Leovat^t^ T EerI foto van het grondwerk op hel Oldehoofbterkerkof in 1933 ten behoeve van de aanleg van het boden terrein (foto: Ch. Gom ba ultl Godsdienstige perikelen De Sint Vituskerk te Qldehove speelde een curieuze rol in de religieuze geschiedenis van Leeuwarden, ln de 16de eeuw raakte Leeuwarden betrekken bij de heersende godsdienst conflicten in de Nederlander. Het katholicisme werd teruggedrongen ten gunste van de Hervormde leer. Om beter grip op de gelovigen te houden, besloot paus Pius IV tot de instelling van kleinere bisdommen, waarvan het Leeuwarder bis dom er een was. Het omvatte heel Fries land. In 1564 werd de eerste bisschop voor het bisdom Leeuwarden benoemd, maar de anti-katholieke stemming weerhield hem naar het noorden af te reizen. In 1566 was de stadhouder afwezig. Het Leeuwarder stadsbestuur maakte van de gelegenheid gebruik en gaf toestemming om de Sint Vitus in le richten voor de Hervormde leer. Dal was van korte duur want bet jaar daarop werd op gezag van de stadhouder de kerk weer in gebruik genomen voor de katholieke dienst. In 1570 kwam Cunerus Petri, die het jaar daarvoor de nieuwe bisschop was geworden naar Leeuwarden. Kort na zijn komst wijd de hij de Sint Vitus tot kathedraal, Een storm bracht in 157(1 en 1576 zware schade aan hel gebouw aan. In 1580 was de balans in de godsdienstgeschillen doorge slagen ten gunste van de hervormtngsge- zinden. Cunerus Petri werd kortstondig ge vangen gezet, weer vrijgelaten, en verliet Friesland nog dat jaar: het einde van het bisdom Leeuwarden. Kerkhof liet Oldehoofsterkerkhof was daarna al leen nog maar als begraafplaats in ge bruik. In 1595 werd het schip van de Sint Vitus afgebroken; de muren bleven staan. Rjjke Leeuwarders kochten graven binnen de kerkmuren, terwijl arme stadsgenoten rondom het kerkgebouw hegraven werden. In de tweede helfl van de 17de eeuw wer den muren rondom het kerkhof aangelegd. De laatste bovengrondse resten van het schip van de Sint Vitus maakten in 1706 plaats voor lindebomen, ln 1752 werd het kerkhof verhoogd en opgeknapt. In 1786 werd het, met uitzondering van graven met zerken, bestraat met gele klinkers. Vanaf 1 januari 1829 mocht er niet meer op bet Oldehoofsterkerkhof begraven worden. Het stadsbestuur en een enkele particulier sputterden wat tegen. Tot in 1838 werd er nog begraven op het kerhof. Daarna week men uit naar begraafplaatsen buiten het huidige centrum. Op het Oldehoofsterkerkhof gebeurde daarna niet zoveel meer. In 1862 werd op het kerkhof een armenschool gehouwd. Hét gemeentebestuur liet de rest van het ter rein voor wat bet was, In de loop der jaren ontstonden er veel kuilen doordat de dek sels van de grafkisten hel begaven. Onder wijzers en leerlingen van de school klaag den over stenig zodat in 1876 de vloeren van de klaslokalen werden uilgebroken en verbeterd. Het gebouw bleef in gebruik tot. 1933. ln dat jaar werd het gesloopt om van hel 01dehooisl Ci-kei'khoF een boden terrein te maken dat bij die gelegenheid ruim een meter verlaagd werd. Vanaf 1934 Wpi'dt de meest historische plek van Leeuwarden door auto's ontsierd.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2000 | | pagina 5