La» it
3
't Swart Bargehooft sierde ooit het hoekpand
Koningsstraat Turfmarkt en verdween bij de
bouw van het Eysingahuis, tegenwoordig het
Fries Museum
Leeuwarder Courant met de huisnaam en
nam een drukker de naam van zijn druk
kerij op in zijn impressum.
Speur- en monnikenwerk
Al deze en vele andere bronnen zijn maar
voor een klein gedeelte systematisch onder
zocht op huisnamen. Generaties mede
werkers van het gemeentearchief hebben
gelukkig de namen die zij tegenkwamen
wel genoteerd en de oud-archivaris Wim
Dolk publiceerde er ook over. Het napluizen
van alle archivalia die daarvoor in aanmer
king komen op huisnamen zou een waar
monnikenwerk zijn: alleen al de transport
aktes van onroerend goed omvatten vele
tientallen meters folianten. Een complete
catalogus van alle Leeuwarder huisnamen
zit er daarom niet in. Wel zijn inmiddels
een duizendtal huisnamen geïnventariseerd
en worden er nog regelmatig onbekende
gevonden.
Is het inventariseren van oude huisna
men een monnikenwerk, het identificeren
van de huizen die ermee werden aangeduid
is een heidens karwei. Het lokaliseren van
panden brengt veel speurwerk met zich
mee dat niet altijd beloond wordt. In de
loop van hun geschiedenis werden panden
gesplitst, samengevoegd, afgebroken of
herbouwd. Het swart farckenshooft ging op
in het dubbelbrede huis dat de rijk gewor
den koopman Klemrink op de Nieuwestad
liet bouwen en Het swarte bargehooft werd
opgeslokt door het Eysingahuis. Sommige
delen van de stad werden geheel opnieuw
ingericht waarbij de panden met de naam
die erbij hoorde, van de aardbodem ver
dwenen. Toch is het op dit moment gelukt
van de eerder genoemde huisnamen een
kleine vierhonderd te lokaliseren.
Het zou een verrijking van de monu
mentale Leeuwarder binnenstad bete
kenen als meer historische huisnamen
terugkeren. Zij versterken het beeld van
een stadscentrum dat dateert uit vroegere
tijden. De generaties Leeuwarders die ons
voorgingen worden een nog duidelijker
zichtbaar deel van de actuele stedelijke
gemeenschap. Ook voor de eigenaar of
gebruiker van een pand met een histori
sche huisnaam betekent het een verrij
king: het versterkt immers het bijzondere
karakter van zijn huis.
Een historische naam voor uw huis?
Een kleine werkgroep, bestaande uit een
medewerker van het Historisch Centrum
Leeuwarden, de gemeente Leeuwarden, NV
Stadsherstel en Henk Olij, kan u behulpzaam
zijn als u uw huis een historisch verantwoorde
naam (terug) wilt geven. Deze groep kan voor
u vaststellen of uw pand in het verleden een
naam heeft gedragen of voorstellen doen voor
een naam die te maken heeft met de geschie
denis ervan. De gemeente Leeuwarden sti
muleert deze activiteit door het subsidiëren
van het schilderwerk. Voor inlichtingen kunt
u zich wenden tot J.F. Janssen, medewerker
van Stadsherstel, d'Hondecoeterstraat 46,
8939 DS Leeuwarden, tel. 058-213 49 52.
Op deze afbeelding van de Brol en de Grote Hoogstraat van Cornells Pronk uit 1742 zijn een aan
tal panden te zien die een naam droegen. Het hoekpand Naauw-Grote Hoogstraat wordt, naar een
bewoner, de schepen Wille Heenthiama, wel het Heenthiamahuis genoemd, in 1601 heet het 't groete
blauleydt hoeckhuijs en in 1619 en 1632 wordt er van gezegd dat daer de halve maen wthangt. Grote
Hoogstraat 1 heette van 1595 tot ongeveer 1850 het vergulde hoofd. Van de Grote Hoogstraat 3 wordt in
1607 vermeld alwaer den vergulden schoen aen de gevel staet, in 1611 heet het de vergulden leest, tus
sen 1670 en 1694 in de vergulden Druckery, terwijl het in 1783 vermeld wordt als de groene Luiwagen
