Nieuws van monumentenzorg
Leo van der l^aan
Monumenten nota
Voor het eerst in vijftien jaar is er een nieu
we beleidsnota over de monumentenzorg in
Leeuwarden verschenen. In Aldereeuwechst
Liwwardtn zet de gemeente uiteen wat de
komende vijfjaar baar ambities zijn Dm de
positie van Leeuwarden als waardevolle en
aantrekkelijke monumentale stad vast te
houden en te versterken. De beleidsnota,
vlak voor de zomer door de politiek goedge
keurd, zal in hel najaar in een populaire
versie met een friestalige samenvatting ver-
krijghaar zijn.
Aldereeuwechst Lïwwarden - aldereeuw
echst is Leeuwarders voor geweldig, reusach
tig tmooii - geeft niet alleen blijk van ambi
ties, er worden meteen bouwstenen geleverd
om ze te kunnen verwezenlijken. Eén van de
voornaamste is wel dat na jaren van pappen
en nathouden dc personele bezetting Hink
wordt uitgebreid. Zelfs wordt niet uitgesloten
dat cr over enkele jaren een kleine archeolo
gische dienst komt, in navolging van veel
grote en middelgrote steden elders in het
land. Dat zou ook wel eens noodzaak kunnen
worden wanneer de Tweede Kamer in 2001
or 2002 de voorstellen vun de Staatssecreta
ris over de archeologische monumentenzorg
in Nederland overneemt.
De belangrijkste voornemens uit de nota
even op rij. Met het oog op de toekomstige
aanwijzing vun jonge beschermde stadsge
zichten uit de periode 1850-1940, waarom de
gemeente zelf heeft verzocht in het kader
van het Monumenten Selectie Project, wor
den alvast bestemmingsplannen aangepnst.
Bovendien worden voor alle stadsgezichten,
ook de binnenstad, een soort gedrags- en om
gangsregels geformuleerd om te voorkomen
dat de bijzondere cultuurhistorische kwali
teiten te goeder truuw of moedwillig teniet
worden gedaan. Vanaf 2002 maakt de ge
meente ernst met het voornemen om een lijst
van gemeentelijke monumenten samen te
stellen, ter aanvulling op de rijksmonumen
tenlijst. De bestaande gemeentelijke subsi
dieregelingen voor monumentenzorg en wo
nen boven winkels gaan op de helling, met de
liedocling om met hetzelfde geld meer en
duurzamer resultaat te bereiken. En er zal
veel meer aandacht komen voor voorlichting
aan eigenaren en anderen die beroepshalve
met monumenten te maken hebben, zoals ar
chitecten. makelaars en aannemers, en voor
cultuurhistorisch getinte stadspromotie, ge
richt op de eigen bevolking en op de talrijke
toeristen.
Bouwprojecten
Onlangs is de restauratie en verbouwing vol
tooid van de pastorie van de Sint Johannes
de Doperkerk in lluizum. Het bijz.ondere
kerkcomplex, in 1982/84 in baksteen-expres-
sionistiHche stijl gebouwd door de uil het zui
den van het land afkomstige architect H.P.J.
de Vries, is voorgedragen als jong rijks monu
ment. liet bisdom Groningen, het parochie
bestuur en de ingeschakelde architect, Jan
Kamps, hebben zich daarom ingespannen om
er iets moois van te maken en dat is gelukt.
De oorspronkelijke entree is weer in gebruik
genomen, de authentieke stalen ramen zijn
zo veel mogelijk hersteld en de aardigste on
derdelen van het jaren '30-intcricur zijn be
houden. De pastorie wordt gehuurd door de
Eriese Milieufederatie en die wilde graag
meer kantoor- en vergaderruimte. Kamps
heeft daarom een serre-achtige uitbouw toe
gevoegd aan de zuidkant, de tuinzijde; in
vorm en materiaalgebruik manifesteert deze
uitbreiding zich duidelijk als een eigentijdse
maar zorgvuldig ontworpen toevoeging. Het
zorgvuldigc cascoherstel is door de gemeente
gestimuleerd met een monumentensubsidiv.
Een ander fraai voorbeeld van baksteen-ex-
pressionisme, de Maria Louiseschool aan de
Trans vaaJstraat van L. Rein aid a uil 1930. is
eveneens tamelijk respectvol verbouwd. Ook
dit gebouw staat op de nominatie om rijks
monument te worden. Hel schoolbestuur
moest daar oven aan wennen en aan de con
sequenties maar kon zich er uiteindelijk
wel in vinden en heeft er ook naar gehan
deld. Het schoolgebouw, een zeldzaam voor
beeld m Friesland van architectuur in dc
trant van de Amsterdamse Schooi, was nog
nagenoeg gaaf, ook het inwendige met een
schitterend trappenhuis, de indeling met
gangen aan de straatzijde en lokalen aan de
rustiger pleinzijde en zelfs alle lukaalinrich-
tingen met kastenwanden, fonteintjes en
dergelijke. Om de school aantrekkelijk te
houden voor nieuwe leerlingen en de functio
naliteit van het gohouw te verbeteren heeft
het monumentale interieur weliswaar een
paar aderlatingen moeten ondergaan en zijn
de grote stalen lokaalramen aan de pleinzij
de vervangen door dubhei glas. Maar dat is
gelukkig gebeurd op een wijze die respect be
toont aan het ontwerptalent van Reinalda.
Op 15 september j,l. heeft de schoot de poor
ten feestelijk heropend.
Archeologie
Voor de komende jaren staan aanzienlijke
stadsuitbreidingen op stapel. Denk maar aan
de woningbouw in de Bullepolder, de tweede
en derde fase van Zuiderburen, waarhij be
halve woningbouw een staande mastroute
wordt gerealiseerd om Leeuwarden voor de
vaarrecreanten een betere aansluiting op het
merengebied ie geven, en de grootste van
alle, Leeuwarden-Zuid, voor hedryven terrei
nen en ook woningbouw. De gevolgen voor
het aanzicht van Leeuwarden en een deel
van de omliggende dorpen zullen enorm zijn,
die voor de ondergrond eveneens. Om te voor
komen dat straks duizenden jaren oude spo
ren van menselijke aanwezigheid gedachte
loos door machines worden weggegraven,
zyn opdrachten verstrekt aan Archeologisch
Adviesbureau RAAP om karterend en waar
derend onderzoek te doen in Zuiderburen en
een deel van Leeuwarden-Zuid. Ln Zuiderbu
ren fase 2 en 3 heeft RAAP inmiddels enkele
interessante vindplaatsen aangetroffen. 01'
de ruimtelijke plannen daarop aangepast
worden opdat ze onaangeroerd op de plek
zelf behouden kunnen blijven, of dat ze nader
archeologisch onderzocht worden alvorens ze
te ruimen is nog niet precies bekend, Aan de
opgravingen op het Oidehoofsterkerkhof
