De Fruitschalen en andere draaiorgels
Leovo-^
la»;
15
Dirk Swierstra Over de draaiorgels die in de twintigste eeuw in Leeuwarden hebben 'gelopen' is
helaas weinig bekend. Veel vragen zijn nog onbeantwoord, bij voorbeeld in wel
ke periode was een bepaald orgel in Leeuwarden actief, en wie waren eigenaar
of huurder. Ook andere gegevens zijn niet te achterhalen. Maar ondanks de vele
onbeantwoorde vragen heb ik getracht een zo compleet mogelijk overzicht samen
te stellen.
Op 10 maart 1957 overleed de heer Lijkle
Ijlst in de leeftijd van 61 jaar. Hij woonde
op het adres Fabriekssteeg 13. Het tijd
schrift de Leeuwarder Gemeenschap ver
meldt hem als exploitant van het 'eerste
Leeuwarder stadsorgel'. Verdere gege
vens over zijn activiteiten als exploitant
van een orgel ontbreken. Lijkle IJlst werd
geboren in 1896; het is zeer goed mogelijk
dat hij als eerste in Leeuwarden een draai
orgel exploiteerde. Zeker is dat de heren
Buwalda en de Vries voor de oorlog met
een orgel in Leeuwarden actief waren.
In het naoorlogse Leeuwarden hebben
veel meer draaiorgels hun muziek op
straat laten horen dan over het algemeen
bekend is. In 1957 kende Leeuwarden
drie draaiorgels, namelijk De Gouwe, De
Zwarte Dorus en De Hagenaar. Van deze
drie orgels was alleen De Gouwe in 1975
nog actief. Het draaiorgel De Fruitscha
len had weliswaar zijn thuisbasis in Leeu
warden, maar was aanvankelijk alleen
actief elders in de provincie Friesland.
Draaiorgel De Leon Warnies dat in 1975 is
gebouwd, kwam pas in 1984 naar Leeuwar
den. Bovendien werd dit orgel alleen voor
speciale gelegenheden verhuurd, en is het
dus geen echt straatorgel. Vanaf 1985, na
het vertrek van De Gouwe, startte De Fruit
schalen in Leeuwarden. Het is momenteel
het enige orgel dat in Leeuwarden actief
is.
De volgende straatorgels hebben zeker
in Leeuwarden dienst gedaan. Helaas is
de periode waarin deze orgels in Leeuwar
den speelden niet, of slechts gedeeltelijk
bekend:
Het Leeuwarder Draaiorgel deed voor de
Tweede Wereldoorlog dienst. Eigenaren
Draaiorgel De Gouwe op de Emmakade in 1958. Langs de stoeprand de toen gebruikelijke vuilnisbak
ken (Foto J.H.W. Sandijck)
