gemeente Deventer ontvangt aanzienlijk meer voor monumenten dan
Leeuwarden. Het totale verschil tussen de twee laatste gemeenten is bijna
0,4 min. euro in het voordeel van Deventer.
De aanvullende uitkering inzake de WUW-middelen van 50.000 euro draagt
slechts in bescheiden mate bij aan de hogere bijdrage uit het
gemeentefonds voor Leeuwarden ten opzichte van de referentiegemeenten.
Tabel - Wel/niet van toepassing zijnde posten
Leeuwarden
Alkmaar
Deventer
Fysiek
extra leerlingen streekscholen
111.787
182.000
0
extra groei jongeren
0
0
135.924
land btot
781
58.000
0
land bftot
177.712
0
207.198
oppervlakte buitenwater
0
0
0
woonr btot
166.043
0
0
histk basis
0
0
234.508
histk 40+
460.991
492.000
0
histk 65+
0
130.000
0
hist water
109.548
0
55.907
oad btot
-11.258
0
0
Overgangsregime
omvangr.opg. woningbouw
0
0
suppletie-uitkering
20.235
-337.000
-9.373
Diverse uitkering
WUW-middelen GF
52.581
0
0
Totaal
1.088.420
525.000
624.164
Zoals uit de bovenstaande tabel is op te maken leveren specifieke posten
Leeuwarden ongeveer een half miljoen euro meer op dan de
referentiegemeenten. Leeuwarden ontvangt met name specifieke bijdragen
vanwege fysieke aspecten.
In de onderstaande tabel is aangegeven op hoeveel posten de gemeenten
Alkmaar en Deventer een hoger of lagere uitkering krijgt.
Tabel - De uitkeringspost is ten opzichte van Leeuwarden
Hoger
Gelijk
Lager
Alkmaar
14
4
30
Deventer
11
4
33
De tabel iaat zien dat Leeuwarden de hogere uitkering uit het
Gemeentefonds te danken heeft aan een breed scala aan factoren. Deze
tabel stemt in die zin overeen met het beeld dat de eerdere overzichten
lieten zien, namelijk dat Leeuwarden op een groot aantal punten flink afwijkt
van de referentiegemeenten. Om te achterhalen welke afwijkingen het
OZB in Leeuwarden, raadsonderzoek Lokale lasten
40
meest doorslaggevend zijn, is in de navolgende tabel een overzicht
gegeven van de tien posten waarin Leeuwarden en Alkmaar respectievelijk
Deventer uitgedrukt in bedragen het meest afwijken.
Tabel - Grootste afwijkingen (in euro's)
Alkmaar
Deventer
uitvoeringskosten sociale dienst
2.449.795
uitvoeringskosten sociale dienst
3.124.322
klantenpotentieel regionaal
1.746.932
klantenpotentieel regionaal
1.585.323
bijstandsontvangers
708.642
omgevingsadressendichtheid
1.562.317
lage inkomens
646.263
lage inkomens
1.351.331
bewoond oord/hist.kern
463.311
woonruimten
1.217.999
woonruimten
416.142
bijstandsontvangers
931.456
opp beb i k bfk
400.735
leerlingen
911.468
suppletie-uitkering
357.235
klantenpotentieel lokaal
552.868
woonr bfk
309.297
histk 40+
460.991
omgevingsadressendichtheid
292.703
woonr b'fk
438.726
De posten met de twee grootste afwijkingen zijn voor Alkmaar en Deventer
gelijk. Ook 'bijstandsontvangers', 'lage inkomens', 'woonruimten', 'woonr
bfk' en 'omgevingsadressendichtheid' tonen in beide vergelijkingen grote
afwijkingen.
De indruk doet zich voor, dat Leeuwarden weliswaar op een aantal
essentiële variabelen verschilt van Alkmaar en Deventer, maar daar ook via
het gemeentefonds en een aantal specifieke uitkeringen voor wordt
gecompenseerd.
Andere factoren bepalend voor de lastendruk
Uit de gesprekken die gevoerd zijn met managers en controllers blijkt, dat
het hogere lastenpatroon voor een groot gedeelte is te verklaren vanuit de
functie sociale voorzieningen. Gesteld wordt, dat Leeuwarden niet alleen
een centrumfunctie vervult, maar ook een aanzuigende werking heeft op
een economisch minder draagkrachtige groep. Aan de andere kant wordt
tevens geconstateerd dat de meer draagkrachtige inwoners van
Leeuwarden buiten de gemeente gaan wonen. Kleine kernen, waar relatief
grote kavels voor weinig geld gekocht kunnen worden, bieden hiertoe ook
voldoende mogelijkheden. Het gevolg is evenwel, dat er een soort vicieuze
cirkel ontstaat. Er wordt een steeds groter beroep gedaan op sociale
voorzieningen, terwijl steeds minder schouders deze lasten kunnen dragen.
De gemeente kan dan feitelijk niets anders doen dan de belastingen
verhogen, hetgeen tot gevolg heeft dat nog meer draagkrachtigen de
gemeente verlaten en er nog minder schouders overblijven. Dit proces van
"voting by feet" (vgl. van der Dussen, 1989) is een vrij bekend proces en
heeft zich in Leeuwarden vermoedelijk decennia geleden voorgedaan. Het
proces is een aantal jaren geleden gestopt in die zin, dat de belastingen niet
OZB in Leeuwarden, raadsonderzoek Lokale lasten
41
