2
nog aarden wal neer zien glijden. Straat
verlichting was er nauwelijks. De laatste
lantaarn op de hoek van de Snekertrek-
weg en in de bocht van de Snekerkade was
er geplaatst, volgens mijn vader, omdat
er in de oorlog bij dichte mist een Duitse
soldaat in het kanaal was gereden en ver
dronken.
Mijn vader beheerde de sleutels van alle
gebouwen, die in het weekeind een ideaal,
maar achteraf vrij gevaarlijk speelterrein
voor een kind vormden. Het Fricoterrein
was vrij groot (11.000 m/m). Het woonhuis
waarin wij woonden was eigenlijk een oud
kantoorgedeelte. Hoog, geen centrale ver
warming -die zat er wel in maar was niet
bedoeld voor de dienstwoning-, een enorme
zolderverdieping met slaapkamers. In de
zomer kwamen er nogal wat steekmuggen
in de woning door het water voor de deur.
Op Snekertrekweg 9a en b woonde chef
machinist De Jong met zijn vrouw. Een
wat ouder echtpaar, dat in de jaren 50
inwoning had van hun kleindochter Rei-
na, even oud als ik. Verder woonde in een
dienstwoning bij de CAF, een fabriekspand
voor granen, nog een echtpaar en bij de
brug over het spoordok, de brugwachter.
Iedere dag vóór 07.00 uur en na de
pauze om 13.00 uur kwamen zo'n 300 a
400 mannen - vrouwen werkten er niet in
de fabriek - via een steeg naast ons huis
het bedrijf binnen. Iedereen kwam lopend
of hooguit per fiets. Dat gold ook voor de
bakker en melkboer. Iedere dag kwam de
bakker met zijn grote kar, lopend helemaal
uit de stad om een broodje te brengen. Weer
of geen weer, dat hoorde bij zijn route!
In 1948 vierde de Frico het 50-jarig jubi
leum. De fabriek stond vol vlaggen van de
landen waarheen werd geëxporteerd. De
kinderen van de scholen konden een tocht
lopen; bij ons kregen ze een beker chocola
demelk van de Frico.
Na het spoordok begon de aarden wal
van de Snekertrekweg, een ideaal terrein
voor mijn vader om te vissen. Helemaal
bij Schenkenschans stond een boerderij,
van Van der Weide. Toen de twee broers
hun boerderij moesten opgeven wegens
de vorming van het industrieterrein en de
poel die in het land lag droogviel, kon je de
kilo's zware karpers er met een schepnet
uithalen. Daarvóór kregen maar weinigen
toegang tot het land. Het industrieterrein
aan de Marshallweg ontstond later.
Geen productie maar opslag
De fabriek van de Frico bestond uit opslag
gebouwen. Gemaakt werd er niets.
Gebouw A bevatte kaasopslag, de kantoren
en onderin koelmachines. Hier werden ook
ijsstaven gemaakt, die in de koelwagons
werden geplaatst voor koeling van b.v.
boter. In het achterste deel van het pand
werd boter verpakt tot pakjes van 250 gram.
In de jaren 50 wist de Frico een grote order
voor het Amerikaanse leger binnen te halen
op voorwaarde dat de hele afdeling grondig
werd verbouwd en de hygiëne verbeterd
zou worden. Onder het gebouw zaten een
viertal enorme koelkelders. Hier werd boter
opgeslagen; en in de oorlog vlees bestemd
voor de Duitsers.
Gebouw B was het eerste gebouw van
de Frico met kaasopslag en een grote koel
machineruimte in de kelder. Er kon één
miljoen kilo kaas in worden opgeslagen.
Gebouw C bevatte aan de voorkant
de twee dienstwoningen, het magazijn,
achterin een verpakkingsafdeling voor
smeerkaas. In het magazijn werden de
Frico-kaasmerken bewaard, die in die
tijd door veel jongens werden verzameld
en geruild. En verder een grote timmer
werkplaats. Hier werden ondermeer de
kaasvaatjes voor de fabrieken gemaakt.
Tussen de gebouwen B en C lag een grote
opslagparkeerruimte. Later werd hier een
experimentele wasmachine voor kaas uit
gevonden en verder verbeterd.
Gebouw D diende voor de opslag van
melkpoeder en caseïne, een voorloper van
de grondstof voor een soort plastic. Ook
bood gebouw D onderdak aan de keurings
lokalen en het laboratorium voor de con
trole van kaas, boter, melk en, heel bijzon
der, de kuiperij waar botervaatjes, kaas
vormen en dergelijke zelf werden gekuipt.
Ze werden daar ook origineel gemaakt.
Boven dit gebouw torende een silo uit
waarin melkpoeder werd opgeslagen. Ook
een prachtig uitzichtpunt om Leeuwarden te
bekijken. En dat kon allemaal voor niets.
Velen weten waarschijnlijk niet dat er
aan de zijkant van het gebouw, gebouw E,
aanvankelijk nog een melkinrichting zat
Luchtfoto van het Frico-complex aan de Snekertrekweg, met op de achtergrond (linksboven) de
CAF in aanbouw en (rechtsboven) de Wilhelminabaan, circa 1950
