Op de Coornmerck alwaer de ijserman uuthangt
Siderius
10
10
Joop Woudstra De naam Siderius heeft in Leeuwarden al enige generaties lang een bekende klank,
voornamelijk in de horeca en in de paardensport. Abe Siderius vestigde zich in
1889 vanuit Oudebildtzijl in Leeuwarden, waar hij o.a. aan de Lange Marktstraat
een café had, tevens was hij pikeur. Zijn zoon Johannes exploiteerde een tijdlang
het bekende De Groene Weide, annex stalhouderij en zijn kleinzoon Klaas was uit
bater van het établissement Siderius op de Wirdumerdijk, dat helaas heeft moeten
wijken voor McDonalds. Verder genoten Marten en Abe Siderius voor en na de
Tweede Wereldoorlog landelijke bekendheid als pikeurs.
Minder bekend is dat de wortels van de familie Siderius al bijna 500 jaar terug
reiken in de Leeuwarder geschiedenis en dat het geslacht in de 16e en 17e eeuw
vele stadsbestuurders leverde en zich door huwelijken vermengde met vooraan
staande families zoals Hiddema, Vitringa Coulon en (Koumans) Smeding.
De stamvader van de familie Siderius
kwam als zevenjarig jongetje omstreeks
1535 vanuit Remagen in Duitland naar
Leeuwarden. Hij kwam daar in huis bij
zijn oom Hendrik die 'isercamer' (ijzerhan
delaar) was op de Koornmarkt, het gedeelte
van de Voorstreek tussen de Minnemastraat
en de Wortelhaven. Oom Hendrik had ken
nelijk zelf geen kinderen want het jongetje
Nolles werd later zijn erfgenaam en zette
de zaak van zijn oom voort. Ook de twee
volgende generaties hielden zich met de
ijzerhandel bezig en zij noemden zich dan
ook 'iserman' en het huis waarin ze woon
den ging De Yserman heten.
We weten dit allemaal doordat de
kleinzoon van het jongetje Nolles, Meynte
Mathijs Iserman, in 1653 begon met het
bijhouden van een familiekroniek. Hij leg
de data van geboorte, huwelijk en overlij
den van familieleden vast en tekende ook
wapens en kwartierstaten die teruggaan
tot in de 15e eeuw. Later is de kroniek
voortgezet door zijn zoon en kleinzoon en
vervolgens door diens dochter Tettie die
trouwt met dr Georgius Hiddema, pensio
naris (juridisch adviseur) van Leeuwarden.
Ook de dochters van Tettie hielden de kro
niek bij. Zij en hun kinderen trouwen met
leden van belangrijke Leeuwarder families.
Kleindochter Tettie Jongsma trouwt met de
bekende Leeuwarder arts Julius Vitringa
Coulon en van haar dochter Johanna vin
den we op 25 november 1812 het huwelijk
Het bovenstaande wapen is nagenoeg gelijk
aan dat van Meynte Mathijs in de 17de eeuw.
Het komt voor in het Handschrift Siderius.
Het wapen is getekend door de heer J.C. Ter-
luin, heraut Frisia I, en geregistreerd door de
Fryske Rie foar Heraldyk
aangetekend met Pieter Koumans Sme
ding, 'negosiant in papier'.
Dankzij het manuscript weten we ook dat
de bekende schilder Jacobus Sybrandi
Mancadan, die in 1634 trouwde met Elske
een zuster van Meynte Mathijs Iserman,
afkomstig was uit Minnertsga. Het echt
paar Mancadan woont eerst in Franeker,
maar vestigt zich later in Leeuwarden, waar
ze in de Doelestraat wonen in een pand op
de plaats van het latere Coulonhuis.
De familiekroniek, die nu bekend is onder
de naam Handschrift Siderius, dook na de
Tweede Wereldoorlog op een veiling op en is
nu in mijn bezit. De volledige tekst is opge
nomen in een boek over de familie Siderius,
dat ik vorig jaar heb gepubliceerd.
Mastoproer
De kroniekschrijver Meynte Mathijs Iser
man vermeldt dat hij gebruik maakt van
aantekeningen van zijn vader Mathijs
Noldus. Deze had verschillende func
ties in het stadsbestuur bekleed, hij was
ondermeer hopman van de schutterij en
tweemaal schepen. In 1609 was hij voor
het eerst schepen, maar dat had niet lang
geduurd, want op 1 januari 1610 was hij
samen met het hele stadsbestuur van het
stadhuis verjaagd en afgezet. Hij vermeldt
deze gebeurtenis, die de geschiedenis in
zou gaan als het 'mastoproer', ook in zijn
dagboek en deze aantekeningen zijn door
zijn zoon overgenomen.
Het mastoproer ontleent zijn naam aan
een meute opstandige Leeuwarders, die
LA» it
