De Fazzi's, Italiaanse beeldenmakers
14
Jacopo Fazzi en Corien Rattink
In januari 1878 vestigde Jacopo Giusto Fazzi zich op het Schavernek, nummer G
12. Hij begon daar de eerste beeldengieterij in Friesland. Jacopo behoorde tot een
uitgebreide groep Italianen die in de negentiende eeuw hun geluk elders zochten.
Zij waren vooral ijsbereiders en beeldenmakers.
Italiaanse kolonie
In Leeuwarden woonde een kleine Ita
liaanse kolonie. Als padrone trad Carlo
Zanoli op, die uit het Italiaanse deel
van Zwitserland kwam, uit Gordevio.
De kleinzoon van Jacopo Fazzi, ook
Jacopo (en mede-auteur van dit stuk),
heeft Zanoli één keer ontmoet. Hij her
innert zich hem als een indrukwek
kende figuur met een lange witte baard.
De Leeuwarder Italianen en Zwitsers-
Italianen ontmoetten elkaar in het huis
van Zanoli in de Sint Jacobsstraat op de
hoek van het Auckamastraatje. Er werd
wat wijn gedronken, gekaart en onge
twijfeld herinneringen aan het geboorte
land opgehaald. Uit een brief van Zanoli
blijkt zijn betrokkenheid bij zijn Itali
aanse vrienden. Hij schrijft dat hij Jaco
po Fazzi, die na een lange reis uit Italië
terugkeerde op 11 maart 1898 's avonds
om half elf op het station van Leeuwar
den heeft verwelkomd. De Italianen
waren terazzowerkers; er ligt nog een
mooi stoepje in de Kleine Hoogstraat; de
granieten vloeren in de Julianaschool
aan de Tweebaksmarkt zijn gelegd door
Zanoli. De Zwitsers-Italianen waren voor
al schoorsteenvegers en metselaars van
schoorstenen. Naast Fazzi waren rond
1870 bekende namen in Leeuwarden:
Begnudini, Gaudenzio, Filipponi, Laloli.
Een tweede ontmoetingsplaats voor
de Italianen was de Dominicuskerk in
de Speelmansstraat, waar zij de mis bij
woonden.
Gipsen varkentjes
In 1919 overleed Jacopo Giusto Fazzi.
Zijn zonen Amato en Gregorio (1882-1962)
zetten het bedrijf voort.
Jacopo Fazzi werd in 1844 geboren in
Cune, een dorpje in Toscane in de buurt
van Lucca. Na het tweede huwelijk van
zijn vader vertrok hij uit zijn geboorte
dorp. Hij zwierf jaren door Europa en
kwam uiteindelijk in Emden terecht.
Daar ontmoette hij Geeske Janssen.
Jacopo en Geeske trouwden en vestig
den zich in Leeuwarden. Zij kregen vijf
kinderen: Teresia Maria Natalina, Hele
na, Maria Natalina, Amato en Giusto
Gregorio.
Het bedrijf op het Schavernek liep goed;
er werden tuinbeelden gemaakt voor
de welgestelden en voor de mensen met
een wat kleinere beurs kamerbeelden.
Onderwerpen waren bijvoorbeeld Vaders
maaltijd of Moedervreugde. Fazzi kreeg
ook opdrachten voor openbare gebouwen.
De beeldjes op de muziektent in de
Prinsentuin komen uit zijn atelier.
Geeske vulde het gezinsinkomen aan met
de verkoop van ijs, dat zij zelf maakte.
Zijn hele leven bleef Jacopo Fazzi een
Italiaan. Hij sprak uitsluitend Italiaans;
zijn kinderen gaf hij Italiaanse namen.
Ondanks zijn drukke werkzaamheden
reisde hij twee keer naar zijn geboorte
plaats; met de stoomtrein naar Borgo en
vandaar nog vier uur te voet naar Cune.
Het gezin Fazzi, rond 1900. Van links naar rechts: Amato, Helena, moeder Geeske, Nathalina,
Gregorio, vader Jacopo, Teresia
