huis in Wirdum. Dit oud-gemeenteraadslid en oud-Tweede Kamerlid voor de Anti Revolutionaire Partij was als meest gekwalifi ceerd volksvertegenwoordiger door mr. A.W. Haan aangewezen om als waarnemend burgemeester van Leeuwarden op te treden. Deze 4 mr. Haan was door het Kabinet en de Koningin in Londen aange steld als waarnemend Commissaris der Koningin in Friesland. Nog diezelfde zondagavond de 15e april om 19.15 uur riep mr. Algera de fractievoorzitters en de leden van de voor oorlogse gemeenteraad op het Stadhuis bijeen. Dit gezelschap koos na een bewogen toespraak van de waarnemend burgemeester vier waarnemend wethouders, zijnde de fractievoorzitters uit de vooroorlogse raad. Immers de situatie vereiste dat er snel een bestuur over de stad werd gevestigd. Waarnemend wethouder werden: mr. A.A.M. van der Meulen vanuit de SDAP; M.H. Geerts vanuit de Vrijzinnig Democraten; P.F.J. Westra vanuit de Katholieken en J.M. Praamsma vanuit de Anti Revolutionaire Partij. En zo was al op de dag van de bevrijding van Leeuwarden een College van B. en W.zij het een waarnemend college, gevormd dat tot de eerste verkiezingen in september 1946 aanbleef. Met uitzondering overigens van waarnemend burgemeester Alge ra, die op 16 maart 1946 de voorzittershamer overdroeg aan de bij Koninklijk Besluit benoemde burgemeester van Leeuwarden mr. A.A.M. van der Meulen. Naast Algera werd ook een militair commandant aangewezen in de persoon van J.G. Robinsen, die namens de geallieerden als eerste Town Mayor van Leeuwarden optrad. Opvallend snel bezocht Prins Bernhard al op 18 april 1945 de hoofdstad van Friesland. Op 8 mei kwam Pieter Sjoerd Gerbrandy, de premier van het oorlogskabinet in Londen, wiens vrouw de oorlog in Leeuwarden had doorgebracht. Op 20 mei werd de Church-parade gehouden waarin iedereen die iets met de bevrijding te maken had: militairen, verzetsmen sen, koeriersters, maar ook padvinders en politiemensen, meeliep naar de Grote Kerk. Daar was een herdenkingsdienst, zoals wij die ook vandaag beleven. Vervolgens werd er gepara deerd langs het Beursgebouw waar hoogwaardigheidsbekleders het défilé afnamen. Deze parade wordt op 5 mei a.s. min of meer overgedaan met voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog, waarop ook weer Canadese bevrijders mee zullen rijden. Nu 50 jaar later is er alle aanleiding om deze gedenkwaardige 15e april 1945 nog eens in herinnering te roepen. Dit zal nu gebeuren door de heer De Beer, de nestor van de raad, en wel vanuit het perspectief van de gemeenteraad. Punt 3 Toespraak van de nestor van de raad, de heer J. de Beer, over het thema vrijheid. 5

Historisch Centrum Leeuwarden

Raadsverslagen van de gemeente Leeuwarden, 1865-2007 (Notulen) | 1995 | | pagina 3