16
waren Buwalda en De Vries. Bouwer:
Wellerhaus te Mülheim, Duitsland.
Stadsorgel 1, 1951-19??, eigenaar: Hille
Boschma.
Stadsorgel 2, 1953-19??; in 1955 was dit
orgel nog in de stad aanwezig. Eigenaar:
Hille Boschma, dit orgel is rond 1900 in
België gebouwd.
De Gouwe, heeft van 1954 tot 1985 voor
muziek op straat gezorgd.
De Twee Draken, was van 1962-1967 in de
stad te horen. Het orgel werd gehuurd door
P. Jasper uit Leeuwarden van de Eindho-
vense eigenaar de firma Stelleman.
De Hagenaar, waarschijnlijk verscheen dit
orgel in 1951 voor het eerst in Leeuwarden.
Het draaide hier tot 1962. Eigenaar was
wederom Hille Boschma. Bouwer was de
Belg Emile de Vreese rond 1908.
Van De Fruitschalen kunnen we vanaf
1985 genieten.
Naast deze zeven draaiorgels noemen
we nog De Twee Rozen en De Waterlelie,
beide geëxploiteerd door H. Duurken, De
Vliegende Vleugel en De Zwarte Dorus.
Als De Gouwe een onderhoudsbeurt
nodig had, werd een ander orgel ingezet.
De exploitanten moesten toch hun boter
ham blijven verdienen. Het eerste draaior
gel dat op deze manier naar Leeuwarden
kwam was De Mondorgel. Het kwam op
22 maart 1957 naar Leeuwarden, omdat
De Gouwe bij een ongeval op 7 maart 1957
beschadigd was. Eigenaar was Gijs Perlee
uit Amsterdam en bouwer was de Burs-
sens-fabriek.
Naast De Mondorgel deden dienst als ver
vangers De IJzeren Hein in 1966/67, De
Snuffel in 1985 en verder nog De Lange
Cap of Zeeman en De Zaza.
Dan is er nog een derde groep draai
orgels, bestaande uit kermis- dans- en
concertorgels. Veel kermisexploitanten,
die in Leeuwarden overwinterden hadden
een attractie met een ingebouwd orgel.
Enkele orgels zijn in privé bezit. Dat zijn:
De Leon Warnies, eigenaar is F.J. Loop
stra. Bouwer is de firma Gossling te Hil
versum, het bouwjaar is 1975. V/h P.J.
Walon, eigenaar: Petrus J. Walon, bou
wer: de Belg Raymond Duwijn, Bouwjaar:
rond 1905. De Windmolen, eigenaar: H.J.
Wind, bouwer: Gebroeders Van Steenput
in België, bouwjaar: 1927. De Grote Dorus,
Eigenaar P. Carpay te Leeuwarden. Het
orgel dateert van 1920 en is gebouwd door
Mortier te Antwerpen.
Daar komt de orgelman
De Fruitschalen is momenteel het eni
ge orgel dat we nog in de stad kunnen
horen. Eigenaar was Klaas Tolsma, opge
volgd door Romke Tolsma. Het orgel werd
in 1931 door de firma Gebroeders Van
Steenput in Antwerpen gebouwd voor de
verhuurder Theo Denies. Het orgel dankt
zijn naam aan de afbeelding van een fruit
schaal op de twee zijpanelen. Omdat het
orgel verder overwegend wit was, stond
het in Amsterdam ook bekend als De wit
te van Denies. Het orgel werd verhuurd
aan Salomon van Lochem, bijgenaamd
Ulevelletje en zijn zoon, de Diamantko
ning. Het orgel draaide oorspronkelijk
Schollaert-boeken, maar kreeg later Carl
Frei-boeken.
Toen Theo Denies zijn bedrijf beëindig
de verkocht hij het orgel aan P. Oudejans.
Daarmee werd het een kermisorgel, het
ging dienst doen bij de zweefmolen van de
eigenaar. Na enkele jaren werd het orgel
afgedankt en in een rommelhoek opgesla
gen. Enkele nieuwe eigenaren volgden. In
1961 K. van Schoorl uit Alkmaar die het
liet restaureren door Henk Gossling te
Hilversum. In 1964 werd het front van het
orgel verfraaid en werd het verkocht aan
de Haagse student Hans van Tuuren. Hij
was een liefhebber en liep met het orgel
in Bussum. In 1965 wordt Klaas Tolsma,
die ook al huurder was van De Gouwe, de
nieuwe eigenaar.
Het orgel was vanaf 1965 actief in de
provincie Friesland. Het werd bediend
door Romke J. Tolsma, zoon van Klaas.
Geregeld werd het orgel verfraaid. In
1971 is door de firma Perlee een nieuwe
bourdon voor het orgel gemaakt. Enkele
jaren later verfraaide de eigenaar het
orgel met vijf beelden en schilderde Jetze
de Boer het front opnieuw. Toen het draai
orgel De Gouwe in 1985 naar Amsterdam
terugkeerde, nam Romke Tolsma met De
Fruitschalen de open gevallen plaats in
Leeuwarden in.
Het bekendste orgel dat ooit zijn klan
ken in Leeuwarden heeft laten horen is
ongetwijfeld De Gouwe. Eigenaar was
Gijs Perlee, een bekende naam op het
gebied van draaiorgels. Klaas Tolsma uit
Goutum huurde het orgel dat door Pierre
Verbeeck in België was gebouwd. Het
De ravage nadat het draaiorgel De Gouwe op
7 maart 1957 door een zandauto van de PAX
was geramd
bouwjaar moet voor 1922 liggen. Oor
spronkelijk was het als een Gaviola-
dansorgel voor een onbekende eigenaar
gebouwd. In 1922 werd het orgel geplaatst
in een café op de Burcht te Zaandam, met
boeken van Bundels. In 1924 veranderde
het van eigenaar toen het werd gekocht
door ouwe Muus ter Meer in de Vinken-
straat, eveneens te Zaandam. Vanaf dat
moment heette het orgel De ouwe Muus.
Het dansorgel kreeg een plaatsje in het
café annex danszaal van de eigenaar. Het
orgel gebruikte nu Carl Frei boeken. De
zoon van Ouwe Muus, de Jonge Muus,
leende het orgel voor zijn eigen etablisse
ment. Bij een brand liep het front van het
orgel schroeischade op.
De van oorsprong Duitse orgelmaker
Carl Frei had in 1920 een orgelfabriek in
Breda geopend. Het dansorgel werd ver
kocht aan Carl Frei, deze herstelde het
orgel en verbouwde het tot een 90-toets
Biphone-orgel. Hij verwijderde de klari
netten uit de buik, en zette daarvoor in
de plaats, volgens kenners, de mooiste
bourdon die hij ooit gemaakt heeft. De
Ouwe Muus was het laatste dansorgel dat
