De trouwe tuinman van Villa Vaartzicht
pi
m
20
Paul Bron Het project waarbij de Potmarge op allerlei onderdelen wordt verbeterd, nadert
zijn voltooiing; een nieuwe ontwikkeling is aanstaande: de bouw van woningen
op het fabrieksterrein van confijterij Steensma aan de Huizumerlaan. De nieuwe
bewoners zullen de buren worden van Villa Vaartzicht, gelegen midden in het
Potmargegebied. In het laatste kwart van de negentiende eeuw begon de over
grootvader van mijn vrouw, Dirk van Hattem, een kwekerij op de Droge Haven
aan de Dokkumer Ee. Zowel zijn zonen als kleinzonen traden in de voetsporen van
deze Betuwse tuinman. Een van die zonen, Johannes, werd tuinman op het Burma-
niahuis en op Villa Vaartzicht, beide in eigendom van de familie Buma. Johannes
zou zijn verdere leven deze familie trouw volgen, waar ze zijn hulp ook inriepen.
Dirk van Hattem werd geboren in 1828
in Driel in de Betuwe en werd op jonge
leeftijd tuinman op kasteel Ubbergen.
Het kasteel had een groot park, waar
allerlei, voor die tijd typische tuinsiera
den waren geplaatst, zoals bankjes, brug
getjes en een prieeltje en er waren zelfs
watervallen aangelegd. In de jaren zestig
werden de kosten voor het onderhoud
van tuin en huis onbetaalbaar, waarna
de eigenaar het huis in 1868 liet slopen.
Dirk wachtte de sloop niet af en maakte
gebruik van het aanbod om te komen
werken op de Klinze te Oudkerk.
Het gezin van Johannes Jacobus van Hattem
in de zomer van 1897
Het is bekend uit het boek Adel in de
Trynwalden, dat tuinlieden graag uit
erkend deftige streken aangetrokken
werden, evenals huishoudelijk personeel
goeddeels van elders werd gehaald of
meegenomen. Bij zijn komst naar Fries
land betrok Dirk een dienstwoning van
de Klinze. Zijn gezin was tussen 1861 en
1877 zeer nauw betrokken bij het wel en
wee op dit buiten. Als tuinman kon Dirk
zijn creativiteit naar hartelust uitleven
in de door Roodbaard ingerichte tuin. In
1877 overleed eigenaar Hector van Sminia
op 48-jarige leeftijd. Dit was het moment
voor Dirk om de state te verruilen voor
een eigen kwekerij in Leeuwarden, samen
met zijn zoon Johannes.
Een geslacht van tuinlieden
Ter wille van het vervolg van het verhaal
is het aardig het gezin Van Hattem te
schetsen. In 1861 trouwde de toen 32-jari-
ge Dirk in Ubbergen met Maria Elisabeth
van Lathum de dochter van zijn oudere
collega op kasteel Ubbergen, bij wie hij
ook inwoonde. Vrij snel na hun huwelijk
verhuisde het paar naar Oudkerk en
het duurde niet lang of hun eerste kind
(er volgden nog vier kinderen) werd gebo
ren: Johannes Jacobus in 1862. Deze zoon
vertrok op 19 april 1876 naar Leeuwar
den, waar hij aan de Dokkumer Ee werkte
op de kwekerij, die zijn vader kort daar
voor was begonnen op een terrein aan
de Droge Haven nummer 19. In 1888
verhuisde Johannes, inmiddels getrouwd,
met zijn vrouw naar de tuinmanswoning
bij villa Vaartzicht aan de Potmarge.
Gezien de bijzondere geschiedenis van
dit gezin en de beroemde zoon, de dich-
4»
5 w"
w 4
Johannes Jacobus van Hattem, 1940
