Ritsko van Vliet sr: leven met een vervlogen illusie
8
J anuari2001overleedRitsko van Vliet senior op
77-j arige leeftijd. Gedistingeerd, eigenzinnig,
markant en perfectionistisch, zo typeert Aldert
Toornstra hem in dit in memoriam.
Hetwasvooraldekennismakingmetartiesten
uit de eigen omgeving, zoals Jorna en Stuur-
opuitSneek,detelepaatKara-el-Hammeden
defakirKapiteinNero(DouweBijlsma), waar
door bij de jeugdige Ritsko van Vliet de wens
opkwam artiest te willen wordenHij groeide
opineenstrenggereformeerdmiddenstands-
milieumaar de glamour en romantiek die de
wereldvankermisen variété toenkenmerk-
ten, oefenden een grote aantrekkingskracht
enbekoringophemuit.In 1938kreeghij zijn
eerste goochelboek, een reclameboekje, en
leerde daaruit een aantal eenvoudige tricks,
waarvoor hij alleen maar een spel kaarten
nodighad.Alsneltradhijzonuendanopeen
schoolavond op, soms samenmet zijn vriend
Klaas van der Veerdie later als accordeonist
naam zou maken. Een goochelnummer voor
degemobiliseerdemilitairenindewintervan
1939-1940, tijdens een voorstelling van de
bekendeLeeuwarderhumoristJacquesEnsing,
beschouwde Ritsko zelf als zijn eerste echte
optreden. "Mijn ouders wisten van niets en ik
was om tien 's avonds weer thuis enhad alleen
maareenkaartspelbijme"zoherinnerdehij
zichditprillebegin.Doorhetregelmatigkopen
vangoochelboekjesbreiddezijnkennisvande
goochelkunst zich al snel uit. Inhet begin van
de oorlog bezocht hij bovendien enige keren
de Amsterdamse studio van de doorhem erg
bewonderdejoodsegoochelaarLarette,kreeg
soms advies of les en kocht er kleine goochel-
apparaten of -rekwisieten.
Hij was nog nauwelijks achttien j aar toen
hij lidwerd van deMagischerZirkel en voort
durend rondkeek in de wereld van cabaret en
variétéomzodekunstvanhetpresenterenen
de opzet van een show, kortomhet echte vak,
te leren. Steeds vaker tradhij op voor publiek
en werd na de oorlog lid van de Nederlandse
Bond van Goochelaars. De liefde voor het
goochelen leidde vrijwel meteen tot het ver
zamelen van goochelboeken en - attributen,
waaronder laterookveleantiekeexemplaren.
Doorzijnruimebelangstellingvoordewereld
van het cabaret, het variétéde revue en het
circus werd de collectie van Ritsko van Vliet
langzamerhandvenijktmetschitterendeveel-
kleurige, vaak oudeaffichesmet talloze pro
gramma's, artiestenfoto'senjaargangen van
diverse vakbladen. Een groot gedeelte van
dezeuniekeverzamelinghistorischmateriaal
is enige jaren geleden aangekocht door het
Theaterinstituut in Amsterdam.
Vanzelfsprekendbleefhijzichontwikkelen
binnen zijn vakgebied, bezocht congressen,
tr admet grote regelmaat op, onder meer bij -
gestaandoorpianistenalsDirkPosthumusen
AgeHaarsma,schreefartikelenen.publiceerde
zelfs in 1980 een Fries goochelboek: "Guchel-
boek foarjongerein en begjinner s" uitgegeven
doordeStichtingUtjowerijFryskToaniel. Juist
detalrijkevoorstellingenvoorkinderengaven
hem veel voldoening, waarbij hij de kinderen
zelfzoveelmogelijkbijdevoorstellingbetrok.
Waarschijnlijkindehoopbijhenietsvandie
belangstellingen nieuwsgierigheid op te roe
pen die hij zelf vroeger had ervaren. Zo bleef
hij ooksteeds bereid nieuw talent te helpen en
les te geven. Voor zijn enthousiaste inzet op
al deze gebieden ontving hij verschillende
onderscheidingen
Door de ver anderingen diezichalvanafde
j aren vijftig langz amerhand voltrokken in de
wereld vanhet amusement, zag Ritsko steeds
meer verloren gaan van dat wat voor hem zo
boeiend en kenmerkend was geweest voor
hetvariétéuitzijnjeugd. Zobleefhij eengoo
chelaar uit hobbydie misschien zij n vroegere
droom van een glansrijke carrière door een
veranderderealiteitzagingehaald, waardoor
nostalgiezijnkijkopdezetijdvaakbitterkleur-
de.
Eenmarkante persoonlijkheid, eengedistin-
geerde verschijning, eigenzinnig van geest,
perfectionistinzijnhobbyen.eenopmerke-
lijke Liwwadder.
Het reclame
boekje uit 1938 als
geschenkbij Quaker
Oats Havermout.
Ritsko'seersteVakli-
teratuur'.