21
Villa Vaartzicht
Op de kwekerij aan het Molenpad: Jaap van Hattum met zijn moeder en zuster Kee, rond 1940.
Op de achtergrond de huizen van de Bischopstraat
ter Jac. van Hattum, kom ik daar later
in dit verhaal op terug. De tweede zoon
Hendrik Boltus (1864) werd tuinman in
de Overtuin van Oranjewoud. In 1887
kwam hij naar Leeuwarden om te gaan
werken bij zijn vader Dirk op de kwekerij.
Hij kreeg een zoon, die later plantsoenar
beider werd. In 1866 werd de grootmoe
der en peetmoeder van mijn vrouw gebo
ren, Anna Elisabeth, het derde kind van
Dirk en Maria Elisabeth. Zij trouwde met
Johannes Habekottee en hun zonen Jaap
en Evert werden respectievelijk kwe
ker aan de Groningerstraatweg en bloe
mist op de Nieuwestad. Het vierde kind,
Jacobus werd geboren in 1868 en werd
ook al tuinman. Diens zoon Dirk was
boswachter in Bennekom. Zoon Evert,
het vijfde kind, kwam ter wereld in 1873.
Het verhaal wordt ééntonig: hij werd
gardenier en bloemist.
Naar Leeuwarden
In 1877 voegde Dirk zich bij zijn oudste
zoon Johannes op de kwekerij aan de
Droge Haven. Dirk was deze een jaar
eerder begonnen, maar bleef nog tijdelijk
werkzaam op de Klinze. De relatie met
de bewoners, de familie Van Sminia en
de familie Buma was erg goed, zo blijkt uit
de verhalen van mijn schoonmoeder.
De kinderen mochten wel eens mee
rijden in de koets naar school. Opoe Anna
Elisabeth was zo goed in het schenken
van warme chocolademelk, dat zij nog
jaren lang tijdens het Sinterklaasfeest
voor dit werkje werd uitgenodigd ten
huize van de familie Buma in het
Burmaniahuis aan de Nieuwestad in
Leeuwarden. Zoals gezegd vertrok Dirk
van Hattem naar Leeuwarden, waar hij
met zijn vrouw en kinderen aanvanke
lijk kwam te wonen aan Werkmanslust,
toen nog een toonbeeld van de sociale
woningbouw. Al vrij snel verhuisde het
gezin naar de Droge Haven. Toen Wibo
Bernardus Buma in de jaren negentig een
vrijwillige buurtbezoeker nodig had voor
de wijk Oldegalilieën, dacht hij direct
aan Dirk van Hattem. Als buurtbezoe
ker bestond zijn taak uit het rapporteren
over de gezinnen die een verzoek om
ondersteuning bij de Armenkamer had
den ingediend. Over zijn vaak trieste
ervaringen in dit werk hoop ik een andere
keer te verhalen.
Zowel Dirk als zijn vrouw Maria
Elisabeth overleden op hoge leeftijd in
1916 in Leeuwarden. Voor Dirk, dan bijna
88 jaar oud, was het een plotselinge dood.
Hij redde een kind dat tijdens het spelen
in de Dokkumer Ee was geraakt, door
zelf tot aan de hals in het water te gaan
en met zijn wandelstok het kind naar zich
toe te halen. Kou en emotie bleken te veel,
hij werd ziek en stierf kort daarna.
Een trouwe tuinman
Dat de latere dichter Jac. van Hattum
niet in Huizum maar in Wommels ter
wereld kwam, was het gevolg van een
gebeurtenis die zelfs zijn vader, Johannes
Jacobus, niet kon voorzien. Hij woonde
in het tuinmanshuis van villa Vaartzicht
aan de Potmarge met zijn vrouw en vijf
kinderen toen die gebeurtenis plaats
greep. Naast zijn werk op de kwekerij
van vader Dirk aan de Droge Haven,
behoorde tot zijn werk het onderhoud
van de tuin van het Burmaniahuis en
van villa Vaartzicht, beide eigendom
van Wiardus Willem Hopperus Buma.
De onvoorziene gebeurtenis was de benoe
ming, in 1899, van Buma tot burgemees
ter van Hennaarderadeel. Dat betekende
zijn vestiging in Wommels, de geboor
tegrond van zijn moeder, die daar op
Sminiastate had gewoond. Deze villa was
eerder al afgebroken, maar Buma liet een
nieuw Sminiastate bouwen en de oude
luister herleefde. Voor de aanleg van
een park, een boomgaard en een groen
tetuin rekende hij op Johannes, die toen
37 jaar was en een uitstekend vakman.
En zo gebeurde het ook. Behalve het
burgemeestersgezin woonde in de villa
