I
ft?
Lcovor^
22
1884. Een zware decemberstorm deed de
toren nog meer wijken zodat de omwo
nenden hun nood kwamen klagen bij het
stadsbestuur. Dat besloot in januari 1884
tot afbraak. Het leverde nog 880 gulden
op.
In 1885 is nog overwogen om een nieu
we Nieuwe Toren te bouwen maar daar
de stemmen in de Raad tot twee maal
toe staakten is het er niet van gekomen.
Directeur van Gemeentewerken, J.E.G.
Noordendorp had voor deze herbouw een
tweetal ontwerpen in neorenaissance
stijl gemaakt. Wellicht speelde het feit
dat op dat moment de Bonifatiustoren in
aanbouw was een rol in het betrekkelijk
geringe enthousiasme voor de herbouw.
Een toren om de toren is luxe
In 1927 werd op initiatief van Ype Bein-
tema door de V.V.V. het Torenfonds opge
richt. In artikel 1 van het Reglement staat
de doelstelling van dit fonds omschreven:
le. om in overleg met de Gemeente Leeu
warden den bouw te bevorderen van 'Een
nieuwe Stadstoren met Carillon' ter ver
vanging van de in 1884 afgebroken Nieu
we Toren en daartoe op te richten 'een
Torenfonds'; 2e. het bestaande klokkenspel
daarna op zoodanige wijze te verfraaien
dat er een groote bekoring van uit ga voor
ingezetenen en vreemdelingen.
Het bestuur van het Torenfonds onder
leiding van boterhandelaar R. Buisman
ging ijverig aan de slag en had na een
maand al 7000,- binnen. De bijdragen
kwamen van Leeuwarders en ex-Leeu
warders uit het gehele land, en zelfs uit
Amerika. In juni 1935 kwam het Toren
fonds met een verzoek aan de gemeente
Leeuwarden om een stuk grond, gelegen
op de hoek van de Sint Jacobsstraat en
het Gouverneursplein, beschikbaar te
stellen voor de bouw van een toren. Hier
waren enkele panden afgebroken en de
grond werd gereserveerd voor een eventu
ele uitbreiding van het stadhuis of nieuw
bouw van het gemeentearchief annex
Stedelijke Bibliotheek. Architect A. Baart
sr. had een toren ontworpen in de stijl
van de Amsterdamse school. De kosten
bedroegen zo'n 40.000,- waarbij dan nog
10.000,- opgeteld diende te worden
voor de verandering en aanpassing van
het carillon. Het Torenfonds had reeds
30.000,- in kas en de verwachting was
dat de rest ook spoedig bijeen gebracht
zou worden. Men ging er van uit dat de
bouw zou geschieden door werklozen. Het
benodigde grondstuk diende 55 m2 groot
te zijn en de onderbouw van de toren kon
eventueel als trappenhuis voor een nieuw
gebouw dienen. Verder wees men op het
belang van 'een goed geplaatst carillon'.
Pas in mei 1936 werd het verzoek in de
gemeenteraad behandeld. In het prae-
advies aan de raad laten B en W weten
tegen een toren te zijn.
Zij doen werkelijk alle moeite om argu
menten te vinden tegen de bouw van een
toren: ons bezwaar tegen inwilliging van
het verzoek richt zich in hoofdzaak tegen
het feit, dat men hier een toren wil gaan
I
P I
p I
- v-
NjéfeL f
j
u
Twee ontwerpen van J.E.G. Noordendorp voor
een nieuwe 'Nieuwe Toren', 1885
bouwen uitsluitend en alleen om een toren
te bezitten. Torens hoorden een onderdeel
te zijn van een gebouw en de verwachting
was: waarschijnlijk zullen er vele jaren
voorbijgaan, eer zich de behoefte aan een
verdere uitbreiding van het Stadhuis zal
doen gevoelen of de omstandigheden zulks
zullen toelaten. Voorts beschouwen wij
het bouwen van een toren, alleen om een
toren te bezitten, als een luxe, waaraan het
gemeentebestuur in deze financieel zorge
lijke tijden geen steun mag verleenen.
B en W waren verder van mening dat de
stad best zonder een toren zou kunnen
'waaraan de behoefte niet is gebleken'
ook wees zij er op dat aan de Harlinger-
straatweg een kerk met een toren van 64
m in aanbouw was. Het voordeel van de
inzet van werkloze arbeiders woog niet op
tegen de uiteengezette bezwaren.
Tijdens de raadsvergadering op dins
dagavond 9 juni 1936 werden er twee
motie's ingediend door Molenaar namens
de SDAP en Praamsma namens de Anti-
Revolutionaire Partij. Eerstgenoemde
wilde dat 'de Raad zich bereid verklaart
te zijner tijd een plaats voor de toren aan
te wijzen.' Praamsma vond de reactie van
B en W "koud en zakelijk' en diende een
motie in die verder ging dan die van de
SDAP: de Raad besluit de grond ter
beschikking te stellen met dien verstande
dat tijd en wijze van den bouw nader
door de Raad zal worden bepaald, zulks
in overleg met het Bestuur van de V.V.V.
en het Bestuur van 'Het Torenfonds', en
in verband met een ter plaatse te stich
ten gebouw der Gemeente. De Vrijzinnig
Democratische Bond ondersteunde bij
monde van Imhof de motie van de SDAP
terwijl Buiël namens de Rooms-katholie-
ke Staatspartij verklaarde tegen de motie
Praamsma te zullen stemmen. Zijn partij
was tegen vanwege de hoge onderhouds
kosten die een toren zou vergen. Hij refe
reerde aan de oproep van Gedeputeerde
Staten die de gemeenten hadden gemaand
ernst te maken met bezuinigen.
De voorzitter, burgemeester Van Beyma
antwoordde dat B en W de raad adviseer
den zich niet vast te leggen op de plaats,
waar een toren zal worden gebouwd. Als
de gemeente ooit op het Gouveneursplein,
een groot openbaar gebouw gaat stichten
dan zou de voorzitter de eerste zijn die het
bestuur van het Torenfonds zal benaderen
IA.
