2
Het sorteren van hulpgoederen in de Manege aan de Arendstuin (Foto: Leeuwarder Courant)
Zoeken op de zolder
Op 7 februari verzendt de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten een brief
waarin het idee om een door de waters
nood getroffen stad of gemeente te adop
teren. Het Leeuwarder Rampencomité
gaat akkoord. De Zeeuwse gemeenten
Kerkwerve en Noordgouwe worden aan
Leeuwarden gekoppeld.
Hoewel dit buurgemeenten op Schouwen-
Duiveland zijn, verschilt de situatie in
beide gemeenten behoorlijk. Noordgouwe
is tijdens de ramp goeddeels gespaard
gebleven, omvangrijke overstromingen
zijn uitgebleven. Wel is een groot deel van
de bevolking geëvacueerd en het leven
daarmee zwaar ontwricht, maar de eerste
bewoners zijn inmiddels al teruggekeerd.
Heel anders is het in Kerkwerve.
De hele gemeente staat onder water,
de schade is enorm en op een enkeling
na zijn alle 800 bewoners weggehaald.
Er zijn drie verdronkenen te betreuren.
Het Rampencomité, het college van B
W en ook de gemeenteraad stemmen in
met het voorstel tot adoptie van beide
gemeenten. Het eerste wat gebeurt is het
detacheren van een tweetal secretarie
ambtenaren in beide gemeenten. Ze moe
ten helpen bij de omvangrijke administra
ties die er na de ramp te verzorgen zijn.
Ambtenaar Fuykschot gaat begin maart
naar Noordgouwe. Er is nogal wat schade,
voornamelijk door de zware storm. Verve
lend is, schrijft Fuykschot in een brief,
dat de burgemeester van Noordgouwe:
...volkomen ontwricht was toen de ramp
van één februari de verschrikkelijke
noodtoestand schiep ...'en sindsdien ziek
teverlof geniet. Maar zijn vervanger, de
lokale hervormde predikant, voldoet pri
ma. Het ontgaat Fuykschot niet dat hulp
beter ergens anders terecht kan komen:
'Hulpverlening in het kader van de adop
tie acht ik vooralsnog niet nodig,' schrijft
hij medio april. Omdat ook het gemeen
tebestuur van Noordgouwe zich al in die
zin had uitgelaten, besluit Leeuwarden
de hulp aan Noordgouwe te staken. Er
komen nog wel twee hulpverzoeken van
die gemeente, maar Leeuwarden gaat er
niet op in. Ambtenaar Fuykschot is begin
mei weer thuis in Leeuwarden.
Zijn collega Ykema wordt naar Kerk
werve gestuurd maar komt daar voor
eerst niet terecht. 'Alles staat onder water
en de schade wordt nog elke dag groter,'
schrijft hij in een brief aan het Rampen
comité waaraan hij, evenals Fuykschot,
geregeld verslag doet. De secretarie van
Kerkwerve heeft een plaatsje gevonden in
Zierikzee en daar doet Ykema zijn werk.
De werkdagen zijn lang: het is geen uit
zondering dat pas 's avonds om tien uur
de laatste klant de deur uit gaat. Met
name het lokaliseren van de evacué's is
een omvangrijke klus want: de bewo
ners zitten over het hele land verspreid.'
Nog op elf mei moet hij in de lijsten met
adressen aanzienlijke aanpassingen aan
brengen. Van de tweehonderd huizen in
het dorp zijn meer dan honderd ingestort.
De evacué's die in de buurt terecht zijn
gekomen mogen met een bootje één keer
terug om te kijken of er nog iets uit hun
huis te redden valt. Dat moeten ze dan op
zolder zoeken, schrijft Ykema want:
het meubilair en alles wat beneden staat
is weg. Meestal staat ze de tranen in de
ogen als ze zien wat er van hun boeltje
is overgebleven.' Op 22 mei wordt Ykema
teruggehaald omdat op de eigen secreta
rie in Leeuwarden achterstanden dreigen
te ontstaan.
Honderden dankbrieven
Al direct na het bekend worden van de
adoptie komt een stroom brieven op gang.
Eerst van blijdschap: men verwacht veel
van de Leeuwarder hulp. Dan komen de
brieven met persoonlijk leed, zoals van
een boer: 'Al mijn beesten zijn dood.' Per
soonlijke omstandigheden worden uit de
doeken gedaan: 'Wij zijn met ons vieren
broer en zuster, vader en moeder, oud
89 en 87 jaar,' waaraan iemand van het
Rampencomité in de marge van de brief
toevoegde: 'Aanvullende hulp. Betrouw
bare mensen, woning en inboedel totaal
verwoest.' Met name de dankbaarheid
spreekt uit de honderden brieven. Als
Leeuwarden met Pinksteren een pakketje
Friese lekkernijen naar alle Kerkwer-
ver gezinnen stuurt, komen er tientallen
brieven met dankbetuigingen: 'Vanmor
gen werden wij verrast door een pakketje
van uw comité.' En een vergelijkbaar,
maar wat inhoud betreft groter, pakket
met Sinterklaas levert al evenveel reac
ties op. Als de bewoners van Kerkwerve
langzaamaan weer terugkeren, komen er
andere brieven. Een briefschrijver somt
een complete inboedel op en of het Leeu
warder comité dat voor hem regelen kan.
