De strijd tegen tuberculose in Leeuwarden, 1900-1940*
Hartje Abbo-Tilstra De negentiende eeuw is door ontwikkelingen op medisch gebied, zoals wetenschap
pelijk onderzoek mei behulp van de microscoop en bacteriologische vondsten, vooral
van grote betekenis geweest voor lijders aan longtulhnculose. die in de volksmond te
ring werd genoemd. Tuberculose kreeg nis besmettelijke ziekte een totaal ander aan
zien. De in JB05door W.C. Röntgen ontdekte stralen vergemakkelijkten het stellen van
de diagnose-
Twee richtingen in de bestrijding viin
tuberculose
Medio negentiende eeuw bracht experimen
teel onderzoek san het licht duL longtering
overdraagbaar is en in 1862 ontdekte de
Duitse huisarts Robert Koch de hiervoor
verantwoordelijke bacterie, destijds tulier-
kei bacil genoemd- Grote voldoening Diider
di* medici, zou men denken. Dit was echter
niel hij allen het geval, want sommige tui
sen geloofden niet dal tl ie bacil verantwoor
delijk was voor tuberculose. Ren sterke aan
wijzing voor erfelijkheid was toch wel hol
vóórkomen van voel slachtoffers in één ge
zin. En hoe weatf de bacil overgedragen?
Een Onbeantwoorde vraag bleef verder
waarom tering vooral vaak voorkwam bij de
arme bevolking. De verdeeldheid onder de
niédici leidde tot twee richtingen in de tu
berculosebestrijding.
De ene richting, de directe genoemd, hecht
te ge looi' aan de besmettelijkheid en wilde
de tuberculoselijder afzonderen ter bescher
ming van de gezinsleden. Ze waarschuwde
tegen de besmettelijkheid, liet patiënten
liefst apart kuren, panto ontsmettingen toe
en probeerde met hoestdoekjes en sputum
potjes als hulpmiddelen de opgevangen ba
cillen oh schadelijk te maken. De indirecte
richting zag geen heil in deze, door haar 'ba
cil |enjacht' genoemde werkwijze, want de
angst voor besmetting onder het publiek, de
tuberculose vrees, maakte dat dp luhercn lo
se] ijd er en zijn geïin werden gemeden, tor-
wijl zij voorheen een normaal sociaal leven
konden leiden. Rovendien nam de kans op
Verpleging in het Parkherstelüngsoafd,
ca. 1935
t frites: Gft, Gom baalt)
werk af ol' kroeg de zieke werknemer ont
slag, wal de toestand nog bed roe vond er
maakte on tic armoede vergrootte, De indi
recte richting zocht de primaire oorzaak van
tgherculose in sociaal-hygiënische wantoe
standen en wenste daarLcgen maatregelen.
De één kamerwoningen moesten verdwijnen
en in ile woning moesten licht, frisse lucht
R. ;M>M-TLIiira bereidt een proelsdj rilt vuür over
tbv-lji'ïlrijd ing in fnes IjiTid
LiOVifltrSt-dL h.