lii Iffly vestigde zich in 1 warden de eer-
:-u' tuberculoses pecln list, U.K. Gftrbrnndy,
it" zi.in opleiding in sanatorium fkmnevanck
te Harderwijk- J lij sing in de Grote Kerk
straat up nr. 20 wonen, waar hij eeh rönt
gentoestel li et plaatsen en een huisarts
praktijk opende. Hij werd tevens gemeente-
ar is Ook in hei Diaconessen huis, dat sinds
1912 over röntgenapparatuur beschikte,
hield li ij spreekuur. Weldra volgde zijn he-
noeming tol bestuurslid bij tie Leeuwarder
vereniging en tut lid van de provinciale
Tuberculoae-commissie. In 1924 werd voor
buiten Leeuwarden wonende patiënten het.
bureau voor raad en hulp' opengesteld; het
werd daarmee een regionaal con suit ntie-
bureati. Gerbrnndy ging rlit spreekuur ver
zorgen en deed hiermee zijn intrede in de
georganiseerde tuberculosebestrijding
Landelijk netwerk van
consultatiebureaus
Inmiddels bestond in Nederland het streven
om van de organisaties voor tube reu losehr-
sl rij ding een netwerk te maken. Overal ont
stonden districts-, consultatie- en kringbu
reaus. Db-zo nieuwe organisatiestructuur
was het gevolg van de adviezen van de in
I91S ingestelde Staatscommissie tot voor
lichting over wettelijke maatregelen tot be
strijding van de tuberculose en over de bes
te wijze van bestrijding dier ziekte. Toen mi
ni olijk bleek dat in de Kerst r Wereldoorlog
de sterile aan tuberculose in Nederland
sterk toenam, werd dit geweten aan de op
zet van de bestaande tu be reu loseheslr Ij-
ding. De Staatscommissie adviseerde bu
reaus in te stellen die bestemd waren voor
de hele bevolking dus ook vuor bowonors uit
urn liggende plaatsen Ilel Staatstoezicht
werd uitgebreid door hel benoemen van In
specteurs van do volksgezondheid dit- nauw
waren betrokken bij hei reilen en zeilen van
de organisaties voor tubertuJosebcsirijding.
De bureaus wérkten voortaan met tuberco-
losespeeialistrn on provinciale of distriets -
hu is bezoeksters en kregen röntgenfotiili tui
ten, In Friesland gebeurde dit in 1927,
Doordat Gerbrnndy zijn particuliere prak
tijk wilde aanhouden, kon hij niet lot
districtsconsultaliebureau-arts worden be
noemd. Hij bleef op ber Leeuwarder consul
tatiebureau werken en liet dlstrietaconsul-
Hi: Infirmerie aan rtr Vfissesdwinger, 190-1
(foto: C. Matttot-Gaminga)
tatiehuremi kwam in Hoeren veen. Voortaan
moes ten alle patiënten die voor uitzending
naar eer sanatorium in aanmerking kwa
men i;n daarbij financiële steun nodig had
den. eerst door rit bureau-arts wonden ge
zien om de uiteindelijke indicatie te stollen.
Voor de huisartsen w'us de nieuwe situatie
opnieuw con puilt van zorg want zij waren
bang clal hun tuberculosepatiënten in be
lui ndeling zouden kamen bij de tuberculope-
üpecinlist. Ken ongegronde vrees overigens,
die dan ook geleidelijk wegebde. [Je bureau-
13rl* onderzocht en controleerde de patiën
ten alleen en adviseerde do huisartsen om
trent de behandeling.
Van de nieuwe organisatiestructuur ver
wachtte men een effectieve tuberculosebe
strijding, want nu kon een goed provinciaal
overzicht worden verkregen. Do huis bezoek
ster kreeg tnogong in meer gezinnen en het
ooutactonderzoek, gericht op liet opsporen
van besmette personen of de bron van eer
nieuwe patiënt, kwam beter tot zijn recht.
De patiënten die zie li niet op ten bureau
wilden melden of van wie de huisarts dit
niet nodig vond, bleven onder behandeling
en controle van do huisarts,
Aan hel onderkomen van het bureau in de
Doelestraat kwam ren eind tutn een spot-
pront in 1929 in liet Leeuwarder Nieuws
blad de kritiek van de bevolking verwoord
de. Hel was een ongekende lune toen in
I9fil een vleugel van het voormalig Militair
Hospitaal, do Infirmerie aan dr Wisses-
dwingfir. in gebruik kun worden genomen.
Hier was tevens ruimte voor röntgenappa
ratuur. Geleidelijk kwamen meer patiënten
onder controle voor wie oen behandelings
plan aioeSt worden uitgestippeld,
Leeuw ar der Par kherstrlli ngsuord
Wegens oen tekort min sanatorium builden
in Fries la nil inucsten veel tuberculoselij
ders: thuis kuren. Voor de Leeuwarder zie
ken hr tekende dit meestal dat zij binnens
huis bleven, want in de woonwijken van de
werklieden was vaak geen plastfi voor een
ligtent en de lighal van het Diaconessen-
huis beschikte slechts over vijf bedden. Er
was een groeiende behoefte aan een dagver
blijf voor deze tuberculoselijders en dit leid
de in 192b tot de oprichting van de Vereni
ging Park herstellingsoord. Oprichters wa
ren het bestuur van de Verte digi ng tot
Behartiging der belangen van Tuberculose
patiënten, de i^L'euwarder Vereeniging lot
Bestrijding dor Tuberculose en de plaatse
lijke afdelingsbesturen van de Roumsch-
Katholieke Vereeniging Herwonnen Le
venskracht en van de Protestantsch Chris
telijke Vereeniging Draagt Elkanders
Lusten. Bij deze verenigingen stonden de
L| f ovarii IA, -L
