De Fruitschalen en andere draaiorgels Leovo-^ la»; 15 Dirk Swierstra Over de draaiorgels die in de twintigste eeuw in Leeuwarden hebben 'gelopen' is helaas weinig bekend. Veel vragen zijn nog onbeantwoord, bij voorbeeld in wel ke periode was een bepaald orgel in Leeuwarden actief, en wie waren eigenaar of huurder. Ook andere gegevens zijn niet te achterhalen. Maar ondanks de vele onbeantwoorde vragen heb ik getracht een zo compleet mogelijk overzicht samen te stellen. Op 10 maart 1957 overleed de heer Lijkle Ijlst in de leeftijd van 61 jaar. Hij woonde op het adres Fabriekssteeg 13. Het tijd schrift de Leeuwarder Gemeenschap ver meldt hem als exploitant van het 'eerste Leeuwarder stadsorgel'. Verdere gege vens over zijn activiteiten als exploitant van een orgel ontbreken. Lijkle IJlst werd geboren in 1896; het is zeer goed mogelijk dat hij als eerste in Leeuwarden een draai orgel exploiteerde. Zeker is dat de heren Buwalda en de Vries voor de oorlog met een orgel in Leeuwarden actief waren. In het naoorlogse Leeuwarden hebben veel meer draaiorgels hun muziek op straat laten horen dan over het algemeen bekend is. In 1957 kende Leeuwarden drie draaiorgels, namelijk De Gouwe, De Zwarte Dorus en De Hagenaar. Van deze drie orgels was alleen De Gouwe in 1975 nog actief. Het draaiorgel De Fruitscha len had weliswaar zijn thuisbasis in Leeu warden, maar was aanvankelijk alleen actief elders in de provincie Friesland. Draaiorgel De Leon Warnies dat in 1975 is gebouwd, kwam pas in 1984 naar Leeuwar den. Bovendien werd dit orgel alleen voor speciale gelegenheden verhuurd, en is het dus geen echt straatorgel. Vanaf 1985, na het vertrek van De Gouwe, startte De Fruit schalen in Leeuwarden. Het is momenteel het enige orgel dat in Leeuwarden actief is. De volgende straatorgels hebben zeker in Leeuwarden dienst gedaan. Helaas is de periode waarin deze orgels in Leeuwar den speelden niet, of slechts gedeeltelijk bekend: Het Leeuwarder Draaiorgel deed voor de Tweede Wereldoorlog dienst. Eigenaren Draaiorgel De Gouwe op de Emmakade in 1958. Langs de stoeprand de toen gebruikelijke vuilnisbak ken (Foto J.H.W. Sandijck)

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2003 | | pagina 18