La» it
29
MOL, HANS, PAUL NOOMEN EN ANDE
REN, Kadastrale en prekadastrale atlas fan
Ljouwerteradiel. Ljouwert 2002 (bronnenuit
gave met inleiding; bevat ook gegevens over
het zgn.'SudertrimdieD.
Onder invloed in Leeuwarden. Wie is wie.
Leeuwarden 2002 (in kleine oplage uitgege
ven werkstuk van 4e jaars studenten Com
merciële Economie van de Noordelijke Hoge
school Leeuwarden).
MOUS, HUUB EN ANDEREN, 15 jaar gale
rie Goutum. Goutum 2002.
KARSTKAREL, PETER EN ANDEREN,
Margaretha de Heer (circa 1600-circa 1665).
Dé Friese kunstenares van de zeventiende
eeuw. Leeuwarden/Ljouwert 2002.
GRIJPSTRA, SIEP, DICK VAN DER
HEIJDE EN HENK ZIJLSTRA, Huizum in
oude ansichten deel 2. Zaltbommel 2002.
JELSMA, GJALT (einred.), Tusken Potmarge
en Jokse V. Bydragen ta de Skiednis fan it
Sudertrimdiel. Wurdum 2002.
RUNIA-ALGRA, HETTY, In den aap gelo
geerd: brieven aan Hendrik Algra geschre
ven vanuit gijzelaarskamp Beekvliet Sint
Michielsgestel 1942 -1943. Leeuwarden 2002.
MADIOL, JAN ROELF, Brieven en briefkaar
ten, geschreven door de onderwijzer Jan Roels
Madiol (1855-1913) - die wegens vermeende
tuberculose een kuur deed in Davos - aan zijn
gezin in Leeuwarden, 1912-1913. Leeuwarden
2002.
NIJBOER, HARM (red.), Tot berging van
allerleije goederen. Pakhuizen in Leeuwarden.
Leeuwarden 2002 (verschenen ter gelegen
heid van de Open Monumentendag).
KUIPER, JACOB ROELOF, Een revolutie ont
rafeld: politiek in Friesland 1795-1798, Fra-
neker, 2002, proefschrift
BROERSMA, MARCEL, Journalistiek van de
herensociëteit. De Leeuwarder Courant en de
stad, 1879-1940. In: Tijdschrift voor Media
geschiedenis 4 (2001), nr. 2, p. 69-89
BROERSMA, MARCEL, Beschaafde vooruit
gang: de wereld van de Leeuwarder Courant
1752-2002, Leeuwarder, 2002, proefschrift
WOUDSTRA, JOHANNES, Siderius: de fami
lie en het handschrift, Engelum/Heerenveen,
2002
BORGGREFE, REINER, Hans Vredeman de
Vries und die Renaissance im Norden, Mun-
chen, Hirmer Verlag, 2002
PLOEG-POSTHUMUS, MINKE VAN DER,
Intocht van Willem Frederik en Albertine Agnes
in 1652 in Leeuwarden, Leeuwarden, 2002,
doctoraalscriptie
ENDEN, C. VAN DER, Genealogie van Cals-
beek tot Kalfsbeek, Eindhoven, 2002
BERG, PIETER VAN DER, Onbekommerd:
herinneringen aan de Leeuwarder Baljéestraat
in de jaren 1950-1960, Leeuwarden, 2002
DALSTRA, J., Klassiekers met klassiekers:
100 jaar L.K.C. Sonnenborgh, Leeuwarden,
L.KC. Sonnenborgh, 2002
HEIDE, GERARD VAN DER, Genealogie
familie "van der Heide": 10 generaties, Nieuw-
lande, 2002
WESTENBRINK, PETER, Janke Westen
brink: E 201, Utrecht, 2002
FRIESWIJK, JOHAN, De Vrije Fries: genoot
schapscultuur in Friesland, Leeuwarden,
FNG/Fryske Akademy, 2002
BERSMA, RENE P., Titia: the first western
woman in Japan, Amsterdam, Hotei Publi
shing, 2002
FUHRING, PETER, De wereld is een turn:
Hans Vredeman de vries en de tuinkunst van de
Renaissance, Gent/Amsterdam, Ludion, 2002
RYNJA, LISKE F., Grafschriften van de R.K
begraafplaats te Wytgaard, gemeente Leeuwar
den, Leeuwarden, 11R, 2002
CALSBEEK, JAN, Trije generaasjes Calsbeek:
tunkers op Snakkerburen 1883-1994, Ljou
wert, 2003
CALSBEEK, JAN, Wa wennen der tusken
"20" en "50" ek alweer op Snakkerburenen
hoe??? in oersjoch, Ljouwert, 2003, (bijlage
bij "Trije generaasjes Calsbeek")
Tiete Bergsma in Japan
Als service aan onze lezers publiceren
wij een lijst van boeken en publicaties
over de geschiedenis van Leeuwarden.
Als extraatje schenken wij steeds aan één
boek wat meer aandacht. Dit keer is dat
het dramatische verhaal over Titia Berg
sma, de eerste westerse vrouw in Japan.
Het is geschreven door René Bersma, een
Canadese diplomaat, getrouwd met een
Japanse vrouw en ook nog eens een verre
nazaat van Titia.
Tiete, zoals haar roepnaam luidde, was
februari 1786 in Leeuwarden geboren.
Haar ouders waren Ennius Bergsma en
Bartha Schultz. Er waren nog twee doch
ters, Sytske en Catharine. Het gezin woon
de op stand op de Nieuwestad, in het huis
waarin nu café Montmartre is gevestigd.
Ennius Bergsma was lid van de rechterlij
ke macht in Leeuwarden. In verband met
een rechtzaak verscheen in 1804 Jan Cock
Blomhoff in het leven van de familie Berg
sma. Hij vroeg om de hand van Tiete, maar
haar ouders vonden haar nog te jong. Tien
jaar later ontmoetten zij elkaar weer in
Den Haag, waar het gezin Bergsma inmid
dels woonde. Niets stond een huwelijk
meer in de weg. Het begin van een droe
vige toekomst. In 1816 begonnen Jan en
Titia aan hun reis naar Japan met hun pas
geboren zoontje en Petronella, min/kinder
meisje. Jan Cock Blomhoff was benoemd
tot directeur van de Nederlandse handels
vestiging op het Japanse Deshima. Het
gezin zette augustus 1817 voet op Japanse
bodem. En daarmee begon de ellende. De
Japanners stonden niet toe dat de Neder
landers gezinsleden meenamen. Titia en
zoontje kregen bevel weer te vertrekken.
Na drie maanden op Deshima moest Titia
met haar zoontje haar man verlaten. Zij
stierf 1821 in Den Haag in het huis van
haar ouders. Haar man heeft zij nooit
meer teruggezien.
Haar korte verblijf op Deshima heeft
haar -achteraf- beroemd gemaakt. Zij leeft
voort in tekeningen van bekende Japanse
kunstenaars. In twee eeuwen waren er
geen westerse vrouwen in Japan geweest.
Titia was in 1817 een bezienswaardigheid
en een dankbaar onderwerp voor schilders.
Soms duiken er in Nagasaki nog wel eens
antieke poppen op, gemaakt naar het beeld
van Tiete Bergsma uit Leeuwarden.
Rmé F. Ben,ma
Omslag van het boek Titia. The First Western
Woman in Japan van René P. Bersma
