bézat in de termen voor ondersteuning,
wijst liet bezit van een piano niet op het te
gendeel van armoede'.' Waren er geen in
komsten van kinderen, kon de vrouw niet
gaan Werken, spande de man zich genoeg in
urn werk te vin den'.'Vragen waarop de voog'
den graag antwoord wilden hebben.
In werd in Loeit warden -air een van de
weinige steden- het Elberfelder stelsel inge
voerd. Overgenomen uit Duitsland voorzag
het in huisbezoeken aart de aanvragers van
ondersteuning. Men hoopte door een stren
ge beoordeling van de aanvraag le bezuini
gen op de bijstand- De buurtbeioekcrs -zo
genoemd omdat zy een buurt kregen toege
wezen- kwamen uit verschil lende lagen van
de bevolking: Dra is ma van Valkenburg was
directeur van de levertraan fabriek. Obbe
Kom inerts van de Coöperatieve l lnndets-
drukkerij, Tijsma, was boer en Botman
goudsmid. De enige vrouw was Trui
Stcllifigwerf-Jentink. Uit de middenstand
kwamen hakkers, timmerlieden/aannemers
Totaal IflS buurt bezoekers. Zij schreven de
rapporten waarop een deel van Koks onder
zoek is gebaseerd.
Bezuinigingen waren zeker het belangrijk
ste motief om het ELherfeldrr stolsel in te
Voeren. Daarnaast waren er meer argumen
ten. Voor de bezoeker was het leerzaam
kennis te nemen von de armoedige leefom
standigheden van sutdgcnoten. De annn'a-
ger kon zijn voordeel doen -zo geloofde mor
mel bet contact van een beschaafd persoon:
'de opheffende werking". Dat de werelden
van bezoeker en bezochte nog wei eens bot
sten, hoeft geen betoog. Bezoeker Wigersma,
eigenaar van een hoeden- en petten zaak ro
kende zijn client, schipper van fier Wal. die
ervan verdacht werd zijn schip tot zinken te
hebben gebracht nd 'een onbeschaafd nis'.
Oordelen als hrutuul, vuil, verwaarloosd fi
gureren geregeld in de rapporten. Het aar
dige is dat brutaliteit enz. geen reden was
om tie aanvrager da ondersteuning te ont-
hauden. Heerste er armoede in een huis
houder, zeg gerust bittere ai-moede, dan
werd er hijsland verleend. Steun werd alge
wezen als de aanvrager nog jong was.
Buurtbezoekor Tij si na sprak van schaamte-
lous gedrag als jonge mensen ondersteuning
aanvroegen. Drankmisbruik van het gezins-
Bruggcn waren rtmrtil faffgs hi't fHJlïitfde/jï
gedempti Vlier ttcnar helmie, j ■<-/(■ pakhuizen
ook Koopman* Meelfabrieken was gevestigd)
plekken u aar louw arbeide/S ntonden re
H arkten totdat werkgever* hen kwamen
halen. Vaak iranf er dan geloot wie hel
karwei macht hebben. Hier de ihtwrtsbrug
over het Vliet1(0)4
hoofd was vaak de norzaak van armoede.
'Terwillo van vrouw lti kinderen'kreeg zo'n
gezin toch een financiële tegemoetkoming.
Kok noemt het 'sociaal angstmotief, de
angst voor sociale onrust, dc belangrijkste
reden om een bijstands ver zoek in te willi-
gen.
Volatrekte onvermijdelijkheiil
Bijstond weid vooral in dc winter gegeven
omdat er dun minder work was. Do hoogte
van de uitkering was minimaal: '2Jï cent por
week voor een volwassene en tiro, voor oen
kind onder de vijftien jaar. De Armenwet die
nug uit ISód dateerde stand een hogiTi: uit
kering niet toe en de armen voogden voelden
zich niet geroepen do wet wat Hokihel toe te
passen. Üij hielden zich aan [ie in do wet ge
noemde 'vr.i 1st rekte onvermijdelijkheid' als
criterium om aleun te verlenen. Er was zelfs
een buurtbezocker die geen aanvragen von
losse arbeiders indiende. Mij meende te we
ren dat zij meer verdienden dan zij opgaven
en flat zij do "werkloozentrek als een ge
makkelijk in te palmen buitenkansje be
schouwden.'
In de nieuwe armenwet van werd het
begrip "volstrekte onvermijdelijkheid los
laten. Daarvoor in de plaats kwam Mood za
kelijk levensonderhoud1: ondersteuning
word verleend aan mensen die niet zelf kon
den voorzien in hun levensonderhoud. De
nieuwe henadering leidde tot hogere uitke
ringen, maar tegelijkertijd tot strengere
controle. Want zo rednneerde men bedere
bedeeling toch heeft di- neiging verslappend
te werken', m n.w, de overheid was hung dot
mi mere uitkeringen de arbeidsmarkt ver
stuurden, Strengere controle betekende
vaak vergaande inmenging in hot privélc-
ven. Dat deed een vrouw, gevraagd naar de
inkomsten van haar onderhoudsplichtige
kinderen, verzuchten "och mynheer moet
dat allemaal, laat hel dan maar overgaan.'
Duor hot uitbreken van Wereldoorlog 1
raakten veel mensen werkloos. Om hun
nood te lenigen weiden in veel steden waar
onder 1 at u warden, steuncomités opgericht.
LcovoFKA, 1
